“Một chút bâng khuâng, một chút buồn” trong những ngày lịch sử

Đất nước vừa trải qua những tháng ngày lịch sử, khi một số điều của Hiến pháp được sửa đổi, chấm dứt hoạt động của cấp huyện, hiến định tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Theo Uỷ ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp, đây là dấu ấn lịch sử, có ý nghĩa hết sức quan trọng, khởi đầu cho cuộc cải cách sâu sắc về thể chế, thể hiện tư duy đổi mới có tính cách mạng trong tổ chức hệ thống chính trị và quản trị quốc gia, là cơ sở hiến định cho việc thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng và Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tạo nền tảng để kiến tạo một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, người dân hạnh phúc, yên vui.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng đã được Quốc hội thông qua. Ngay sau đó Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành 34 nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã. Những văn bản này, cùng với Nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh được Quốc hội thông qua trước đó, đã tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ, bảo đảm để tất cả các đơn vị hành chính trên cả nước thực hiện thống nhất mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và các đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp chính thức hoạt động từ ngày 1/7/2025.

Còn đó những “ngịch lý” cần quét sạch

Sau khi bấm nút thông qua những quyết sách mang tính lịch sử ấy, Quốc hội bắt đầu thảo luận về kinh tế, xã hội ở hội trường.

Tại đây, không chỉ bày tỏ sự ủng hộ cuộc cách mạng sắp xếp, tổ chức lại toàn bộ hệ thống chính trị và địa giới hành chính của đất nước, các vị đại diện cho dân còn chỉ ra những “nghịch lý” cần được nhanh chóng quét sạch.

Đại biểu Trần Hữu Hậu, nguyên Bí thư Thành ủy Tây Ninh nói, ba tháng qua hệ thống chính trị của cả nước đã và đang tập trung toàn lực và quyết liệt triển khai thực hiện một khối lượng công việc cực lớn, vừa xây dựng hành lang pháp lý, vừa triển khai ngay việc tổ chức thực hiện, chuẩn bị tốt nhất cho thời điểm bùng nổ trên toàn quốc của cuộc cách mạng vào ngày 1/7/2025 tới đây.

“Tôi hiểu rằng cuộc cách mạng nào cũng sẽ có những hy sinh, mất mát, ngay trong hội trường này có lẽ không ít vị khi bấm nút thông qua luật và nghị quyết liên quan sẽ không tránh khỏi một thoáng bâng khuâng, một chút buồn vì gia đình mình chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn, địa phương mình có thể mai một trong hiểu biết của thế hệ sau này. Nhưng tôi tin tưởng rằng chúng ta đang đi đúng quy luật của sự phát triển, đồng thời ý Đảng hợp với lòng dân, nếu chúng ta có được những phương thức tổ chức thực hiện đúng thì cuộc cách mạng này chắc chắn thành công”, vị đại biểu Tây Ninh phát biểu.

Tuy nhiên, theo đại biểu Trần Hữu Hậu, “trong đêm trước của ngày cách mạng bùng nổ còn rất nhiều nghịch lý, cả trong những việc vĩ mô, cả trong những điều nhỏ nhặt mà nhân dân mong muốn cuộc cách mạng này quét cho sạch”.

Tiếp đến ông Hậu nêu hai nghịch lý cụ thể. Thứ nhất là nghịch lý trong đầu tư, ông nói, để phát triển đất nước thì cần huy động nguồn lực của toàn xã hội cả trong và ngoài nước. Cử tri thật sự vui mừng khi Đảng đã xác định kinh tế tư nhân trở thành động lực tăng trưởng quan trọng hàng đầu của đất nước, thế nhưng một nghịch lý vô cùng lớn hiển hiện nhiều năm cản trở sự phát triển của đất nước là giải ngân đầu tư công.

“Chúng ta đều biết dự án đầu tư công là của Nhà nước, do các cơ quan nhà nước xây dựng, thẩm định, phê duyệt. Chủ đầu tư và vốn thực hiện là của Nhà nước. Đất đai dùng để triển khai dự án là do Nhà nước đại diện chủ sở hữu với bộ máy quản lý hùng hậu, đơn vị thực hiện dự án do Nhà nước chọn. Vậy mà đến hẹn lại lên, năm nào Quốc hội cũng phải nói đến sự chậm chạp, trì trệ và 5 tháng đầu năm nay cả nước giải ngân mới hơn 20%, có những đầu tàu kinh tế mới chỉ 15%”, đại biểu nêu thực tế.

Vẫn theo phân tích của vị đại biểu Tây Ninh thì, lẽ thông thường là tiền trong nhà có sẵn mà xài chưa được thì rất khó có thể mời người khác đưa tiền vào. Đầu tư công mà trì trệ từ trong nội tại của cơ quan quản lý thì bộ máy ấy khó có thể tạo được sự thông thoáng, mạnh mẽ cho đầu tư từ khu vực tư nhân và nước ngoài.

“Tại kỳ họp này, Quốc hội xem xét, thông qua nhiều luật và nghị quyết để trực tiếp và gián tiếp tháo gỡ những ách tắc trong đầu tư công. Mong rằng nguồn lực đặc biệt quan trọng này sẽ được khai thông, kéo theo sự khai thông cho các nguồn lực khác, tạo sức bật cho sự phát triển của đất nước”, ông Hậu nói.

