Cách đây 70 năm, địa ngục lòng chảo Điện Biên Phủ - góc nhìn từ những cựu binh Pháp (Kỳ IV)

(Tiếp theo kỳ trước)

Kỳ IV: Mở màn cuộc chiến 56 ngày đêm - Him Lam thất thủ

Kết quả chiếm đóng từ ngày 20 tháng 11 đến hết ngày 13 tháng 3: “Trung tâm kháng cự - Centre de résistance (CR)” Béatrice được tạo thành từ một bộ ba ngọn đồi, nằm cách vị trí trung tâm 3 km về phía tây bắc, phía trên bản Him Lam nên còn được gọi là đồi Him Lam. Nó được chiếm đóng vào những ngày cuối tháng 12 năm 1953 bởi Tiểu đoàn 3 thuộc Trung đoàn 13, dưới sự chỉ huy của Tiểu đoàn trưởng Pégot. CR này được chia thành bốn điểm hỗ trợ (PA), mỗi điểm do một nhóm quân nắm giữ.

Him Lam được công nhận là một trong những trung tâm kháng cự mạnh nhất. Mỗi đỉnh đồi được bao quanh bởi một lớp dây thép gai dày cùng các mạng lưới bảo vệ khó vượt qua. Khắp nơi, chiến hào cùng đường liên lạc được xây dựng ngang tầm, trong trường hợp hầm trú ẩn không có pháo binh thì sẽ được bảo vệ sẽ chống lại đạn pháo.

Lực lượng phòng thủ của Him Lam ở rất gần nhau, lực lượng chỉ huy của đại đội chỉ cách lực lượng chỉ huy của tiểu đoàn chưa đầy năm mươi mét. Tuy nhiên bất lợi chính của nó là thiếu chiều sâu.

3 trên 4 đại đội chỉ có một sĩ quan. Chỉ có đại đội 9 có cấp phó là Trung úy Jego. Trung úy Turpin đến ngày 7 tháng 3 nắm quyền chỉ huy Đại đội 11 với 96 lính lê dương, 11 hạ sĩ quan và một sĩ quan. Lực lượng chỉ huy bao gồm các hạ sĩ quan. Nếu một sĩ quan bị chết, sẽ không ai để thay thế vai trò này.

Him Lam được coi là điểm mục tiêu với 2 khẩu đội pháo 105 mm. Sáu khẩu đội 105 mm khác và số còn lại của khẩu đội sơn pháo 75 mm tập trung hỏa lực vào khu vực trung tâm (một số khẩu đội chỉ có 2 hoặc 3 khẩu), vào các sở chỉ huy và pháo binh.

Một khẩu đội pháo duy nhất trên Isabelle (Tiểu khu phía Nam) để đối phó với pháo binh. Trước khi bắt đầu cuộc bắn phá, sĩ quan số 1 của Đại đội 2 Thái Lan, Trung úy Prudhomme đã bị đạn pháo giết chết.

Tình hình chung của quân Pháp

Từ ngày 13 đến ngày 15 tháng 3, lực lượng lính: 10.813. Trong đó:

Người Châu Âu: 1.412

Quân đoàn: 2.969

Người Bắc Phi: 2.607

Người Châu Phi: 247

Dân bản địa chính quy: 2.150

Lực lượng bộ binh Viễn Đông bổ sung: 1.428

Tổng số người bản địa: 3.578 trong đó có 2.575 người Thái

Tổ chức trận địa

Nhóm tác chiến Tây Bắc (GONO)

Chỉ  huy: Christian de Castries (Đại tá). Tiểu khu phía Bắc (Anne-Marie (đồi Bản Kéo), Gabrielle (đồi Độc Lập)), Trung tá André Trancart.

Tiểu khu trung tâm (Béatrice (Him Lam), Claudine (Cứ điểm 310), Dominique (cụm cao điểm phía Đông), Éliane (đồi A1), Huguette (cứ điểm 206), Trung tá Jules Gaucher rồi Trung tá Maurice Lemeunier.

