Vài suy nghĩ về thực hiện Nghị quyết Trung ương 6

Toàn cảnh hội nghị Trung ương lần thứ sáu, khóa XII. Nguồn: Báo điện tử VOV

 Khởi động quyết tâm

Nghị quyết Hội nghị lần thứ VI, Ban chấp hành Trung ương khóa XII có đề cập đến “một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Đây là những nội dung lớn và rất quan trọng. Bộ máy và cán bộ của hệ thống chính trị có vai trò quyết định trong việc xây dựng đường lối chính sách, đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng sự quản lý của Nhà nước cũng như việc tổ chức thực hiện những nhiệm vụ chính trị, kinh tế xã hội, an ninh, quốc phòng của đất nước.

Việc đổi mới sắp xếp bộ máy càng trở nên cấp thiết, khi mà trong quá trình vận hành, nhiều cơ cấu đã bộc lộ những bất cập: bộ máy cồng kềnh, nhiệm vụ chồng chéo, tiêu tốn ngân sách mà hoạt động kém hiệu lực và hiệu quả, làm suy yếu tổ chức, trở thành rào cản cho doanh nghiệp và các dịch vụ công, gây phiền hà cho người dân. Sự không hợp lý và yếu kém trong bộ máy đã trở thành một trong những nguyên nhân của sự trì trệ, tiêu cực và của nạn tham nhũng đang gây nhiều bức xúc trong nhân dân.

Nghị quyết của Trung ương đã nêu rõ định hướng và nhiệm vụ đổi mới, sắp xếp bộ máy cho từng cấp và từng lĩnh vực.

Ở tỉnh ta, cùng với việc tổ chức quán triệt Nghị quyết, Tỉnh ủy đã có đề án tổng thể về sắp xếp tổ chức bộ máy trong tỉnh và có kế hoạch giao cho các ngành, các huyện, các đơn vị trực thuộc xây dựng các phương án cụ thể của ngành, cấp và đơn vị mình.

Đề án chung của tỉnh đã thực hiện sát và đầy đủ các mục tiêu và nhiệm vụ mà Nghị quyết của Trung ương chỉ ra. Về tiến độ thời gian đều đảm bảo quy định, nhiều việc đã đạt mục tiêu về đích sớm hàng năm.

Tinh thần: làm ngay, làm đồng bộ, làm triệt để thể hiện rất rõ trong sự chỉ đạo của cấp ủy tỉnh. Đó là nét mới trong ý thức chấp hành Nghị quyết cấp trên; trong quyết tâm chính trị và trong phong cách lãnh đạo của cấp ủy, nhất là của người đứng đầu. Điều đó sẽ tạo ra những thuận lợi cho việc thực hiện Nghị quyết và lan tỏa niềm tin trong cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Bộ máy và lý lẽ thực tiễn

 Khi nói về tổ chức bộ máy, mấy điểm chính được xem như lý luận cơ bản là:

Để thực hiện tốt một nhiệm vụ, cần có một bộ máy. Có bộ máy thì có cán bộ  nhân viên.

Một bộ máy thực hiện một nhiệm vụ; cũng có khi nhiều bộ máy cùng thực hiện một nhiệm vụ.

Một bộ máy lại có thể thực hiện một số nhiệm vụ.

Đinh Quang Ấn

(Nguyên Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tổ chức Tỉnh ủy Thái Nguyên)

Và điều nữa là: Mô hình tổ chức bộ máy nào cũng có ưu điểm và nhược điểm. Tổ chức bộ máy là một phạm trù lịch sử, nó có thể phù hợp với lúc này, giai đoạn này, nhưng lại không phù hợp với lúc khác thời kỳ khác.

Tổ chức bộ máy vốn thuộc về thượng tầng kiến trúc, nó chịu tác động quyết định của hạ tầng cơ sở.