Về nghịch lý thứ hai, ông Hậu kể việc từ chính nhà mình, đó là hai tháng trước, người nhà ông đi xin chỉ giới đường đỏ cho khu đất của mình tại một quận lớn của một thành phố lớn. Toàn bộ khu vực rộng quanh khu đất đó đã có quy hoạch 1/500 được Ủy ban nhân dân thành phố phê duyệt. Thế nhưng khi đến Phòng Kinh tế hạ tầng đô thị thì phòng yêu cầu phải có xác nhận của Phòng Nông nghiệp và Môi trường trên bản đồ hiện trạng. Nhưng Phòng Nông nghiệp và Môi trường lại trả lời trong bộ thủ tục hành chính mới của phòng không có thủ tục này nên không thể thực hiện việc xác nhận. Trong khi đó, ở nhiều thành phố nhỏ khác, trình độ khoa học, công nghệ và chuyển đổi số thấp hơn nhiều, việc cấp chỉ giới đường đỏ cho người dân rất đơn giản khi thực hiện đã có quy hoạch 1/500. Phòng Kinh tế hạ tầng sẽ áp bản đồ hiện trạng do đơn vị tư vấn lập lên bản đồ quy hoạch và xác định ngay chỉ giới cấp cho người dân.

“Mới đây, Thủ tướng đã chỉ đạo việc bỏ giấy phép xây dựng, khi việc này được thực hiện chắc chắn sẽ quét bỏ rất nhiều những nghịch lý, những thủ tục nhiêu khê, vô lý, thậm chí mang tính địa phương liên quan đến một số vấn đề vốn rất nhạy cảm là đất đai và xây dựng như tôi vừa nêu”, ông Hậu phát biểu.

Một bộ phận cán bộ công chức nặng tâm tư

Phát biểu tại nghị trường, hồi âm vấn đề được cả đại biểu và cử tri cùng quan tâm là cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, viên chức để đáp ứng yêu cầu triển khai chính quyền địa phương hai cấp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, khi xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, hơn lúc nào hết, đội ngũ cán bộ, công chức là nhân tố then chốt quyết định sự thành công của mô hình mới.

“Việc cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, viên chức không còn là lựa chọn mà là yêu cầu rất cấp bách để thực hiện chuyển đổi hoàn toàn từ quản lý hành chính sang quản trị phục vụ nhân dân”, bà Trà nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp đòi hỏi cán bộ phải tăng mạnh trách nhiệm vì khối lượng công việc lớn, yêu cầu rất cao.

Về giải pháp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nêu, thứ nhất là triển khai đúng chủ trương của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng và các bộ liên quan về sắp xếp tổ chức bộ máy, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức một cách thực chất và hiệu quả, đáp ứng yêu cầu tốt nhất.

Theo đó, rà soát toàn diện đội ngũ cán bộ công chức về năng lực thực thi, nhất là đối với người đứng đầu của cấp cũng như chính quyền cấp tỉnh và cấp xã, bà Trà nhấn mạnh, đây là một yêu cầu rất cơ bản và mang tính quyết định cho yêu cầu về chất lượng hoạt động của chính quyền địa phương hai cấp.

Cùng đó, Bộ trưởng cho biết sẽ khẩn trương và tổ chức thực hiện đầy đủ các chính sách hiện có cho việc sắp xếp đội ngũ cán bộ công chức, viên chức. Theo bà Trà thì các nghị định 176, 178, 179 là các chính sách rất nhân văn, hợp lý, vượt trội để vừa cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, viên chức nhưng đặc biệt là phải giữ được chân người có năng lực.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ khẳng định sẽ tiếp tục rà soát tổng thể tất cả các chính sách để vừa thực hiện cơ cấu lại, nâng cao chất lượng vừa giải quyết tạo những điều kiện thuận lợi nhất cho cán bộ công chức khi ra khỏi khu vực công có cơ hội, điều kiện để tham gia vào khu vực tư một cách thuận lợi nhất.

Nhìn nhận hiện nay một bộ phận cán bộ “nặng về tâm tư”, bà Trà cho rằng phải làm tốt công tác tư tưởng.

“Ai cũng có tâm tư nhưng có lẽ một bộ phận cán bộ chưa xác định rõ tinh thần của mình khi chúng ta thực hiện một cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy. Một cuộc cách mạng rất lớn, rất vĩ đại do đó sẽ có hy sinh, mất mát, thiệt thòi và chúng ta phải cống hiến, phải chấp nhận sự hy sinh, chứ không thể có những đòi hỏi quá với khả năng, điều kiện của đất nước khi đang cố gắng phát triển trong giai đoạn mới”, bà Trà nêu quan điểm.

Bày tỏ rất chia sẻ với tâm tư của một bộ phận cán bộ, song bà Trà nói cần phải giải tỏa tư tưởng này để cống hiến cho đất nước. “Lúc này hơn lúc nào hết đất nước đang cần chúng ta và hãy làm tất cả những gì tốt đẹp nhất vì sự phát triển của đất nước”.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cũng cho biết sẽ tập trung đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ công chức, nhất là cấp xã. Bên cạnh đó, quan tâm đến xây dựng văn hóa công vụ và lấy hiệu quả phục vụ nhân dân làm thước đo để đánh giá cán bộ công chức, lấy động lực liêm chính để đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ trong tình hình mới.