Siết phạm vi quảng cáo của KOL, KOC

VNTN- Mặc dù Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo (Dự thảo) đã tăng nghĩa vụ của KOL (người có sức ảnh hưởng) , KOC (người tiêu dùng có sức ảnh hưởng trên thị trường), song nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng chưa đủ.

Ngăn quảng cáo trá hình đế trốn trách nhiệm, né thuế

Tiếp tục Kỳ họp thứ 9, sáng 10/5 Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự thảo Luật Quảng cáo sửa đổi, trong bối cảnh hàng loạt bê bối về sữa giả, thuốc giả, mỹ phẩm giả, hàng tiêu dùng giả… mới được phanh phui.

Bên cạnh đó, rất nhiều hàng giả được tiêu thụ rộng rãi nhờ sự tiếp tay của những người có ảnh hưởng khiến cử tri bức xúc.

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu trước khi đại biểu thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Dự thảo đã có chỉnh lý về quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo.

Cụ thể, Điều 15a dự thảo Luật quy định, người có ảnh hưởng khi chuyển tải sản phẩm quảng cáo ngoài các nghĩa vụ chung thì còn phải tuân thủ thêm 3 nghĩa vụ nữa. Một là xác minh về độ tin cậy của người quảng cáo.

Hai là kiểm tra tài liệu liên quan đến sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ quảng cáo; trường hợp chưa sử dụng hoặc chưa hiểu rõ về hàng hoá, sản phẩm, dịch vụ thì không được giới thiệu về hàng hoá, sản phẩm, dịch vụ. Ba là thông báo trước đến người tiếp nhận quảng cáo về việc mình thực hiện hoạt động quảng cáo.

Việc có quy định riêng cho người có ảnh hưởng nhằm nhấn mạnh đến trách nhiệm của người có ảnh hưởng trong xã hội khi chuyển tải sản phẩm quảng cáo, khắc phục thực tế hiện nay, nhiều người có ảnh hưởng giới thiệu, mời chào, quảng cáo cho các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ không bảo đảm chất lượng, không đúng sự thật, gây bức xúc, ảnh hưởng đến người tiêu dùng – theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ông Vinh phản ánh, có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định quảng cáo với người có ảnh hưởng (nếu chưa sử dụng hoặc chưa hiểu rõ thì không được quảng cáo về hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ; phải xác minh về độ tin cậy của người quảng cáo; phải kiểm tra tài liệu liên quan đến sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ quảng cáo).

Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc quy định các nghĩa vụ trên nhằm mục đích nâng cao trách nhiệm của người có ảnh hưởng trong việc chuyển tải sản phẩm quảng cáo bởi đây là đối tượng có một lượng lớn người theo dõi và tin tưởng; lời nói và hành động của họ có tác động mạnh mẽ đến quyết định mua hàng của người tiêu dùng. Do đó, họ cần có trách nhiệm với những thông tin mình chuyển tải. Quy định này buộc người có ảnh hưởng khi chuyển tải sản phẩm quảng cáo phải cẩn trọng hơn trong việc lựa chọn đối tác quảng cáo, tránh tiếp tay cho những hành vi quảng cáo gian dối.  Do đó, các quy định trên là cần thiết.

Đáng chú ý, vừa qua nhiều người, đặc biệt là người nổi tiếng, khi quảng cáo trên mạng có dấu hiệu nhập nhèm, vừa để “né” thuế, vừa khiến người tiêu dùng không phân biệt được có phải quảng cáo hay chỉ là nội dung chia sẻ thông thường.

Để khắc phục tình trạng này, Điều 23 dự thảo Luật quy định, hoạt động quảng cáo trên mạng phải có dấu hiệu nhận diện rõ ràng để phân biệt giữa nội dung quảng cáo với các nội dung khác không phải quảng cáo.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, hiện nay, nhiều người chuyển tải sản phẩm quảng cáo trên mạng lợi dụng những tính năng của mạng xã hội và các ứng dụng để quảng cáo sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ nhưng không thừa nhận hoạt động quảng cáo nhằm mục đích tránh thực hiện nghĩa vụ về thuế, tránh việc phải chịu trách nhiệm trước pháp luật trong trường hợp nội dung sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo không bảo đảm các yêu cầu theo quy định tại Luật Quảng cáo.

