Học yêu những giá trị đời thường

VNTN - Rõ ràng, sự phát triển mau lẹ của cuộc sống đã rút ngắn được nhiều khoảng đoạn của công nghệ, vô tình đưa những câu chuyện của quá khứ và hiện tại về đặt cạnh nhau mà con người chính là những chứng nhân.

Từ chuyện đọc một cuốn sách…

Có lần qua hiệu sách, thấy nhiều thanh niên có dáng vẻ trí thức nhưng lại bẻ gãy gáy những cuốn sách khi đọc, tôi cứ thấy có điều gì tiêng tiếc.

Ngày nay tư liệu không còn là bảo bối riêng của mỗi người, sách vở đã được in ấn nhiều hơn, một số cuốn sách quý hiếm đã được tái bản lại.

Với những ai sử dụng internet, còn có cả những kho dữ liệu có thể tải miễn phí. Dẫu chưa thể khẳng định đã đạt tới sự bão hòa về nguồn tri thức nhưng có thể nói giờ đây tài năng của bạn trong việc sử dụng và ứng dụng tư liệu mới là điều đáng giá nhất.

Nhiều, rẻ, dễ kiếm, nhưng cũng không vì thế mà đánh đồng giá bìa sách với giá trị và phẩm giá cuốn sách. Không thể có cái nhìn rẻ rúm với tất cả những gì miễn phí.

Trở lại với điều vừa nói ở trên, với những lớp thanh niên của một vài thập kỷ trước, sách vở luôn là một thứ báu vật mà ngẫm ra mới thấy hết cái giá của nó.

Sách dù được in ấn bằng công nghệ và chất liệu sơ sài lạc hậu, vận chuyển, lưu trữ bằng những cách thức đơn giản nhưng lúc nào cũng kẹp chặt một mảnh giấy đính chính nhỏ mà ở sách bây giờ không tìm thấy.

Ấy là khi bác nhân viên sửa bản in già cầm chiếc thước kẻ căn từng hàng, từng chữ trên bản bông. Dù đã cẩn thận như vậy nhưng chưa hết lỗi in sai và họ đã khắc phục bằng cách đính chính ấy. Đó là trách nhiệm với đồng lương nhân viên sửa bản in khiêm tốn hay lương tâm với tri thức của cộng đồng? Là cả hai điều ấy, đầy tự trọng và đáng trọng.

Thứ đến là chuyện của người đọc

Tôi đã từng để ý, trước khi cầm một cuốn sách, xem một tấm ảnh những độc giả thời đó có một cử chỉ rất đặc biệt. Họ chỉnh lại tư thế đứng ngồi, hơi lắc vai như một ý thức chỉnh sửa trang phục, khuôn mặt bình thản và nổi bật nhất là ở đôi mắt. Đôi mắt luôn ánh lên một sự háo hức và cởi mở dù trên tay lúc đó chỉ là một văn bản ghi một nội dung không có gì bất ngờ. Một “kiểu cách” của thời ấy chăng? Hay một kiểu làm sang cho mình.

Thú thực, với họ lúc đó còn nhiều thứ sang hơn, đáng giá, đáng lo hơn như đánh giặc, tem phiếu, gạo tiền… Có lẽ trước khi có sách và cả khi biết chữ, những bạn đọc ấy đã được khai tâm về cái giá của tri thức, về sức nặng của chữ nghĩa mà bàn tay và khối óc ta sắp được đón nhận.

Chắc hẳn khi nghe điều này, nhiều người sẽ cười nhạt và cho rằng đó là một sự tôn sùng vớ vẩn, chưa đọc sao đã biết giá trị của sách.

Xin thưa rằng, có nhiều điều mà bạn tưởng đúng nhưng hãy thử để tâm lắng nghe sẽ thấy một sự đúng khác. Có rất nhiều kiểu đọc: đọc không sót một chữ; chọn đọc một chương mục và thậm chí chỉ kịp ngó qua trang mục lục…

Nhưng phải là một sự trân trọng đón nhận và cảm nhận một chiều sâu của cuốn sách đó. Gặp sách viết hay, tư liệu quý, viết nghiêm túc đã đành. Nhưng, với ngay cả những gì còn bất cập thì vẫn cần một thái độ nghiêm túc và trân trọng những gì mà sách chưa nói được.

Ta đừng quên, điều mà người viết chưa giải quyết triệt để vẫn đủ giá trị để trở thành một gợi ý, một chủ điểm giúp bạn bắt đầu nhiều ý tưởng và dự định trong cuộc đời mình. Giá trị về mặt ý tưởng là thứ mà không ở đâu bạn có thể tìm thấy ngoài sách!

…Đến việc “đọc” những giá trị trong cuộc sống!

Trong truyện ngắn nổi tiếng “Chữ người tử tù”, Nguyễn Tuân đã gọi phẩm chất của viên quản ngục yêu nghệ thuật thư pháp là: “biết giá người, biết trọng người ngay”.

Hai chữ “biết giá” ấy ngẫm ra trong những ứng xử với các giá trị văn hóa thật đáng giá.

Với những thứ được niêm yết, dán tem, được tôn lên đầu bảng giá trị như hàng ngoại, du học, hay những thứ được người khác trao cho thật dễ nhận biết.

Bùi Việt Phương