Đồng chí Trường Chinh: “Tồng Bí thư của Đổi mới”

Đổi mới là yêu cầu bức thiết

Nền kinh tế nước ta chưa kịp phục hồi sau cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thì lại bị vết thương chiến tranh mới ở biên giới phía Bắc và biên giới Tây Nam. Bên cạnh đó, các thế lực thù địch ngày càng tăng cường bao vây cấm vận nước ta. Ngoài ra, đợt điều chỉnh giá cuối năm 1981 với việc nâng giá hàng loạt mặt hàng nhưng không điều chỉnh tiền lương một cách tương ứng đã làm cho giá cả tăng vọt, lạm phát phi mã khiến đời sống của cán bộ, công nhân, viên chức và lực lượng vũ trang giảm sút nghiêm trọng.

Đồng chí Trường Chinh tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI. Ảnh tư liệu lịch sử.

Trước tình hình đó, đồng chí Trường Chinh đã trăn trở suy nghĩ tìm cách đưa đất nước thoát khỏi tình thế khó khăn. Từ năm 1983 – 1986, trên cương vị là Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, đồng chí đã tổ chức và trực tiếp tham gia nhiều chương trình khảo sát thực tế tới gần 20 tỉnh thành trên khắp đất nước. Tháng 12-1982, đồng chí cũng thành lập nhóm nghiên cứu những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin và nội dung cơ bản Chính sách kinh tế mới của Lênin để vận dụng vào thực tiễn Việt Nam trong bối cảnh mới.

Theo đồng chí Trường Chinh, tôn trọng quy luật khách quan, vận dụng đúng đắn, hành động theo quy luật chính là cách đi lên chủ nghĩa xã hội đúng nhất và nhanh nhất (2). Đồng chí nhận định: “Làm đúng quy luật chính là hợp với lòng dân, hợp với xu thế đi lên của đất nước và của thời đại. Vì vậy, làm đúng quy luật thì nhất định sản xuất sẽ phát triển, giao lưu sẽ thông suốt, tình hình sẽ ổn định dần và từng bước đi lên” (3).

Đồng chí Trường Chinh cũng khẳng định: Nước ta có thể tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa song không thể bỏ qua phát triển sản xuất hàng hoá. Nhưng sản xuất hàng hoá ở đây là sản xuất hàng hoá xã hội chủ nghĩa, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và của nhà nước vô sản, nhằm đáp ứng nhu cầu của nhân dân, từng bước thực hiện quy luật kinh tế cơ bản của chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, đồng chí Trường Chinh cho rằng phải đối phó với xu hướng tự phát tư bản chủ nghĩa của nền sản xuất. Chính điều đó đặt ra nhiệm vụ cho Đảng ta phải tăng cường sức mạnh của Nhà nước, làm cho nó đủ sức kiểm soát toàn bộ hoạt động của nền kinh tế, từng bước hướng nền kinh tế vào quỹ đạo của chủ nghĩa xã hội.

Tại Đại hội Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam (họp từ ngày 15 đến ngày 18-12-1986 tại Hà Nội), đồng chí Trường Chinh đã đọc Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa V trình Đại hội lần thứ VI. Báo cáo chính trị khẳng định: “Đối với nước ta, đổi mới đang là yêu cầu bức thiết của sự nghiệp cách mạng, là vấn đề có ý nghĩa sống còn. Nhiều năm nay, trong nhận thức của chúng ta về chủ nghĩa xã hội có nhiều quan niệm lạc hậu, nhất là những quan niệm về công nghiệp hóa, về cải tạo xã hội chủ nghĩa, về cơ chế quản lý kinh tế, về phân phối, lưu thông... Vì vậy, phải đổi mới, trước hết là đổi mới tư duy, chúng ta mới có thể vượt qua khó khăn, thực hiện những mục tiêu do Đại hội lần thứ VI của Đảng đề ra... Đổi mới tư duy không có nghĩa là phủ nhận những thành tựu lý luận đã đạt được, phủ nhận... đường lối đúng đắn đã được xác định, trái lại, chính là bổ sung và phát triển những thành tựu ấy” (4).

