Tết Việt tại vương quốc Bỉ

Năm 2023 có lẽ một năm đặc biệt nhất của tôi sau gần 12 năm ở Bỉ. Đó là năm của Gặp gỡ bạn bè bốn phương từ chuyến tàu Thống Nhất Việt Nam đến Hoa Kỳ và châu Âu. Một năm của nhiều cái Tết.

Tết Việt giữa mùa hè

Chắc bạn sẽ ngạc nhiên tại sao lại tổ chức Tết giữa mùa hè? Quê Bỉ nhà tôi đã vốn nhiều chuyện khác thường thì giờ người gốc Việt ở Bỉ cũng khác thường vậy. Quỹ Friends for Vietnamese Kids mà tôi hay gọi là Quỹ Tình bạn dành cho trẻ em Việt Nam do chị Nguyễn Chung Thủy sáng lập cùng các bạn Bỉ của mình ở Gent, thành phố di sản phía Đông Bắc Vương quốc Bỉ tổ chức. Quỹ của chị hoạt động từ năm 2016 với nhiều đóng góp cho trẻ em  nghèo tại Việt Nam như hỗ trợ việc học tập, tủ sách và thư viện.

Năm nay, sau Covid, chị Thủy quay lại tổ chức vào đúng dịp hè, khi các bạn học sinh chuẩn bị cho mùa nghỉ năm học này và các gia đình chuẩn bị đi nghỉ hè xa. Chị Thủy tổ chức tại một trường học tại thành phố nơi chị đang sống vào ngày 1 tháng 7. Trước đó 2 tháng, chị thông báo các phiên chợ Tết online để mọi người lựa chọn, mua và  gặp gỡ trực tiếp. Phiên chợ Tết bao gồm có sách do chính tôi tham gia cùng với Triết học của Tết, có bán cây xanh, có bán tranh vẽ, có bán đồ cũ… và không thể thiếu sự tham gia nhiệt tình đóng góp của nhiều người gốc Việt cho sự kiện này, như có bạn góp mấy cân giò chả để làm tiệc, hay như viết chữ thư pháp.

Tôi đã đi chợ vài lần để mua đủ cho mâm quả như thường lệ Tết của nhà tôi mà lần này là mùa hè, trái cây tươi miền nhiệt đới. Như một ký ức về những hàng xén ở các phiên chợ quê ngoại, tôi mua đầy đủ các đồ khô và rau củ như sự kết hợp đa dạng văn hóa Việt với các nước châu Á chung quanh hay sự gần giống nhau về các đồ dùng thực phẩm hay đồ uống. Các bạn Việt Nam làm bánh tét và giò, nem rán. Tết của chúng tôi tràn ngập không khí Việt. Tôi không quên một nồi khoai lang hấp để mọi người có thể ghé qua hay ấm trà nụ cổ thụ từ Hà Giang cùng kẹo lạc mang từ Việt Nam. Đến phút cuối cùng, giữa mùa hè, hoa lay - dơn đỏ rực xuất hiện. Bàn Triết học Tết của gia đình tôi như trọn vẹn. Một chậu húng thơm để nấu phở trong bếp hay một chậu hoa oải hương nhỏ cho mùa hè phương nam ở châu Âu mà bây giờ bất cứ ở đâu trên phố tại Brussels bạn cũng thấy hương thơm của sức khoẻ và sự quyến luyến này.

Lần đầu tiên chính thức tham gia Tết giữa mùa hè cùng các bạn Việt và Bỉ, Triết học Tết và Tủ sách tiếng Việt đã cùng chia sẻ đồng hành. Ba bố con mặc áo dài truyền thống. Tôi mặc một chiếc áo dài cách tân màu cánh sen rất đậm, giới thiệu với các bạn về trang trí Tết như trái cây hay các đồ bản địa ở Bỉ và Việt Nam như trà xanh hay khoai lang, atiso… Các bạn nhỏ thích chiếc gáo dừa lần đầu tiên nhìn thấy. Toàn bộ số tiền bán sách online và trực tiếp hôm ấy, tôi chuyển cho chị Nguyễn Chung Thủy để gửi đến trẻ em Việt Nam như sự chia sẻ và kết nối cùng nhau vì tương lai. Chị Thủy đã trình bày rất rõ công việc và các hoạt động cũng như cách tổ chức chuyên nghiệp cùng với các bạn tại Bỉ để mỗi lần về Việt Nam chị gặp gỡ trực tiếp, trao tận tay các em nhỏ. Tháng 8 khi về Việt Nam, chị Thủy và gia đình đã trao quà tặng cho các bạn nhỏ như cặp sách, sách giáo khoa và sách tham khảo. Em gái tôi ở Hà Nội cũng đóng góp một thùng sách với rất nhiều sách văn học và nghiên cứu cho các bạn học sinh.

