Ly cà phê như muốn nói…

Gần đây, trên các trục đường chính của thành phố Thái Nguyên xuất hiện những chiếc xe di động bán một loại đồ uống mới: Cà phê muối vị Huế. Vốn là một tín đồ của cà phê nên khi bạn tôi rủ đi khám phá món đồ uống có vẻ mới lạ này tôi khó lòng từ chối. Và xung quanh ly cà phê muối xứ Huế tôi cảm nhận được nhiều điều thú vị…

Trải nghiệm từ… vỉa hè

Chiều thứ Bảy, y hẹn cô bạn đón tôi đi uống cà phê muối, nhưng không phải đến quán cà phê theo kiểu truyền thống mà ra vỉa hè đường Minh Cầu. Trước cửa hàng tạp hóa đối diện Siêu thị Minh Cầu có một xe cà phê di động tên Chạm dựng biển cà phê muối nên chúng tôi tấp vào. Thấy khách vào quán, chị bán hàng từ trong nhà bước ra đon đả: Hai em mua gì? Bạn tôi nhanh nhảu: Cho em hai cà phê muối.

 Chị bán hàng (sau này tôi mới biết tên là Hương) vừa với tay lấy đồ pha chế vừa ngoái lại hỏi: Hai đứa uống ở đây hay mang đi? Tôi chưa kịp phản ứng thì cô bạn tỏ ra quen thuộc: Bọn em uống ở đây còn ngắm đường. Ngồi chưa ấm chỗ, chị Hương đã đặt trước mặt chúng tôi hai ly cà phê muối, một cốc đá và dặn: Muốn thêm đá bảo chị nhé.

Trước mặt tôi ly cà phê có 3 phần rõ rệt: dưới cùng là sữa đặc, ở giữa là cà phê, phía trên phủ một lớp nhìn giống như kem sánh mịn. Khi tôi còn đang loay hoay với ly cà phê muối thì bạn tôi khá thành thạo lấy thìa khuấy cho ba phần trong ly trộn lẫn vào nhau rồi thả từng viên đá vào. Tôi nhìn bạn và cầm thìa thao tác theo như một cỗ máy. Khi những phần trong ly cà phê đã lẫn vào nhau thành một mầu đồng nhất, uống ngụm đầu tiên quả thực tôi thấy cà phê muối có vị rất lạ. Không còn cái đắng của cà phê tôi hay uống nhưng cũng không có vị mặn của muối mà thay vào đó là hương vị nồng nàn cảm nhận được nhưng rất khó tả.

Tôi hoàn toàn bất ngờ. Muối và cà phê là những nguyên liệu tôi chẳng thấy có sự liên quan nào, vậy mà khi kết hợp lại, chúng đã tạo nên thức uống thơm ngon, đậm đà đến thế. Có lẽ vị mặn của muối đã đóng vai trò trung hòa, tôn lên vị ngọt của sữa và tiết chế vị đắng của cà phê rang xay? Có một điều khá đặc biệt nữa của ly cà phê muối tôi uống trên đường Minh Cầu là mặc dù cho không ít đá, nhưng vị ban đầu không hề nhạt đi từ lúc tôi uống ngụm đầu tiên cho đến khi uống hết cả ly cà phê.

Rời Chạm cà phê, bạn đưa tôi đến cuối đường Minh Cầu để mua cà phê muối nhưng không uống ngay tại chỗ mà mang về. Xe cà phê muối chỉ bán mang đi trên đường Minh Cầu trang trí khá bắt mắt để ngay sát vỉa hè, chỉ cần dựng xe máy, chờ chưa đến 10 phút chúng tôi đã có hai ly cà phê muối. Khác với cách pha tại Chạm, vì chúng tôi mua mang đi nên ly cà phê không còn ba phần sữa, cà phê, kem muối riêng biệt mà đã được đồng nhất một mầu và bỏ sẵn đá. Người thưởng thức là chúng tôi chỉ việc lắc đều, cắm ống hút là có thể cảm nhận hương vị riêng.

