Tài năng nghệ thuật Việt đang ở đâu?

Bảy mươi chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu trong cả nước đã đưa ra những ý kiến cũng như đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo theo hướng chuẩn quốc gia và khu vực làm cơ sở cho Bộ VH-TT&DL có chỉ đạo phù hợp, xây dựng chương trình hành động cụ thể, nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực của ngành đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển.

Những hội thi góp phần tìm kiếm ra các tài năng nghệ thuật trẻ     Nguồn Internet

Tài năng nghệ thuật Việt Nam quá hiếm và lãng phí

Theo các đại biểu, đời sống người dân không ngừng được cải thiện, dân trí nâng cao, từ đó kéo theo nhu cầu thưởng thức tác phẩm sân khấu, điện ảnh có giá trị nghệ thuật cũng thay đổi. Các nhà tuyển dụng nghệ thuật như đoàn nghệ thuật, hãng phim, đài truyền hình, công ty truyền thông - quảng cáo... đòi hỏi sinh viên ra trường phải giỏi chuyên môn, tài năng, sáng tạo. Nhưng thực tế, sinh viên khối VHNT ra trường rất khó xin việc do chưa đáp ứng được nhu cầu trên. Điều này dẫn đến việc chúng ta phải sử dụng chuyên gia và nhân viên nước ngoài để đáp ứng cho việc phát triển văn hóa giải trí tại VN. Điển hình, như trong các Gameshow truyền hình “Bước nhảy hoàn vũ” đã sử dụng khá nhiều vũ công nước ngoài, các cuộc thi người mẫu, người đẹp, hoa khôi, hoa hậu toàn phải mời các chuyên gia nước ngoài trong các lĩnh vực trình diễn catwalk hay tư vấn về thẩm mỹ: trang điểm, trang phục, thể hình… Đặc biệt nhiều công ty truyền thông, hãng phim tư nhân tại TPHCM hiện nay chủ yếu sử dụng lao động nước ngoài ở các vị trí trọng yếu trong khâu sản xuất phim như: kỹ thuật, quay phim, đạo diễn hình ảnh, đạo diễn TVC quảng cáo, tổ chức sự kiện… Khi nhu cầu không đủ đáp ứng, các doanh nghiệp cũng không phát triển được, tạo điều kiện để cho các tập đoàn giải trí nước ngoài đổ bộ ồ ạt vào thị trường giải trí và VHNT VN. Điều này thể hiện rõ nhất ở TPHCM, nơi được xem là cái nôi du nhập nhiều chương trình giải trí của nước ngoài để phục vụ công chúng trong nước.

PGS.TS Nguyễn Văn Cương - Hiệu trưởng trường Đại học Văn hóa Hà Nội thừa nhận: “Bây giờ điều kiện đào tạo chúng ta tốt hơn xưa rất nhiều nhưng nghệ thuật đang có sự đi xuống. Đây là điều khiến chúng ta lo lắng vì đào tạo văn hóa nghệ thuật sẽ không xuất hiện sản phẩm ngay, nhưng sản phẩm đó góp phần bồi đắp cho cả một nền văn hóa dân tộc”.

Tài năng thiếu hụt, trong khi các lớp nghệ thuật ứng dụng có hàng loạt sinh viên được đào tạo ra nhưng không xin được việc làm, làm trái ngành nghề tạo ra sự lãng phí nguồn lực xã hội. Biên đạo múa Trần Ly Ly, Phó hiệu trưởng trường Trung cấp Múa TPHCM cũng nêu quan điểm: “Tài năng nghệ thuật mất 10 năm, thậm chí 20 năm mới xuất hiện một ngôi sao xuất chúng. Nếu chúng ta không sớm bồi dưỡng, tìm kiếm tài năng thì là một thiệt thòi lớn cho đất nước”.

Hình ảnh tiết mục múa “Linh thiêng tháp cổ” của biên đạo Trần Ly Ly           Nguồn Internet

Cần đổi mới tư duy đào tạo nguồn 

Theo nhận định từ các chuyên gia, nguyên nhân dẫn đến tình trạng khan hiếm tài năng nghệ thuật trong nước là do tư duy đào tạo nghệ thuật của chúng ta không theo kịp yêu cầu thị trường. Bên cạnh đó, các trường đào tạo VHNT gặp rất nhiều khó khăn về mặt quy chế để phát triển đào tạo. Cụ thể, các trường đào tạo VHNT VN được xếp vào trường đặc thù. Tuy nhiên, đến thời điểm này Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) chưa có văn bản nào chính thức công nhận, do đó về quy chế quản lý, quy chế đào tạo đều phải áp dụng theo như quy định chung của Bộ GD&ĐT.

PGS.TS Nguyễn Xuân Tiên, Phó hiệu trưởng trường Đại học Mỹ thuật TPHCM nói rằng: “Để đổi mới công tác đào tạo mỹ thuật, theo tôi vấn đề cốt lõi là đổi mới về tư duy giáo dục, mà trước hết là đào tạo mỹ thuật phải gắn liền thực tiễn cuộc sống. Bởi hạn chế trong công tác đào tạo mỹ thuật hiện nay là chúng ta đào tạo thiên về hàn lâm, thiếu tính truyền thống và chưa mang hơi thở hiện đại. Để bắt kịp khu vực, ít nhất các trường phải có xưởng, nhà máy, xí nghiệp nằm trong trường để người học lý thuyết trên giảng đường, ngay lập tức có thể thực tập trong xưởng, nhà máy, xí nghiệp”.

Theo ông Hoàng Tự Dung, Hiệu trưởng trường Trung cấp VHNT và Du lịch Phú Thọ, do chưa được công nhận là trường đặc thù nên phải tuyển sinh theo đúng quy định của các trường trung cấp khác, tức phải có 1 giảng viên/25 sinh viên, như vậy thì quá đông và giảng dạy không chất lượng. Trong khi đó một số môn nghệ thuật đòi hỏi một thầy kèm một trò như các môn nhạc công.

Mặt khác, theo quy chế của Bộ GD&ĐT, các trường muốn mở khoa cần có 3 thạc sĩ và 1 tiến sĩ giảng dạy. Nhưng trên thực tế ngành nghệ thuật dân gian đặc thù nên không có đào tạo tiến sĩ, thạc sĩ. Do đó, tại Hội thảo này, các nhà quản lý các trường nghệ thuật đã thống nhất, đối với ngành VHNT có danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT), Nghệ sĩ Nhân dân (NSND), vì thế sẽ đề nghị Bộ GD&ĐT công nhận NSƯT được tính như là thạc sĩ, một NSND được tính như một tiến sĩ. Có như vậy mới tháo gỡ được khó khăn khi mở ngành.

Bên cạnh đó, vì chưa được công nhận là trường đặc thù nên các trường nghệ thuật cũng buộc phải tuân thủ chủ trương tự chủ tài chính. Trước mắt việc đào tạo nghệ thuật gặp phải khó khăn một phần do thiếu hỗ trợ tài chính, nếu các trường phải tự chủ thì sẽ làm thay đổi cả hệ thống đào tạo.

Biên đạo múa Trần Ly Ly trăn trở: “Khi áp dụng tự chủ kinh tế vào nghệ thuật sẽ gây ra sự biến đổi từ nghệ thuật đỉnh cao sang nghệ thuật thị trường. Tác động rõ rệt là biến đổi cả văn hóa của chúng ta, sẽ mất đi hoàn toàn nghệ thuật truyền thống, như vậy đi ngược với chủ trương của Đảng và Nhà nước về giữ gìn và phát huy nghệ thuật truyền thống”.

Hoài Hương