Tiểu khu phía Nam (Isabelle), Trung tá André Lalande…

Tình hình chung phía Việt Minh

Lực lượng chiến đấu Việt Minh gồm 33 tiểu đoàn, trong đó có 6 tiểu đoàn sẵn sàng can thiệp cắt đứt đường đi của bất kỳ lực lượng nào đến tiếp viện cho quân đồn trú bị bao vây.

Đối mặt với 12 tiểu đoàn của GONO, 28 tiểu đoàn xung quanh Điện Biên Phủ sẵn sàng chiến đấu với 37.500 lính trong đó 7 thuộc Sư đoàn 316, 3 thuộc Sư đoàn 304, 9 thuộc Sư đoàn 308 và nhiều nhất thuộc Sư đoàn 312 cùng toàn bộ Sư đoàn 351.

Sư đoàn 308 từ Hà Nội hướng về Điện Biên Phủ, đã đến vào những ngày cuối tháng 12. Trung đoàn 57 thuộc sư đoàn 304 hành quân trong 10 ngày vượt 320 km đã đến vào ngày 24 tháng Giêng.

Trong trận chiến này, bộ chỉ huy cấp cao Việt Minh đã huy động 10.000 quân dự bị cùng 3 tiểu đoàn khác thuộc các Sư đoàn 304, 316 và Trung đoàn 148. Đại đoàn Công pháo 351 của Đại tá Vũ Hiển. Việt Nam hiện có tương đối ít pháo binh được huấn luyện bài bản, việc tập trung mọi nguồn lực vào một đơn vị là rất hợp lý.

Trung đoàn pháo binh 675, được trang bị 24 sơn pháo 75mm và 20 súng cối 120 mm, đã đến Điện Biên Phủ vào giữa tháng 12.

Trung đoàn pháo binh 45 được chia thành 3 tiểu đoàn được trang bị 4 khẩu pháo 105 HM2, nằm ở phía Bắc, dọc theo đường Pavie và ở đồi 781.

Tiếp theo ngay sau đó là Trung đoàn pháo phòng không 273 được trang bị 36 khẩu pháo phòng không của Liên Xô.

Các khẩu đội của Sư đoàn 394 tập trung tại một cánh đồng lúa, cách Gabrielle (đồi Độc Lập) 1,2 km. Hai khẩu đội 37 mm của Tiểu đoàn phòng không 383 đóng trên ngọn đồi cách Him Lam khoảng 1,2 km về phía đông bắc và dọc theo tỉnh lộ 41. Khẩu đội 817 của Tiểu đoàn được bố trí tại khu vực thung lũng và khẩu đội 818 được tách làm hai nửa với 12 khẩu súng máy phòng thủ, 6 khẩu trên các ngọn đồi phía đông vị trí chủ lực, 6 chiếc khác được triển khai ở phía đông Isabelle.

Tiểu đoàn phòng không thuộc Sư đoàn 304 vắng mặt để bảo vệ tuyến tiếp tế. Xuất hiện một phần Trung đoàn pháo binh 237 có súng cối hạng nặng. Các sư đoàn bộ binh tham gia mang theo tất cả các tiểu đoàn vũ khí hạng nặng và súng cối cũng như các loại súng phòng không hạng nhẹ.

Về cơ bản, các súng máy và pháo phòng không của Trung đoàn 367 được bố trí ở phía Đông và Đông Bắc thung lũng.

Tổng cộng, phía Việt Minh triển khai ít nhất 200 khẩu pháo cỡ nòng lớn hơn 37 mm và vận chuyển 7.220 tấn đạn dược. Bố trí các vị trí khẩu đội súng cối và súng không giật ở phía tây trại cố thủ.

Để vận chuyển toàn bộ thiết bị hạng nặng từ Trung Quốc, tướng Giáp đã cho cải tạo 200 km đường và tạo thêm 100 km nữa. Ước tính có khoảng 50.000 công nhân được trưng dụng để xây dựng và bảo trì đường sá.

Cuộc tấn công đầu tiên của tướng Giáp sẽ vào Him Lam, trong khi sẽ tấn công đồng thời đồi Độc Lập và đồi Bản Kéo nhằm chặn các đường tiếp cận thung lũng trên tuyến tỉnh lộ 41 và đường mòn Pavie. Him Lam và đồi Độc Lập là hai điểm dễ bị tổn thương vì nơi đây bị thống trị bởi các ngọn đồi, cho phép tấn công từ trên cao mà không cần phải tiến sát hoặc lộ diện trong vùng thung lũng nơi xe tăng và máy bay hoạt động hiệu quả nhất. 

