(Tiếp theo kỳ trước)

Những chủ trương xuyên suốt

Năm 1945, khi đất nước giành được độc lập, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều dịp kêu gọi, động viên đồng bào ta ở nước ngoài phát huy tinh thần yêu nước, tranh thủ nhân dân sở tại, ủng hộ đất nước. Đã có hơn 6.000 Việt kiều Thái Lan trực tiếp tham gia kháng chiến trong lực lượng vũ trang tại mặt trận Lào. Tại Pháp, kiều bào ta đã tích cực tham gia phục vụ, bảo vệ Phái đoàn Chính phủ Việt Nam sang đàm phán tại Hội nghị Fontainebleau, vận động dư luận và nhân dân Pháp ủng hộ nền độc lập của Việt Nam. Nhiều trí thức tên tuổi, theo lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từ bỏ cuộc sống giàu sang ở nước Pháp về nước tham gia kháng chiến như Trần Đại Nghĩa, Đặng Văn Ngữ, Trần Đức Thảo v.v..

Năm 1954, sau khi hòa bình lập lại ở miền Bắc, để đáp ứng nguyện vọng của kiều bào là được trở về quê hương xây dựng đất nước, tháng 11/1959, Ban Việt kiều Trung ương đã được thành lập (tiền thân của Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài hiện nay) với nhiệm vụ giúp Chính phủ chỉ đạo công tác hồi hương của Việt kiều, chủ yếu từ Thái Lan, Tân Đảo, Tân Thế giới, đồng thời vận động, hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi của bà con ta sinh sống ở nước ngoài. Ngày 10/1/1960, đích thân Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xuống tận cảng Hải Phòng để trực tiếp đón chuyến tàu đầu tiên đưa những người Việt Nam xa xứ trở về.

Sau khi đất nước thống nhất năm 1975, bước ngoặt lớn nhất trong công tác đối với NVNƠNN là việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 29/11/1993. Đây có thể nói là nghị quyết công khai đầu tiên về NVNƠNN. Lần đầu tiên, những quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về chính sách đối với NVNƠNN được nhìn nhận và khẳng định một cách nhất quán; trong đó khẳng định “Người Việt Nam ở nước ngoài là một bộ phận không tách rời của cộng đồng dân tộc Việt Nam. Nhà nước Việt Nam bảo hộ quyền lợi chính đáng của người Việt Nam ở nước ngoài trên cơ sở pháp luật nước sở tại, luật pháp Việt Nam và luật pháp quốc tế”.

Một trong những nghị quyết đáng chú ý nhất của Đảng về công tác đối với NVNƠNN là Nghị quyết số 36-NQ/TW, ngày 26/3/2004 của Bộ Chính trị “Về chính sách đối với NVNƠNN” (Nghị quyết 36). Nghị quyết 36 là một văn kiện có ý nghĩa lịch sử, có giá trị cơ bản, to lớn, toàn diện và lâu dài, thể hiện sâu sắc tư duy đổi mới của Đảng ta về công tác này. Trong nghị quyết này, Đảng ta khẳng định một quan điểm đặc biệt, đó là: “NVNƠNN là bộ phận không tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam, là nhân tố quan trọng góp phần tăng cường quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa nước ta với các nước”. Quan điểm này sau đó và cho đến nay đã đi vào cuộc sống, trở thành nhận thức chung của tất cả các cơ quan trong hệ thống chính trị và của toàn dân.

Thực hiện Nghị quyết 36, Chính phủ, Bộ Ngoại giao và nhiều bộ, ngành, địa phương khác đã đề ra các chương trình hành động của mình để triển khai, khẩn trương đưa Nghị quyết vào cuộc sống và tạo nên xung lực quan trọng trong việc gắn kết hoạt động của các cơ quan chức năng với công tác vận động kiều bào như Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài, với rất nhiều nội dung chính từ công tác thông tin, tuyên truyền; các biện pháp, chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi và hỗ trợ đồng bào ổn định cuộc sống, hội nhập vào đời sống xã hội nước sở tại; tạo điều kiện thuận lợi cho người Việt Nam ở nước ngoài gắn bó hơn nữa với quê hương, đất nước; phát huy tiềm năng tri thức của người Việt Nam ở nước ngoài; phát huy tiềm năng của người Việt Nam ở nước ngoài trong hợp tác kinh tế, đầu tư, kinh doanh v.v.. Bộ Ngoại giao cũng ban hành Chương trình hành động của Bộ Ngoại giao thực hiện Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị với nhiều nội dung cụ thể, thiết thực. Cùng với đó, nhiều chủ trương, chính sách đã được ban hành theo hướng tạo điều kiện ngày càng thuận lợi hơn cho NVNƠNN trên các lĩnh vực: xuất nhập cảnh, cư trú, hồi hương, quốc tịch, hộ tịch, về đầu tư kinh doanh; về quyền được mua và sở hữu nhà ở tại Việt Nam… Nhiều quy định pháp luật liên quan tới NVNƠNN trong các lĩnh vực cụ thể cũng đã được ban hành, triển khai, thực hiện trên các lĩnh vực.

