Hoàng Báu phiêu lãng trong cơn mê của “Miền xa thẳm”

VNTN - Họa sĩ Hoàng Báu vừa trình làng với công chúng, bạn bè và những người yêu mỹ thuật Thái Nguyên triển lãm tranh “Miền xa thẳm”. Đây là triển lãm cá nhân lần thứ 2 của anh. Đa dạng về phong cách, sống động về màu sắc, gần 50 bức phong cảnh do anh mới sáng tác đã đem đến sự mãn nhãn và khơi gợi cho người xem nhiều bất ngờ và cảm xúc.

Tại Triển lãm, Nhà thơ Nguyễn Thúy Quỳnh, Chủ tịch Hội VHNT tỉnh cho biết: Trong thời gian qua, cộng đồng mỹ thuật Thái Nguyên và giới VHNT Thái Nguyên hết sức ấn tượng với sự bứt phá sáng tạo đầy ngoạn mục của họa sĩ Hoàng Báu. Dẫu rằng họa sĩ giữ trách nhiệm người đứng đầu tổ chức Hội của thành phố đã rất nhiều năm, sự nghiệp quản lý gắn bó chặt chẽ với hoạt động chuyên môn, nhưng với đồng nghiệp văn nghệ sĩ, dường như có một Hoàng Báu khác đã nương náu trong phòng vẽ của mình từ rất lâu, nay bước ra đời sống cộng đồng một cách vạm vỡ, khoáng đạt và mới mẻ.

Gần gũi, sống động và lãng mạn

Người xem đã từng gắn bó với những vùng đất như Cao Bằng, Cao nguyên đá Hà Giang, Y Tý (Lào Cai), Yên Bái, Lai Châu, Sơn La Mộc Châu, Bắc Sơn (Lạng Sơn)... hẳn khi đứng trước những tác phẩm trong triển lãm của Hoàng Báu không khỏi giật mình thích thú. Và không phải đi đâu xa, những bức tranh phong cảnh mang lối vẽ hiện thực của Hoàng Báu như dẫn dắt người xem bước vào một “miền cổ tích” của sắc màu núi rừng Tây Bắc - Việt Bắc. Thiên nhiên và con người miền sơn cước hiện lên trong tranh của anh vừa gần gũi, quen thuộc, nhưng cũng đầy quyến rũ. Đấy là những thửa ruộng bậc thang, tầng tầng, lớp lớp ngang sườn núi, nhấp nhô theo nhịp điệu của bốn mùa.  Nơi đó có những xóm nhỏ yên bình với nhà sàn, nhà trình tường, hàng rào đá, hoa lá… ẩn hiện trong sương, trong nắng. Vẫn là hoa, lá, cây, mây thế nhưng bằng màu sắc cùng bút pháp phóng khoáng của Hoàng Báu đã khiến phong cảnh không chỉ gần gũi sống động mà còn mê hoặc thị giác người xem.

Những mảng màu hồn nhiên như tự nó rơi vào tranh. Đó là cách vẽ thiên về cảm xúc và cách biểu đạt ngôn ngữ của hội họa ấn tượng mà bấy lâu Hoàng Báu từng theo đuổi. Ta có thể cảm thấy qua những bức “Phố cáo Đồng Văn”, “Làng Bắc Sơn”, “Về chợ”… Mạnh bạo và phóng túng, Hoàng Báu sử dụng những gam màu đối chọi, tung tẩy, đẩy cảm xúc thăng hoa đến tận cùng. Màu và sắc thái đầy khoáng đạt, lúc thì tươi tắn, lung linh, khi lại trầm ấm, êm dịu..., tạo ra một cảnh sắc mới, lạ và xa, xa mà lại gần.

Yêu thiên nhiên và mê đắm với nó, nhưng khi sáng tác Hoàng Báu không quá nệ vào đó mà ngược lại anh coi thiên nhiên như một duyên cớ. Và rồi mỗi tác phẩm vẽ về đề tài này anh làm nó sống lại theo cách mà nó chưa có, nghĩa là sáng tạo lại thiên nhiên.

Họa sĩ Dương Văn Chung cảm nhận: Với triển lãm này tôi thấy ở anh sự mới mẻ. Họa sĩ Hoàng Báu vẽ rất hồn nhiên, mặc dù đằng sau sự hồn nhiên ấy là cả một triết lý, là cá tính sáng tạo, quan điểm nghệ thuật, nhưng hơn hết đấy là vẻ đẹp, sự bình dị, cảm xúc dạt dào và tình yêu nồng nàn với quê hương đất nước, với phong cảnh miền núi.

Phiêu lãng trong cơn mê của màu sắc

Mầu là yếu tố rất quan trọng trong việc sắp xếp hòa sắc để tạo ra tương quan ở một bức tranh, thấy được xa gần, nông sâu, gây tác động mạnh đến thị giác cho người xem… và điều này thấy rõ ở những bức phong cảnh của Hoàng Báu.