Bởi vậy việc chọn mô hình bộ máy nào phụ thuộc rất nhiều vào nhận thức chân lý khách quan cũng như ý trí chủ quan của người có quyền quyết định. Cũng có khi áp dụng một mô hình tiến bộ nhưng chưa hội đủ các điều kiện cần thiết, trong quá trình thực hiện lại thiếu quyết tâm vượt qua trở ngại để duy trì, hoàn thiện và phát triển những ưu điểm thì cũng không đưa đến thành công. Khi sắp xếp cần đảm bảo nguyên tắc: đầu mối giảm, nhưng không bỏ sót nhiệm vụ.

Cách đây gần 40 năm, Văn phòng Tỉnh ủy đã thực hiện thống nhất quản lý các khâu công việc phục vụ chung các cơ quan tham mưu giúp việc Tỉnh ủy (văn thư, kế toán, thủ quỹ, xe ô tô…) nhưng rồi một thời gian sau, vin vào tính đặc thù của từng cơ quan, lo ách tắc công việc và không loại trừ cả các tính toán cá nhân mà hầu hết những người đứng đầu các cơ quan tham mưu của cấp ủy không hưởng ứng, ủng hộ mô hình văn phòng Tỉnh ủy phục vụ chung đã phải dừng lại, trở về cách cũ cho đến bây giờ.

Cũng cách đây hơn 30 năm, các cơ quan phụ trách công tác tổ chức bộ máy của Trung ương và Chính phủ cũng đã đưa ra đề án “nhất thể hóa”: Bí thư đồng thời là Chủ tịch UBND. Một nước bạn sang trao đổi, học tập và về áp dụng ngay từ Trung ương đến địa phương. Còn ở ta, ít năm gần đây mới thực hiện ở lác đác một số xã.

Thời điểm hiện nay tình hình đã khác, Trung ương đã Nghị quyết: Tiếp tục đổi mới sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Như vậy Trung ương đã khẳng định “tinh gọn”, “hiệu lực, hiệu quả”, chính là mục tiêu cần đạt được trong đổi mới tổ chức bộ máy lần này.

Mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể Nghị quyết cũng đã chỉ ra rất rõ, có tiến độ phù hợp cho từng nhiệm vụ, từng địa bàn, lĩnh vực. Đó là cơ sở quyết định cho việc thành công khi đưa Nghị quyết vào cuộc sống.

Thực hiện Nghị quyết này của Trung ương tại một địa phương, rất cần xây dựng một đề án tổng thể như một khung về bộ máy của cả hệ thống chính trị của tỉnh. Đề án phải đúng với Nghị quyết của Trung ương nhưng cần cụ thể nhiều hơn. Làm sao cho  mỗi ngành, mỗi cấp mỗi đơn vị biết rõ được định hướng và nhiệm  vụ của mình để xây dựng đề án thực hiện đảm bảo tính thống nhất, thông suốt, đồng bộ, những yêu cầu phải đạt được của cả hệ thống bộ máy từ Trung ương, tỉnh đến cơ sở.

Đối với những địa bàn, những lĩnh vực khi đổi mới, sắp xếp bộ máy cần có những điều kiện thì đó là những điều kiện cần và đủ để mô hình mới vận hành thành công. Thái độ tích cực trong những trường hợp này là chủ động tạo ra các điều kiện để thực hiện đổi mới cho phù hợp và kịp thời với tiến độ chung. Kinh nghiệm chỉ ra rằng, một mô hình tổ chức bộ máy đã bất cập, nhược điểm đã nhiều hơn ưu điểm mà để lâu sẽ gây ra trì trệ và cản trở thực hiện nhiệm vụ không phải là nhỏ.

Tuy nhiên, điều cần tránh trong sắp xếp bộ máy là sự duy ý chí, thiếu tính thực tiễn, dẫn đến việc sáp nhập hay giải thể một tổ chức mang nặng tính cơ học, đơn giản thì cũng rất tác hại.

Tinh giản biên chế 

Có bộ máy là có cán bộ, cán bộ đảm bảo và quyết định chất lượng hoạt động của bộ máy.