Trong một ngày lang thang trải nghiệm, những người bán cà phê muối trên vỉa hè các trục đường chính của thành phố đều bảo với chúng tôi rằng hai yếu tố quan trọng nhất để tạo ra một ly cà phê muối ngon, chuẩn vị Huế chính là chất lượng cà phê và tỷ lệ muối. Đối với cà phê, phải chọn những hạt cà phê rang xay nguyên chất mới pha được những ly cà phê có hương vị thơm ngon, béo ngậy. Đối với muối, tỷ lệ phải phù hợp với các loại gia vị khác để hương vị trong ly cà phê được hài hòa. Quá nhiều muối sẽ gây ra vị mặn lấn át vị thơm và béo của cà phê, nếu ít muối sẽ bị đắng hoặc ngấy. Ngoài chất lượng hạt cà phê và tỷ lệ muối được pha, để có một ly cà phê chuẩn vị cũng cần phải lưu ý đến nhiệt độ của nước. Nước pha cà phê ngon nhất là dùng nước lọc đun sôi, có nhiệt độ 70-80 độ C. Có lẽ chính vì điều này mà mặc dù có một công thức pha chung nhưng hương vị cà phê muối của mỗi nơi cũng một khác.

Phong phú thêm “bản đồ ẩm thực”

Để tìm hiểu kỹ hơn về thức uống đang được coi là “hót” ở Thái Nguyên, tôi “sớt” trên mạng, thì đây: Cà phê muối là thức uống từ các nguyên liệu chính là cà phê, sữa và muối ăn tinh. Cà phê muối xuất xứ từ Huế, hương vị này được cho là công thức đặc biệt đến từ một quán cà phê sân vườn trên đường Nguyễn Lương Bằng. Theo lời chủ quán, ý tưởng sáng chế ra loại cà phê này xuất phát từ câu chuyện về “cà phê mặn” mà họ được biết khi mở quán. Thức uống này ra đời cách đây hơn 10 năm, song đến nay vẫn giữ được sức hút mạnh mẽ đối với nhiều thế hệ người dân địa phương và du khách thập phương. Theo thời gian, thức uống này đã có mặt và tạo thành “cơn sốt” ở khắp mọi miền đất nước.

Khó có thể xác định ai là người đầu tiên đưa cà phê muối vị Huế đến đất trà Thái Nguyên.Theo những người sớm biết đến cà phê muối trên đất Thái thì khoảng giữa năm 2023, trên đường Phùng Chí Kiên xuất hiện một xe cà phê bán mang đi, trong menu bên cạnh bạc xỉu, nâu đá, đen đá thì có thêm cà phê muối. Cuối năm 2023, vào những ngày áp Tết Nguyên đán, tại khu vực Quảng Trường Võ Nguyên Giáp, nơi bày bán hàng hóa phục vụ Tết xuất hiện khá nhiều xe bán cà phê muối. Thời điểm đó món đồ uống này vẫn khá lạ lẫm với người dân Thái Nguyên, nhiều người đi mua hàng Tết vì tò mò mà uống thử, rồi chính vị mới lạ của cà phê muối đã tạo ra sức hút với giới trẻ và dân nghiền cà phê. Uống cà phê muối trở thành một trào lưu mới đối với người dân thành phố.

Chị Dương Thu Hường, tổ 8, phường Trưng Vương, một trong những người hay uống cà phê muối buổi sáng chia sẻ: Tôi không phải người nghiện cà phê bởi không thích vị đắng. Tết năm ngoái ra quảng trường mua hạt dẻ thấy xe bán cà phê muối nên tôi thử mua về uống. Cách pha chế này khiến cà phê ít đắng, vị dịu nhẹ khá độc đáo. Từ khi trên đường Minh Cầu có xe cà phê muối tuần nào tôi cũng mua một hai lần. Cũng là “fan” cứng của cà phê muối đang thịnh hành, chị Phạm Thu Nga ở phường Cam Giá khoe: Uống cà phê mỗi sáng là thói quen của tôi. Trước tôi vẫn uống cà phê sữa, thỉnh thoảng đổi vị bằng cà phê đen, từ khi có cà phê muối tôi chuyển hẳn sang món này. Ban đầu vị lạ tôi cũng thấy hơi hơi khó uống so với các loại cà phê khác, nhưng uống quen đâm ra thích vị muối hơn.