Xem tranh của Hoàng Báu, họa sĩ Nguyễn Gia Bảy đã có lời bình: “Xanh mát của đại ngàn lắng sâu vào vách đá. Sắc chàm trầm ấm - lạnh xa xăm, đan xen mái âm dương trầm tích. Tất cả ngần ấy thứ cũng đủ gieo vào lòng bao nghệ sĩ những đam mê. Xanh - vàng - đen - nâu, gam màu chủ đạo sở trường mà Hoàng Báu - họa sĩ của núi rừng, mê mải chà lên mặt toan những ngôn ngữ tạo hình riêng biệt. Mô típ nhà sàn - rào đá, mái ngói liêu xiêu, ruộng chen hốc đá… thấy mãi đâu đó mà nay đi vào trong tranh không hề chán mắt. Bút pháp khoáng đạt đã tạo nên phong cách Hoàng Báu. Mỗi khuôn hình, mỗi khung cảnh lạ mà quen. Chuỗi sê ri góc cảnh nhuần nhuyễn sắc thái xanh ghi đôi chỗ nhấn nhá sắc lam, vàng nguyên chất làm bật lên sắc màu tươi mới của mùa vàng đầy hứa hẹn”.

Còn họa sĩ Dương Văn Chung lại nói: Tôi rất thích những bức tranh mang hòa sắc ghi xám kết hợp với một vài mảng xanh hơi mạnh ở phía dưới, hoặc màu ghi sáng anh nhấn nhá khéo léo, nó thể hiện sự tự tin, táo bạo, có thể đây chính là điểm nhấn mang lại sự tương phản ở trong những bức tranh đó. 

Quả thật như vậy. Dù được đào tạo rất bài bản nhưng tranh của Hoàng Báu không thiên về hình họa mà chủ yếu kiếm tìm một nguồn năng lượng được khởi sinh dẫn dắt sự sáng tạo. Với cách biểu đạt, ngôn ngữ, bút pháp mới, phong cảnh trong tranh Hoàng Báu được thi vị hóa, có một giá trị tinh thần mới, đẹp hơn bản thân nó đang tồn tại rất nhiều. Điều này người xem dễ thấy ở những bức theo trường phái ấn tượng mang hơi hướng siêu thực của anh như: “Nhà em ở lưng đồi”, “Thung Lũng Bắc Sơn”, “Đêm trăng cao nguyên”...

Người ta có thể thấy những ruộng bậc thang vắt nghiêng trên sườn núi, sườn đồi nhưng đến ruộng bậc thang trong “Nhà em ở lưng đồi” của Hoàng Báu thì lại khác - những chùm màu rực rỡ, tôn lên sự bình yên, ấm áp và lãng mạn của ngôi nhà nhỏ nằm giữa thiên nhiên… Với “Thung lũng Bắc Sơn” cũng vậy, màu sắc của cánh đồng, của cỏ cây, hoa lá, như đang nhảy múa, khiến người xem như lạc vào một bản Bắc Sơn với vẻ bình yên, hoang dại vốn có tự ngàn xưa.

Lấy nguồn cảm hứng từ thiên nhiên, từ những kiệt tác kỳ vĩ mà tạo hóa ban tặng cho con người, qua những sắc màu độc đáo Hoàng Báu thả hồn vào cõi thiêng của đất trời. Ở Triển lãm, người xem cũng dễ thấy khá nhiều tác phẩm mang tên “Miền xa thẳm”, được thể hiện theo lối ấn tượng, đây chính là một ẩn dụ nghệ thuật. Nửa thực, nửa hư, cảnh có thể là cảnh thực nhưng hơn thế đó là miền cảm xúc tâm hồn, chiều sâu nghệ thuật vô biên mà họa sĩ bấy lâu luôn trăn trở tìm kiếm.

Khác biệt trong lối tư duy biểu đạt về hình khối, ngôn ngữ, bút pháp…, khát vọng muốn tìm kiếm đến tận cùng cảm xúc đấy là phong cánh nghệ thuật của Hoàng Báu. Anh từng tự bạch và gửi gắm tới người thưởng thức: Hãy cảm nhận những bức tranh vẽ về “Miền xa thẳm”, ở nơi đó ẩn chứa bao điều kỳ diệu mà tạo hóa ban tặng. Ở những nơi xa ấy ta đọc được sự bình an, thanh thản, tự tin, tâm hồn trong ta trở nên trong sáng và đáng yêu cuộc sống biết nhường nào.

Khó cảm và kén người xem, trong triển lãm Hoàng Báu cũng mang tới một số tác phẩm mang phong cách trừu tượng. Đây cũng là mảng đề tài rất khó từ lâu anh đã dũng cảm đeo đuổi và khám phá. Có lẽ chính thể loại này đã giúp Hoàng Báu hình thành quan điểm sáng tác - khi cầm cọ vẽ lên tấm toan tâm hồn anh luôn thăng hoa từ vô thức: “Đôi khi cơn điên thần thánh của cảm hứng sáng tạo đến từ vô thức như một ma lực, tuôn chảy như con nước, những tiếng va đập, giằng xé, tung hoành như cơn lốc, chúng len lỏi, ngập sâu tận đáy, lúc ẩn, lúc hiện, lấp ló gào thét, xé toang bề mặt vút lên nhảy múa, biến hóa khôn cùng, tạo ra vòng xoáy, gây hiệu ứng ảo ảnh của hòa sắc, sự nhuần nhuyễn với bút pháp phóng khoáng, tự do, tạo ra một phong cách khác biệt”.

Diễn ra từ 15 đến 20/10/2023 tại Bảo tàng Văn hóa các dân tộc Việt Nam, “Miền xa thẳm” là một trong những hoạt động văn hóa có ý nghĩa chào mừng 61 năm Ngày thành lập TP. Thái Nguyên (19/10/1962).

Quang Khải