Tướng Giáp khẳng định: cuộc tấn công đầu tiên nhất định phải thắng lợi.

Đêm ngày 12 rạng sáng ngày 13 tháng 3

Trực thăng H-19B số hiệu 593 VN của ELA 53 bị hỏa lực pháo binh tiêu diệt tại bãi đỗ trực thăng.

Đại đội Bells 2 mất tích 3 người. Quân Việt Minh hoạt động cách vị trí 50 m.

Phía đông nam đồi Độc Lập đã có sự xuất hiện của Việt Minh trong vùng chiến hào.

Ngày 13 tháng 3 năm 1954

Diễn biến trận địa

Sáng nay có sự xuất hiện của các phần tử Việt Minh tại khu vực giữa Him Lam và Trung tâm đề kháng Dominique. Mưa phùn tại vùng đồng bằng nên máy bay không thể cất cánh. Tình hình cho thấy quân Việt Minh sẽ tấn công vào buổi tối.

08:30

Chiếc Curtiss Commando của hãng Azur Maroc C 46 E F-DAAR bị hỏng động cơ ở Điện Biên Phủ “phải thực hiện chuyến bay kiểm tra trước khi bị xếp về loại V1 và bay trở về Hà Nội. Đó là công việc của tôi, lúc ở trên máy bay, khi động cơ khởi động, tôi đã chứng kiến ​​một vụ nổ súng cối, quả đạn thứ ba đã bắn trúng chiếc Curtiss và gây ra đám cháy lớn. Tôi cùng phi hành đoàn buộc phải rời máy bay trong chưa đầy một phút để cuối cùng bị mắc kẹt trên mặt đất chờ đợt bắn phá lắng xuống ”.

Trưa ngày 13, Việt Minh thông báo kích hoạt toàn bộ lực lượng pháo binh vào tối ngày 13. Tổng tư lệnh Việt Minh kêu gọi quân đội đánh thắng trận Điện Biên Phủ.

14:00

Pháo binh Việt Minh sẵn sàng tấn công Him Lam và đồi Độc Lập. Vào lúc chiếc trực thăng 596 hạ cánh, một cuộc bắn phá dữ dội bắt đầu ở Isabelle. Một quả đạn xuyên qua hầm trú ẩn của bệnh viện Isabelle nhưng không phát nổ. Được sản xuất vào năm 1944 tại Hoa Kỳ, quả đạn đã được chuyển sang Nga trong chiến tranh rồi bán sang Trung Quốc, nước này chuyển giao cho Việt Minh, hiện nó đã quá cũ nên không thể phát nổ.

15:00

Đường kho xăng và bom napalm phát nổ – hầm trú ẩn Gonio bị bom napalm bao phủ. Kết quả trong ngày: 1 chiếc Dakota, 1 chiếc Curtiss Commando dân sự, 1 chiếc C-119 Packett và 4 chiếc Bearcat bị tiêu diệt. Sự cố cất cánh thảm họa của máy bay y tế.

Việt Minh xuất hiện ở rặng núi phía bắc đỉnh 674, đỉnh 633 và phía tây đường mòn Pavie (phía đông bắc và tây bắc Gabrielle).

1 giờ trước khi màn đêm buông xuống, không quân đồng loạt hoạt động: 30 phút B-26 ném bom xuống những ngọn đồi xung quanh Him Lam.

17:15

Trung sĩ Kubiak của DBLE thứ 3/13 ghi nhận: Bây giờ là 5 giờ chiều ngày 13 tháng 3. Tại các vị trí trên khu vực Him Lam, 450 lính lê dương của Tiểu đoàn 3/13 do tiểu đoàn trưởng Pégot chỉ huy đang chờ cuộc tấn công. Vào buổi sáng, họ được biết sẽ phải chịu cú sốc đầu tiên của trận chiến và chuẩn bị đối mặt với 9.000 bộ đội (từ nguyên văn) từ Trung đoàn 141, 209 và 165 hợp thành Sư đoàn 312. Mặt trận hiện rất mạnh dù quân số ít ỏi. Bốn đại đội có mặt ở đây trung bình chỉ có 85 sĩ quan và lính lê dương dưới quyền chỉ huy của một sĩ quan.