Nắm bắt nhu cầu của người dân, năm 2024,một số người mạnh dạn đầu tư xe bán cà phê muối trên vỉa hè các trục đường chính trong thành phố. Theo những người kinh doanh cà phê muối vỉa hè thì để đầu tư cho một xe bán cà phê chỉ vào khoảng 15 đến 20 triệu đồng. Cho đến thời điểm hiện tại hầu như trên trục đường nào của thành phố cũng có xe bán cà phê muối, thậm chí trên một trục đường có tới 2, 3 xe bán cà phê muối như đường Minh Cầu, đường Dương Tự Minh. Những chiếc xe khác nhau về phần nhận diện, trang trí nhưng đa phần thiết kế đơn giản với bảng tên, menu, giá cắm cốc cùng một số chai đựng nguyên liệu pha chế và có thể dễ dàng di chuyển cả xe. Cà phê đựng trong cốc nhựa hoặc cốc giấy cho khách mang đi với quy trình mua bán nhanh gọn, tiện lợi nên hút khách.

Chỉ vỏn vẹn 1 chiếc xe với diện tích khiêm tốn, quầy cà phê của chị Nhàn trên đường Dương Tự Minh được trang bị đầy đủ các dụng cụ, thiết bị và nguyên liệu cần thiết để bán hàng. Ngoài các loại cà phê như: Bạc sỉu, cà phê muối, nâu, đen, chị Nhàn còn bán trà và sinh tố khá đa dạng với mức giá từ 12 đến 25 nghìn đồng/ly. Chị Nhàn bảo: tôi bánđồ ăn sáng trên xe di động đã gần chục năm, vài tháng trước nhiều khách mua đồ ăn nói đến cà phê muối. Tìm hiểu thông tin trên thị trường tôi thấy đây là thức uống đang được ưa chuộng của giới trẻ và người hay uống cà phê nên tháng 3 vừa rồi,tôi đầu tư thêm một xe bán cà phê muối và các loại sinh tố khác để bán cùng đồ ăn sáng. Tôi chỉ bán nửa buổi, nhưng trung bình mỗi sáng cũng được vài chục ly.

Không chỉ được bán trên vỉa hè, cà phê muối cũng đã “đổ bộ” vào các quán cà phê truyền thống trên địa bàn thành phố Thái Nguyên từ năm 2023, góp phần làm phong phú thêm menu của các quán. Coffee Things ở 62A đường Bến Tượng đã kịp bổ sung cà phê muối vào thực đơn từ cuối năm 2023 với mức giá25 nghìn đồng/ly. Chị Nguyễn Thị Thuỷ, chủ Coffee Things bảo: Cà phê muối đến Thái Nguyên khoảng giữa năm 2023, thời điểm đó rất nhiều người khách hỏi khi đến quán nên tôi học pha chế và bổ sung ngay thức uống này vào menu. Đến bây giờ thứ đồ uống này vẫn là một trong nhũng món bán chạy của quán.

Đã từng “làm mưa, làm gió” tại vỉa hè Hà Nội và nhiều tỉnh, thành miền Bắc trong suốt năm 2023, nhưng đến năm 2024 cà phê muối mới xuất hiện nhiều trên vỉa hè thành phố Thái Nguyên. Một trong những thương hiệu cà phê muối Huế được biết đến nhiều nhất trên địa bàn thành phố hiện nay là The 92 coffee. Kinh doanh cà phê muối, bản chất là mô hình kinh doanh theo trào lưu, giống như mì cay 7 cấp độ, sữa chua trân châu Hạ Long, hay trà chanh giã tay những năm trước đã từng “gây sốt” trên địa bàn thành phố Thái Nguyên. Theo quy luật thì mô hình kinh doanh này sẽ bùng nổ, tồn tại trong một thời gian nhất định rồi nhường chỗ cho một trào lưu mới.

Chưa ai khẳng định cà phê muối sẽ tồn tại bao lâu trên đất Thái Nguyên và thay vào đó sẽ là loại đồ uống nào, nhưng việc xuất hiện cà phê muối đã làm phong phú thêm “bản đồ ẩm thực” trên đất chè. Và mặc dù đến thời điểm này, trào lưu cafe muối đã có phần lắng xuống, nhưng sự tồn tại của nó trong thời gian qua đã phần nào cho thấy giá trị của một thức uống trong thời kỳ công nghệ số như hiện nay.

Xuân Anh