Kết thúc Báo cáo chính trị tại Đại hội lần thứ VI của Đảng, đồng chí Trường Chinh đã nhắn nhủ: Hãy giữ gìn và nâng cao danh hiệu cao quý của người đảng viên Cộng sản. Các đảng viên hãy suy nghĩ và hành động vì lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, vì lợi ích cách mạng chứ không phải vì địa vị và tư lợi. Trung thực, không giả dối, nói ít làm nhiều, lời nói đi đôi với việc làm, nhìn thẳng vào sự thật, nói đúng sự thật, không giấu giếm khuyết điểm - phẩm chất ấy phải được các đảng viên thường xuyên rèn luyện.

Đánh giá về vai trò của đồng chí Trường Chinh trong sự nghiệp Đổi mới, đồng chí Nông Đức Mạnh, nguyên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam nhận định: “Trong khi đất nước lâm vào khủng hoảng kinh tế - xã hội đồng chí Trường Chinh với trách nhiệm Tổng Bí thư đã cùng với Ban Chấp hành Trung ương chuẩn bị Đại hội lần thứ VI của Đảng - Đại hội “đánh dấu sự đổi mới quan trọng của Đảng trong lãnh đạo chính trị, tư tưởng, tổ chức và có ý nghĩa to lớn, tăng cường hơn nữa khối đoàn kết, thống nhất của toàn Đảng, toàn dân” như văn kiện của Đảng đã xác định (5).

Thận trọng trong Đổi mới

Sau Đại hội lần thứ VI của Đảng, đồng chí Trường Chinh tiếp tục cống hiến cho Đảng trong vai trò Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Đồng chí Trường Chinh đặc biệt chú ý tới việc tổ chức triển khai và thực hiện Nghị quyết đổi mới của Đại hội lần thứ VI. Trong những tháng ngày làm Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng, mặc dù tuổi cao sức yếu, đồng chí vẫn nhiều lần đến thăm và làm việc ở nhiều địa phương và nhắc nhở lãnh đạo địa phương phải phải thấy đổi mới là một quá trình liên tục, từ thấp đến cao, từ từng mặt đến toàn diện, khẩn trương táo bạo nhưng thận trọng.

Đồng chí Trường Chinh cũng đề nghị Đảng hãy quan tâm hơn nữa đến công tác cán bộ, mà yêu cầu cấp bách và lâu dài là mỗi cán bộ phải tự đổi mới bản thân mình. Đây là việc khó khăn nhất trong toàn bộ các khâu của quá trình đổi mới, đồng thời, cũng là điều đầu tiên và điều quan trọng bậc nhất cho đổi mới. Nếu Đảng không đổi mới được cán bộ, mỗi người không đổi mới được bản thân thì rốt cuộc sẽ không đổi mới được gì hết.

Tuy nhiên, Đổi mới nhưng kiên định sự lãnh đạo của Đảng và mục tiêu chủ nghĩa xã hội, lấy “nhân dân làm gốc” và tôn trọng các quy luật khách quan, đây là sự khác biệt của Việt Nam so với Liên Xô và các nước Đông Âu. Đặc biệt, tăng cường sức chiến đấu và sự lãnh đạo của Đảng chính là nhân tố quyết định thắng lợi của công cuộc Đổi mới ở Việt Nam. Ngược lại, sự sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu chính là do tư tưởng “cải tổ” và “tư duy mới” của giới lãnh đạo cao nhất. Những người này chấp nhận đa nguyên, đa đảng, thậm chí có một số nhân vật còn nhanh chóng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và “đổi màu” chính trị để mong phương Tây “cứu trợ” cho “cải tổ”. Kết quả là công cuộc “cải tổ” ở các nước này khiến chủ nghĩa xã hội, thành quả của cách mạng, bị sụp đổ và “tư duy mới” hóa thành tư duy quay trở về chủ nghĩa tư bản, gây nên sự khủng hoàng kinh tế - chính trị - xã hội sâu sắc hơn, như Liên Xô, Nam Tư, Tiệp Khắc... tan rã, bị chia thành nhiều đất nước và xảy ra nội chiến hoặc bị lệ thuộc vào các nước tư bản phương Tây.

Ngược lại, sau hơn 30 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Về tăng trưởng kinh tế, trong suốt 30 năm qua, kinh tế Việt Nam đã đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn hẳn thời kỳ trước đổi mới. Đến năm 2015, quy mô nền kinh tế đã đạt khoảng 204 tỷ USD, thu nhập bình quân đầu người đạt gần 2.300 USD (6). Và từ là nước thiếu lương thực, Việt Nam hiện cũng trở thành một nước xuất khẩu gạo hàng đầu trên thế giới.

Huế, ngày 31-1-2017