Vào lúc 17 giờ 15 theo một số người, 17 giờ 18 theo những người khác, Him Lam tan vỡ. Đó là ngày tận thế. Một cuộc tấn công pháo binh lớn khủng khiếp kéo dài tới ba giờ, bốn giờ? Tiếng ầm ầm, tiếng còi rú, tiếng nổ chói tai của những quả đạn pháo, hàng nghìn quả đạn pháo đủ loại cỡ nòng, súng cối hạng nặng, 57 khẩu pháo SKZ và pháo 77 cùng 105 mm, một dàn pháo khổng lồ có khả năng bắn phá và tàn phá bộ chỉ huy.

Hơn 20.000 cú bắn phá trong đêm. Sư đoàn hạng nặng 351 có tất cả để làm đêm nổi bão. Cứ mỗi 2 đến 3 phút lại một loạt 6 phát nhả đạn (từ 15 đến 18 quả đạn mỗi phút). Lớp bụi dày đặc do vụ nổ tạo ra bao bọc Him Lam trong một đám mây bụi.

Dominique 5: Vị trí súng cối hạng nặng số 1 (CEPML) dưới quyền chỉ huy của trung úy Erwan Bergot, nằm ở sườn sau của Dominique 2 (cứ điểm D1) đã bị phá hủy do trận pháo kích. Họ bị mất 3 trong số 6 khẩu súng cối 120 mm do trúng đạn trực tiếp. Hạ sĩ Drescher, 4 người lính lê dương tử trận. Một quả pháo cối của Việt Minh xuyên thủng hầm chứa và làm nổ tung 5.000 quả đạn súng cối được cất giữ tạo nên một cơn rung chấn rung chuyển ngọn đồi và phá hủy quả súng cối thứ tư.

Một nửa lực lượng bị tiêu diệt: 12 người chết, 3 người bị thương và 4 khẩu súng cối cỡ 120 bị phá hủy, một nửa trang bị. Các đường dây điện thoại bị cắt.

Một trong ba máy phát điện bị phá hủy cùng với các dây cáp điện, sơ tán tháp điều khiển đã bị đánh suy yếu.

Trong cuộc bắn phá Him Lam, 105 lính tử trận, ở đồi Bản Kéo có 3 lính tử trận và 3 người bị thương. Đồi A3 vẫn chưa bị lộ.

Về phía Việt Minh, 2/3 quân của tướng Giáp bắn vào khu vực trung tâm, 1/3 vào Him Lam. 5 khẩu đội 105 mm, khẩu đội sơn pháo 756, 757 và khẩu đội súng cối 113 nổ súng vào vị trí trung tâm của các đơn vị chỉ huy, các vị trí pháo binh và bãi đỗ máy bay. Khẩu đội pháo 805 và khẩu đội súng cối 112 bắn vào Isabelle.

RAC II/4 có một khẩu 105mm bị phá hủy và một số khẩu khác không còn hoạt động do phanh chống giật bị hỏng.

Đơn vị quan sát sử dụng khả năng phát hiện tiếng ồn và tiếng nổ để ước tính số lượng khẩu đội của Việt Minh.

Khẩu 155 mm của Việt Minh được cho nổ như một khẩu pháo phản lực nhưng việc ngụy trang và mô phỏng các phát bắn đã đánh lừa việc quan sát. Sau vài giờ phản công, chiếc 155 mm lùi lại trước hỏa lực phòng thủ.

17:20

Về phía Việt Minh, sau 15 phút khai hỏa vào vị trí trung tâm, các khẩu đội pháo 804 và 806 chuyển hỏa lực sang Béatrice 2 và Béatrice 3. Các khẩu đội này được bố trí cách đó 3 km và được đơn vị quan sát phía trước hướng dẫn bắn.