Các bạn nhỏ vô cùng thích thú màn múa rồng của các chú Bỉ rất khỏe mạnh nhảy nhót và nâng cao người lên để thể hiện các động tác thuần thục, chào hỏi mọi người một cách khéo léo mà không đụng bàn hay làm rơi các đồ vật trên bàn. Không khí Tết với những chiếc nón lá chủ đạo được trang trí cùng với những bưu thiếp ảnh về Việt Nam, các món ăn Việt Nam quen thuộc như nem, bánh chưng, giò lụa và bún chả, Café đến từ Việt Nam.

Một ngày mưa đầu hè, chúng tôi nói với nhau là mưa xuân Tết của chúng ta. Lá cờ Việt - Bỉ cùng liên minh EU trên bàn Tết của chúng tôi trong lần gặp gỡ Việt Nam Tết giữa mùa hè này. Chúng tôi trở về nhà trong niềm vui xúc động, không quên mang về cho các bạn ở Brussels các cây trồng và món ăn Việt Nam. Tôi có dịp giới thiệu tác phẩm với các bạn nữ Việt đang học tập và làm việc tại đây. Các bạn rất thích thú khi lần đầu tiên thấy Triết học Tết, mà tại sao lại là Triết học Tết?

Tết để gặp gỡ và góp quỹ vì trẻ em Việt Nam tại Bỉ. Tết để thực hành văn hoá Việt thật gần gũi và thân thiện bạn bè.

Tết là một căn cước văn hóa Việt Nam. Tết là di sản bởi nó mang tinh thần của Triết học về sự sum vầy và gắn bó, sự đoàn kết và yêu thương, sự kết nối từ bánh chưng bánh giày đến ẩm thực Tết, chơi Tết, chợ Tết và văn hóa Tết.

Tết Việt thường niên của chúng tôi

Hằng năm, Tổng hội người Việt tại Bỉ thường tổ chức Tết Việt cho kiều bào vào dịp trước Tết một tuần hoặc những ngày cận Tết tại ngay quận gần nhà tôi. Chương trình lớn bao gồm các sự kiện nhỏ như Lễ hội múa lân, chương trình ca nhạc do các ca sĩ từ Việt Nam qua, các gian hàng như “Cơm có thịt, Friends for Vietnamese Kids”, “Ẩm thực văn hóa Việt”, góc truyền thông của Kênh Việt với các bản tin radio về văn hóa, con người Việt khắp năm châu… Năm nay, Tổng hội có Ban quản trị mới, nhiều thành viên trẻ trung năng động. Tôi là một trong 15 thành viên của Ban Chấp hành Tổng hội người Việt tại Bỉ, một trăm phần trăm người Việt. Bạn nhà tôi chúc mừng và tự hào vì tôi có một team là các cộng sự chuyên nghiệp và giỏi giang. Triết học của Tết sẽ xuất hiện lần đầu tiên chính thức tại Tết Việt vào tháng 2 năm 2024 này với bàn sách dành cho trẻ em và bạn đọc đến tham gia thưởng thức Tết Việt. Sách sẽ bao gồm tiếng Việt, tiếng Pháp, Hà Lan và một số ngôn ngữ quốc tế khác, đa dạng để mọi người cùng chia sẻ, khám phá.