Đi cùng với đề án đổi mới sắp xếp tổ chức bộ máy, cần có ngay một đề án sắp xếp cán bộ công chức, viên chức tinh giản biên chế. Đề án này cần bao trùm những cơ quan, đơn vị nằm trong diện cần sắp xếp và cả những cơ quan đơn vị còn giữ nguyên đầu mối trong quá trình cơ cấu lại tổ chức nội bộ và xác định  chức năng nhiệm vụ.

Hiện nay số người trong biên chế các cơ quan Đảng, nhà nước, đoàn thể và các hội hoạt động có tính đặc thù rất đông, chi phí tiền lương đến quá nửa ngân sách nhà nước. Tuy đông, nhưng không phải tất cả đều mạnh. Cán bộ nhân viên của một tổ chức không phải ai cũng đủ đức, đủ tài đảm nhận nhiệm vụ được giao. Có người vào biên chế cơ quan do là anh em, con cháu thân thiện với người có chức có quyền; có người do chạy vạy đút lót. Vì vậy không ít người thiếu năng lực, phẩm chất lại có số không nhỏ nữa là “cán bộ hai màu” như có báo đã nêu.

Thực hiện Nghị quyết Trung ương lần này chính là cơ hội để sàng lọc đội ngũ như Nghị quyết đã nêu: Tinh giản biên chế nâng cao chất lượng đội ngũ, thu  hút người có đức có tài.

Tinh giản biên chế bao giờ cũng là việc rất khó. Bởi làm sao số lượng giảm nhưng chất lượng phải tăng. Việc này đụng chạm trực tiếp đến lợi ích bản thân từng người, là việc rất hệ trọng và nhạy cảm.

Từng đơn vị cơ quan phải có đề án rất cụ thể và trách nhiệm. Xuất phát từ lợi ích chung, căn cứ vào chức danh việc làm, căn cứ vào sự đánh giá cán bộ mà bố trí sắp xếp một cách công tâm với cách làm dân chủ, công khai, minh bạch. Cần chống thiên vị, nể nang, cả sự tác động tiêu cực từ bên ngoài, có như thế mới tránh được hiện tượng người kém ở lại, người giỏi ra đi. Có những trường hợp cần thiết phải bố trí lại người đứng đầu trước, rồi mới tiến hành sắp xếp đến cán bộ nhân viên để đảm cho việc tinh giản biên chế nội bộ được đúng đắn, lành mạnh và trong sáng hiệu quả.

Đi liền với việc sắp xếp tinh giản là vận dụng đúng đắn những chính sách của Đảng và Nhà nước đối với đội ngũ cán bộ, có như thế người tại vị mới phấn khởi và người phải giảm cũng yên lòng.

Nghị quyết Trung ương lần thứ sáu về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy là một Nghị quyết lớn. Với cả hệ thống, Nghị quyết có ý nghĩa như bắt đầu một cuộc đổi mới mang tính cách mạng, toàn diện, triệt để tạo nên bước tiến cơ bản trong việc lãnh đạo quản lý, điều hành nhiều hoạt động của đất nước, tác động tích cực đến người dân và doanh nghiệp. Thực hiện đến nơi đến chốn Nghị quyết này sẽ mở ra sự bứt phá trong bộ máy và cán bộ, tác động tích cực đến các hoạt động kinh tế xã hội, an ninh, quốc phòng và chắc chắn sẽ nâng cao lòng phấn khởi và niềm tin của nhân dân với Đảng và Nhà nước.

Trong phạm vi tỉnh, quyết tâm chính trị của lãnh đạo đã cao, các đề án đã có và dần cụ thể, cần sự chỉ đạo quyết liệt, sâu sát thực tiễn vừa làm vừa hoàn thiện, rút kinh nghiệm kịp thời, tạo cơ chế để nhân dân giám sát. Nhất định Nghị quyết của Trung ương sẽ đến nhanh với cuộc sống và sẽ đạt được kết quả tốt đẹp.