Khẩu đội sơn pháo 752 giao chiến với Béatrice 1 ở tầm nhìn trực tiếp với khoảng cách 300 m trong khi khẩu đội 753 bắn ở cự ly gần phá hủy 4 boong-ke của Béatrice 2 trong 10 phút.

Khẩu đội súng cối 114 và 115 được bổ sung 4 khẩu cối 120 mm làm nổ tung Béatrice 2 trong khi hai khẩu khác bắn vào các cứ điểm còn lại.

CEPML 1 của Trung úy Erwan Bergot hứng chịu các vụ đánh bom. Nằm phía sau cứ điểm D3, họ bị mất 3 trong số 6 khẩu súng cối 120mm do trúng đạn trực tiếp và chiếc thứ tư khi kho chứa 5.000 quả đạn súng cối phát nổ. 12 trong số 35 lính thiệt mạng và 3 người bị thương.

120 quả đạn cối nã vào Him Lam để thị uy. Quân Việt Minh tiến vào khu vực nhưng bị bắn hạ. Một khẩu súng cối 120 bị phá hủy. Ước tính có 9.000 cú bắn 105mm vào Him Lam.

17:30

Một quả bom đánh thủng nóc hầm trú ẩn Langlais khiến hầm sụp đổ nhưng không có người bị thương.

Sở chỉ huy không quân của đại úy Charot, đơn vị PCIA “Torricelli”, bị pháo binh Việt Minh bắn trúng tám phát.

Cột Ăng-ten bị cắt, kết nối trung tâm chỉ huy bị cắt.

Trung sĩ Kubiak của DBLE 3/13 đã trải qua địa ngục này ghi nhận:

“Bất ngờ, ngày tận thế đến. Dường như đỉnh Him Lam đã “bay đi, tan thành cát bụi”. Xung quanh tôi, mặt đất rung chuyển, và những người lính lê dương gục ngã đây đó, bị trúng đòn chí mạng. Tôi lao về phía vị trí của mình, tất cả đám lính lê dương đã sẵn sàng chào đón quân địch trong trường hợp họ có cơ hội tiến về phía chúng tôi. Hiện tại, chưa có tử vong trong số chúng tôi và đó dường như là một điều kỳ diệu trong hoàn cảnh của hiện thực mà chúng tôi vừa được chứng kiến. Sẽ thật tuyệt vời nếu mọi chuyện vẫn tiếp theo cách này. Ngạc nhiên tột đỉnh, chúng tôi tự hỏi Việt Minh lấy đâu ra nhiều đại bác như vậy, và làm thế nào để họ có khả năng bắn phá mạnh như vậy. Vỏ đạn rơi không ngừng như một trận mưa đá chết người bất ngờ xảy ra vào một buổi tối mùa thu. Hết lô cốt này đến lô cốt khác, chiến hào này đến chiến hào khác, mọi thứ đều bị nghiền nát, chôn vùi, cả người và vũ khí.

Như một định mệnh với DBLE 13, sau chỉ huy Pégot, ngay tại trung tâm Điện Biên Phủ, trước 8 giờ tối một chút, một quả đạn khác phát nổ tại lô cốt của Đại tá Gaucher, chỉ huy GM 9 và hai tiểu đoàn của DBLE 13 trên cương vị Tư lệnh Quân đoàn.

“Chúng tôi không thể đảm nhận việc yểm trợ các cứ điểm bằng vô tuyến. Một sĩ quan được chỉ định để cố gắng tiếp cận Him Lam và nắm quyền chỉ huy dưới hỏa lực. Tôi đề nghị chúng ta... Anh ấy không thể nói hết câu. Một quả đạn xuyên qua mái hầm trú ẩn, va vào chiếc bàn gỗ khiến nó phát nổ. Trong bóng tối, Van Fleteren vén tấm vải bố ngăn cách hai hầm trú ẩn sang một bên và chiếu đèn điện xung quanh. Trong khói bụi, anh phát hiện ra một cảnh tượng khủng khiếp.

