Một vài suy nghĩ về việc đốt vàng mã hiện nay

Tục đốt vàng mã dường như đã giảm so với trước đây, tuy nhiên trong tháng Bảy - tháng Vu Lan báo hiếu, nhiều gia đình vẫn có thói quen đốt vàng mã với quan niệm “trần sao âm vậy”. Việc làm này đang làm gia tăng tình trạng ô nhiễm không khí, sông suối, tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy nổ.

Trước và trong ngày Rằm tháng Bảy, đi dọc một số tuyến đường trên địa bàn tỉnh, không khó để bắt gặp cảnh người dân đốt vàng mã. Khói, tro bụi tung bay khiến người đi đường bị ảnh hưởng tầm nhìn và sức khỏe. Gia đình nào ít thì vài tệp tiền âm, có gia đình đốt cả mô hình quần áo, xe ô tô, xe máy, nhà,... với mong muốn người cõi âm nhận được phù hộ độ trì cho. Nguy hiểm hơn, nhiều hộ gia đình còn đốt cả trong khu vực căn hộ chung cư chật chội khiến tro tàn khói bay tứ tung ảnh hưởng đến mọi người xung quanh, tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ cháy, nổ.

Không những vậy, hóa vàng xong, lượng lớn tro bụi được người dân cho vào túi ni lông và mang thả xuống các dòng suối, sông. Tro bụi kèm túi ni lông là nguyên nhân khiến nhiều con suối mùa này bị ô nhiễm nghiêm trọng. Tại một số cây cầu, người dân vô tư ném những túi ni lông đựng tro xuống sông. Nhiều túi mắc lại ở lan can cầu trông rất mất thẩm mĩ.

Thực tế cho thấy, tác hại của việc đốt vàng mã nhìn thấy ngay là ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Khi đốt vàng mã, giấy và các chất liệu dễ cháy thải ra lượng lớn khói, bụi và khí độc như CO2, ảnh hưởng đến chất lượng không khí.

Tinh thần báo hiếu mùa Vu lan ở Việt Nam không những nhắc nhớ chuyện báo hiếu cha mẹ, mà còn bao hàm ý nghĩa tìm về cội nguồn để biết ơn và báo ơn. Tư tưởng ấy phù hợp với tư duy và đạo lý uống nước nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa,… trong tâm thức người Việt. Trong mùa hiếu hạnh, con người tìm về nguồn cội, thể hiện sự hiếu kính với ông bà, tổ tiên. Ngày nay, không chỉ trong phạm vi một cá nhân, gia đình, nhiều nhóm, tổ chức xã hội cũng lan tỏa và cùng nhau thực hiện hành động tri ân.

Vài năm trở lại đây, vào mùa Vu Lan báo hiếu, Giáo hội Phật giáo Việt Nam kêu gọi tránh việc tổ chức thu tiền mua lễ mang hình thức dịch vụ tâm linh, thực hiện các nghi lễ không phù hợp với chính pháp và nghi lễ truyền thống; không đốt vàng mã; khuyến khích mọi người thực hiện các việc làm từ thiện thiết thực, cứu giúp người có hoàn cảnh khó khăn để chuyển hóa thành nghiệp thiện lành báo hiếu tổ tiên và cha mẹ.

Dịp này, các địa phương đều có hoạt động tri ân, hoạt động an sinh xã hội ý nghĩa. Các cơ quan chức năng cũng hướng dẫn việc quản lý và tổ chức các lễ hội tín ngưỡng, tôn giáo theo đúng quy định của pháp luật, bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn, tiết kiệm phù hợp với nếp sống văn minh, truyền thống và văn hóa, phong tục, tập quán tốt đẹp của dân tộc.

Hiện nay, việc người dân đốt nhiều vàng mã không chỉ do thói quen truyền thống mà còn do hiệu ứng đám đông và áp lực xã hội. Trong một số trường hợp, việc tham gia vào các hoạt động như đốt vàng mã là do áp lực từ thói quen xã hội hoặc so sánh, bắt chước nhau.

Trong bối cảnh môi trường sống ngày càng ô nhiễm, việc thay đổi thói quen và tập tục là cần thiết. Đã có nhiều tổ chức và cá nhân lên tiếng kêu gọi giảm thiểu việc đốt vàng mã, thay vào đó là những hành động thiết thực hơn để tưởng nhớ tri ân tổ tiên mà vẫn giữ gìn và phát huy nét văn hóa dân tộc. Một số đình, chùa... đã bắt đầu hạn chế việc đốt vàng mã và khuyến khích phật tử thực hành các nghi lễ bằng những hình thức khác như dâng hương, đọc kinh, làm việc thiện. Điều này không chỉ giảm thiểu tác động đến môi trường mà còn giúp cộng đồng hướng đến một lối sống tích cực và có trách nhiệm hơn.

Thiết nghĩ, mỗi người cũng cần hiểu rõ ý nghĩa thực sự của việc đốt vàng mã và tuyên truyền đến người thân của mình thay đổi nhận thức về việc đốt vàng mã. Sự thay đổi bắt đầu từ những hành động nhỏ nhất như đốt ít, giữ an toàn khi đốt vàng mã, đó cũng là cách chúng ta giữ gìn truyền thống văn hóa một cách có trách nhiệm.

Nguyễn Huế (TP. Thái Nguyên)