Dự thảo Luật đã chỉnh sửa, bổ sung các quy định về nghĩa vụ với người có ảnh hưởng khi tham gia truyền tải quảng cáo (Điều 15) và quy định về nhận diện hoạt động quảng cáo (Điều 23).  

Có thể phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường

Tham gia thảo luận, đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình) nêu vấn đề, qua các vụ sữa giả, thực phẩm chức năng giả vừa bị phát hiện vừa qua cho thấy, các công ty này đều có các giấy tờ kiểm định, kiểm nghiệm, công bố sản phẩm. Nhưng thực tế các sản phẩm được sản xuất qua điều tra, kiểm định của cơ quan công an lại được xác định là hàng giả.

“Vậy, việc yêu cầu người quảng cáo, nhất là các ca sĩ, nghệ sĩ, diễn viên, KOL có trách nhiệm kiểm tra tài liệu liên quan đến sản phẩm, hàng hoá sẽ có thực sự khả thi. Việc thông báo trước đến người tiếp nhận quảng cáo về việc mình thực hiện hoạt động quảng cáo sẽ như thế nào? Phải chăng là viết lên FB, đăng lên Tiktok, Youtube nói tôi chuẩn bị sẽ quảng cáo cho nhãn hàng này, sản phẩm kia, mời bà con chuẩn bị theo dõi”, bà Thu băn khoăn.

Đại biểu đề nghị cần sửa đổi, bổ sung các nội dung này để đảm bảo khả thi hơn, bên cạnh đó cơ chế bồi thường với hoạt động quảng cáo sai của người chuyển tải quảng cáo, nhất là những người nổi tiếng cũng cần quy định rõ hơn trong luật. Có thể bổ sung thêm nghĩa vụ của họ, phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường vì hành động quảng cáo sai của mình,... vị đại biểu Thái Bình nêu quan điểm.

Đại biểu cũng dẫn kinh nghiệm ở Hoa Kỳ, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC): Yêu cầu người nổi tiếng phải tiết lộ rõ ràng mối quan hệ tài chính với thương hiệu khi quảng cáo sản phẩm. Quảng cáo phải trung thực, không gây hiểu lầm về hiệu quả hoặc tính năng của sản phẩm.

Hàn Quốc thì cấm các hoạt động quảng cáo trá hình trên mạng xã hội. Nếu vi phạm có thể bị phạt tối đa 2% doanh thu quảng cáo hoặc tối đa 500 triệu won (khoảng 8,7 tỷ đồng). Năm 2022 nước này bổ sung quy định cấm nghệ sĩ làm gương mặt đại diện cho các hãng rượu để hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến giới trẻ. Các quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo tính trung thực trong hoạt động quảng cáo. Người nổi tiếng cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật khi tham gia quảng cáo để tránh các hậu quả pháp lý và ảnh hưởng đến uy tín cá nhân.

Nếu người nổi tiếng đã thực hiện đầy đủ các biện pháp thẩm định hợp lý, dựa trên giấy tờ, hồ sơ pháp lý do doanh nghiệp cung cấp, thì thông thường họ không bị xem là cố tình quảng cáo gian dối, mà chủ doanh nghiệp/sản xuất sẽ chịu trách nhiệm chính.

Theo đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa – Vũng Tàu) thì lần sửa luật này cần tăng cường xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo bởi những tác động của nó đến tính mạng, sức khỏe người dân.

Đề nghị Chính phủ sớm sửa đổi nghị định để xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo, nâng cao mức phạt để đảm bảo tính răn đe, bảo vệ sức khỏe tính mạng người tiêu dùng, đồng thời tạo môi trường quảng cáo lành mạnh và bình đẳng – bà Phúc phát biểu.

“Tôi rất đồng tình tăng mức xử phạt hành chính với người chuyển tải sản phẩm quảng cáo, đặc biệt là với người có ảnh hưởng, người nổi tiếng. Bởi người tiêu dùng xem, nghe thì rất tin tưởng người nổi tiếng. Cũng chính vì thế, chủ thể quảng cáo mới thuê người nổi tiếng, người có uy tín quảng cáo sản phẩm. Người nổi tiếng nói đúng thì được, nói sai thì có khi người tiêu dùng vẫn tin họ nói đúng” – đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nêu ý kiến.

Theo chương trình, chiều 11/6 Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo.

Vĩnh An