Viên đại tá nằm dưới đống đổ nát của văn phòng, tay chân nát bét, khuôn mặt biến dạng. Bên cạnh anh ta là các trung úy Bailly và Bretteville. Bailly bị mất đầu, Bretteville bị mảnh đạn bắn vào ngực chết ngay tại chỗ. Chỉ huy Martinelli bị thương nặng nhưng vẫn thở. Chỉ mình chỉ huy Vadot không bị thương nhờ vào vị trí hơi lùi phía sau nhưng đã hứng trận mưa đạn nhỏ vào ngực. Mười lăm phút sau, Martinelli qua đời”.

Cái chết của ông sẽ gây hậu quả nặng nề cho số phận của trận chiến hiện nay, toàn bộ hệ thống phòng thủ phía đông Điện Biên Phủ bị chặt đứt đầu. Chỉ huy Vadot dù bị thương nhưng đã ngay lập tức nắm quyền chỉ huy đơn vị, tuy nhiên đòn phản công giải phóng Him Lam đã không thành công. Him Lam đang hấp hối.

18:30

Chỉ huy Pégot bị giết cùng với thiếu tá phụ tá của mình ở điểm trung tâm Béatrice. Phá hủy đài phát thanh. Đại úy Pardi và trung úy Pungier thiệt mạng do hỏa lực trực tiếp từ 2 quả đạn 75 mm không giật, quả thứ hai nổ vào bên trong hầm trú ẩn, một quả đạn khác bắn trúng và phá hủy phòng vô tuyến.

3 sĩ quan thiệt mạng và một người bị thương nặng trong khi cuộc tấn công vẫn chưa bắt đầu. Tại BPC số 8, một số hầm trú ẩn đã bị sập: 5 người chết, 5 người bị thương.

Bắt đầu cuộc tấn công ban đêm. Bộ binh liên lạc với mặt phía tây của Him Lam. Rất nhiều lính Việt Minh (những kẻ liều lĩnh), hoặc ném vào hàng rào thép gai những ống tre dài nhồi thuốc nổ cùng với mạng sống của họ, hoặc tự lao mình vào hàng rào thép gai với đai thuốc nổ. Phía sau họ, đợt thứ hai lao tới chiếm lấy mục tiêu.

Làn sóng xung kích của Trung đoàn 141 lan rộng khắp mặt trận. Điểm hỗ trợ phía bắc, do Đại đội 10 của DBLE III/13 nắm giữ, khoảng một trăm người, thất thủ lúc 20 giờ15. Bộ đội xuất hiện trong khu vục của đại đội 9 và 11.  

19:10

Him Lam mất liên lạc.

19:45

Tại sở chỉ huy cách trung tâm của De Castries 10 mét, một quả đạn xuyên qua cửa sổ thông gió của hầm trú ẩn của người đứng đầu khu trung tâm: Trung tá Gaucher cùng các sĩ quan của DBLE thứ 13 bị thương nặng.

Trung tá Gaucher đang cố gắng liên lạc với đại đội 9 và 12 trên Him Lam. Tất cả súng đạn trên Dominique vô hiệu lực. Pháo binh bất lực trong việc ngăn chặn và giảm bớt hỏa lực của Việt Minh.

19:50

Đại tá Langlais phụ trách khu vực trung tâm. Mọi kế hoạch bắn pháo và can thiệp đều không thể sử dụng được. Chỉ áp dụng hỏa lực ngắt quãng nhưng rơi vào những khu vực gần gây tác động không nhỏ cho Trung đoàn 209 nhưng gần như vô hiệu với Trung đoàn 141, điều này cho phép họ tiến vào Him Lam nhanh hơn.

Các bệnh xá quá tải, những người bị thương đến thẳng bệnh viện và xếp chồng lên nhau ở nơi không được bảo vệ tránh pháo. Sau hai giờ bắn phá, cuộc tổng tấn công vào Him Lam bắt đầu.

Một tiếng hò reo lớn của hàng nghìn quân Việt Minh phát hiệu lệnh cuộc tấn công cùng với sự hỗ trợ của đại bác và súng cối bắn ở cự ly chưa đầy 300 mét.

(Còn tiếp)

Quyên GAVOYE

Kỳ III – Nhật ký hành quân tháng 12 năm 1953

Kỳ V - Đồi Độc Lập dưới sức mạnh hỏa lực