Gần đây, Kết luận số 12-KL/TW ngày 12/8/2021 của Bộ Chính trị về công tác người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới cũng nhấn mạnh: “Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, khuyến khích và tạo điều kiện để đồng bào Việt Nam ở nước ngoài đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”,… đồng thời nhấn mạnh “Đổi mới, đa dạng hoá các hình thức, linh hoạt trong triển khai vận động người Việt Nam ở nước ngoài, nhất là thế hệ trẻ, gắn bó với quê hương”⁽¹⁾.

Sức mạnh quy tụ

Để xây dựng một nước Việt Nam hùng cường và thịnh vượng cần có sự chung sức đồng lòng của cả dân tộc, trong đó không thể thiếu vai trò quan trọng của cộng đồng NVNƠNN.

Các hoạt động tập hợp, vận động, gắn kết kiều bào ở trong và ngoài nước ngày càng có nội dung phong phú và hình thức đa dạng hơn như tổ chức các đoàn kiều bào tiêu biểu về thăm đất nước dịp Quốc khánh, Quốc giỗ Vua Hùng, trại hè cho thanh niên, sinh viên kiều bào, các chương trình “Xuân quê hương”, “Người Việt ở nước ngoài với chủ quyền biển đảo” v.v.. Hiện có hơn 25.000 doanh nghiệp của Việt kiều đang đầu tư về Việt Nam với khoảng 3.000 dự án có tổng số vốn khoảng 2 tỉ USD. Lượng kiều hối chính thức gửi về nước ngày càng tăng. Nếu như năm 1991 mới chỉ có 35 triệu USD thì năm 2008 đạt 6,81 tỉ USD; năm 2011: 8,06 tỉ USD… và năm 2024 là 16 tỷ USD.

Bên cạnh việc đem công sức, trí tuệ, tài chính đóng góp xây dựng quê hương, đất nước, bà con còn tích cực tham gia các hoạt động từ thiện, nhân đạo, giúp đỡ đồng bào trong nước, vận động các cá nhân, tổ chức của nước sở tại hỗ trợ cho các dự án xã hội ở Việt Nam như xóa đói, giảm nghèo, y tế, giáo dục... Đây thực sự là nguồn lực quý báu góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, được Đảng và Nhà nước trân trọng.

Phát biểu tại Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ X, ngày 17/10/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: Mặt trận Tổ quốc phải trở thành “diễn đàn quần chúng, nơi các tầng lớp nhân dân thuộc các giới, giai cấp, các dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài... gặp gỡ, trao đổi thông tin, bày tỏ chính kiến, tâm tư, nguyện vọng, đối thoại dân chủ, cởi mở. Tập hợp, phát huy tối đa vai trò, sự đóng góp của các nhà khoa học, các chuyên gia, các cá nhân tiêu biểu trong các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, các tôn giáo và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đối với sự phát triển đất nước” ⁽²⁾.

Bằng việc ban hành các chủ trương, chính sách phù hợp, việc vào cuộc có trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan chắc chắn công tác đối với NVNƠNN sẽ ngày càng thực chất, hiệu quả củng cố niềm tin của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đối với đất nước, tham gia đóng góp xây dựng đất nước ngày càng phát triển.

Hồng Phúc – Huy Văn

---------

(5) Đảng Cộng sản Việt Nam: Kết luận số 12-KL/TW ngày 12-8-2021 của Bộ Chính trị về công tác người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới.

(6) https://laodong.vn/thoi-su/phat-bieu-cua-tong-bi-thu-chu-tich-nuoc-to-lam-tai-dai-hoi-mat-tran-to-quoc-viet-nam-1408960.ldo

Kỳ 1- Một cộng đồng đông đảo và năng động