Trước Tết Việt vài tuần, Đại sứ quán Việt Nam tại Vương quốc Bỉ cũng hân hạnh mời bà con kiều bào đến đón Tết chung vui. Hồi tháng 10, Tổng hội cũng đã tổ chức Ngày hội gia đình Tết trung thu cho bà con kiều bào. Tôi cũng tham gia Góc đọc sách mùa Thu với chương trình sách dành cho các bạn nhỏ, giới thiệu sách tiếng Việt và đọc sách dành cho các bé, giới thiệu cho các bé rau củ quả đúng mùa. Chương trình gây được nhiều tiếng vang vì lần đầu tiên sách được giới thiệu và bán ngay tại lễ hội Tết Trung thu. Anh Thắng bên nhà sách Đông Á từ Việt Nam sang Brussels học về làm sách nghệ thuật đến tham gia rất thích thú vì đi lễ hội Trung thu nhiều nơi, chưa có nơi nào có nhiều sách Việt như thế này. Bà con kiều bào và các em nhỏ hào hứng, nhiều phụ huynh mua sách tiếng Việt cho con để các bé học tiếng Việt và giữ gìn thói quen tiếp xúc với tiếng Việt ở một nơi đa dạng ngôn ngữ như Bỉ. Chị Hương Giang bên Thông tấn xã Việt Nam tại Bỉ hẹn tôi năm nay sẽ đến quay chương trình Tết Việt tại nhà tôi. Bạn An Thư từ Đài Truyền hình Thanh Hóa báo sớm với tôi chương trình phim tài liệu về Tết Việt ở châu Âu sẽ đến vào tháng 2 năm 2024. Tôi chia sẻ với Thư về chương trình Tết của Tổng hội người Việt tại đây thường rất lớn và đông đủ, Thư có thể tìm quay thêm tư liệu. 

Năm 2023 cũng là năm tôi có nhiều công việc và tiếp xúc với cộng đồng Việt Nam ở nhiều nơi, có những cuộc trò chuyện với các bạn sinh viên, năm của Gặp gỡ Việt Nam. Văn hóa và căn cước Việt Nam đang được nhìn đúng mực hơn với tri thức và các di sản như Tết, một căn cước trong mỗi dòng máu Việt, mỗi gia đình và dân tộc. Ở đâu có người Việt, ở đó có Tết. Tết trở thành một từ thông dụng trên các phương tiện truyền thông ở Bỉ để nói đến văn hóa của người Việt như một lễ hội lớn nhất trong năm để kết thúc năm cũ, chào đón năm mới đang đến vào mùa xuân.

Không thể thiếu Tết tây là chào đón năm mới theo dương lịch, nghĩa là Tết của chúng tôi ở đây. Tết năm mới ở Bỉ trong kỳ nghỉ mùa đông thường kéo dài từ lúc Giáng sinh là ngày 25 tháng 12 đến qua năm mới. Chúng tôi hay đón giao thừa cùng bố mẹ vào chiều cuối cùng của năm như ngày 31 tháng 12 với bữa tối ấm cúng và kéo dài đến lúc gần nửa đêm. Bọn trẻ được thức khuya để nhìn thấy pháo hoa quanh nhà lúc rực rỡ nhất. Tết tây thường vắng lặng vì nhà nhà đi nghỉ và trượt tuyết nên thành phố có khi chỉ lác đác vài người, các chuyến tàu điện vắng vẻ…

Một năm mấy cái Tết liền như thế ở giữa trái tim châu Âu, bạn có thích không? Viết về Tết không bao giờ hết chuyện vì Tết cũng là sinh nhật của tôi vào tháng 2 hay có khi vào tháng 1 là sinh nhật của bạn nhà và bố chồng tôi. Chúng tôi luôn vui như Tết là vì thế. Ngày khởi nguyên năm mới, khởi sinh của tôi và gia đình. Ấm áp nhiều yêu thương. An hòa nhiều khát vọng.

 Năm 2024 bình an đến với chúng ta và hòa bình ở muôn nơi trên mặt đất còn nhiều dày vò và ốm đau. Chúc mọi sự tốt lành và nhiều thành tựu mới với mỗi công dân, mỗi gia đình và các cộng đồng, đất nước Việt Nam. Chúng tôi, những bà con xa quê nhà luôn có hơn một cái Tết với sự đa dạng văn hóa và hội nhập, đặc biệt Tết của người Việt đã trở nên phổ biến và được biết đến là một trong những căn cước Văn hóa Việt có sự ảnh hưởng lớn như một di sản truyền thống tốt đẹp, được trân trọng.

Tết Tết Tết đến rồi, Tết Tết Tết đến rồi… lời bài ca ở bất cứ nơi nào ai cũng biết khi xuân về, đang chạm vào ngõ mỗi gia đình, mỗi người con xa quê.

Ký. Quỳnh Iris de Prelle