Giữ vững ngọn lửa nghề báo, đổi mới để phát triển bền vững trong kỷ nguyên số

(Phỏng vấn Nhà báo Nguyễn Bảo Lâm, Uỷ viên BCH Hội Nhà báo Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Thái Nguyên)

Xin trân trọng cảm ơn đồng chí đã dành thời gian cho cuộc trò chuyện hôm nay, nhân dịp rất đặc biệt – kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Trước tiên, xin đồng chí chia sẻ cảm xúc của mình khi báo chí cả nước đang hướng về dấu mốc 100 năm rất ý nghĩa này?

Nhà báo Nguyễn Bảo Lâm:

Dấu mốc 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam là thời khắc thiêng liêng không chỉ đối với mỗi nhà báo mà còn với cả dân tộc. Nhìn lại một thế kỷ đã qua, báo chí nước ta đã trải qua biết bao thăng trầm, hy sinh và trưởng thành cùng vận mệnh đất nước. Riêng với tôi, người gắn bó hơn 35 năm với nghề báo, thì cảm xúc trong dịp này thật đặc biệt: là sự tự hào, biết ơn thế hệ đi trước; là trách nhiệm với đồng nghiệp đương thời; và là kỳ vọng đối với lớp nhà báo trẻ hôm nay. Trên mảnh đất Thái Nguyên – Nơi khởi nguồn báo chí cách mạng, nơi thành lập Hội Nhà báo Việt Nam và Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, tôi thấy rõ hơn bao giờ hết niềm tự hào của người làm báo Thái Nguyên trong hành trình 100 năm báo chí cách mạng, và càng thấm thía sứ mệnh phải nối tiếp, gìn giữ và làm rạng rỡ truyền thống ấy trong thời đại mới.

Đồng chí đánh giá thế nào về vai trò của Thái Nguyên trong lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam?

Nhà báo Nguyễn Bảo Lâm:

Thái Nguyên mang trong mình vị thế và sứ mệnh rất riêng: là Thủ đô kháng chiến, là cái nôi nuôi dưỡng tư tưởng và hành động cách mạng, và cũng là chiếc nôi sinh thành của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Từ những cánh rừng Định Hóa, Đại Từ, Phú Đình… các tờ báo như Sự Thật, Cứu Quốc, Quân đội nhân dân... đã ra đời, phục vụ trực tiếp công tác tuyên truyền, vận động kháng chiến, định hướng tư tưởng cho quân dân. Đặc biệt, tại xóm Roòng Khoa; Điềm Mặc, năm 1950, Hội Nhà báo Việt Nam chính thức được thành lập, đánh dấu bước phát triển về mặt tổ chức và chuyên nghiệp hóa báo chí cách mạng. Không dừng ở đó, Trường Huỳnh Thúc Kháng - Trường dạy làm báo đầu tiên của Việt Nam cũng được khai sinh tại đây. Có thể nói, Thái Nguyên không chỉ chứng kiến mà còn góp phần viết nên những trang sử vàng của báo chí dân tộc.

Đồng chí có thể nói rõ hơn về vai trò của báo chí văn nghệ trong kháng chiến tại ATK?

Nhà báo Nguyễn Bảo Lâm:

Trong kháng chiến, báo chí văn nghệ là mảnh đất dung dưỡng tâm hồn dân tộc. Giữa núi rừng Việt Bắc gian khó, những cây bút như Tố Hữu, Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Huy Tưởng... đã sáng tác không ngừng nghỉ. Những vần thơ, câu chuyện, bản nhạc của họ không chỉ cổ vũ chiến đấu mà còn góp phần nâng cao đời sống tinh thần, gìn giữ bản sắc văn hóa. Tạp chí Văn nghệ ra đời năm 1948 tại ATK, không chỉ là tờ báo mà là “ngọn đuốc tinh thần”, soi sáng và truyền cảm hứng cho toàn quân, toàn dân, góp phần xây dựng nền văn hóa mới, con người mới trong thời kỳ cách mạng. Chính từ vùng đất này, báo chí văn nghệ đã đóng góp một vai trò then chốt vào việc xây dựng "văn hóa kháng chiến" – nền tảng tinh thần vững chắc cho thắng lợi cuối cùng.

Như thế, Thái Nguyên - “Thủ đô gió ngàn” - không chỉ là trung tâm kháng chiến mà còn là nơi hội tụ của những tài năng văn nghệ hàng đầu thời kỳ đó. Tại đây, các nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ như Nguyễn Đình Thi, Tố Hữu, Nguyễn Huy Tưởng, Văn Cao, Đỗ Nhuận... đã sáng tác những tác phẩm bất hủ như "Người Hà Nội", "Đất nước", "Du kích sông Thao", "Tiếng hát sông Lô", "Trường ca Sông Lô"... Những tác phẩm này không chỉ phản ánh hiện thực kháng chiến mà còn khơi dậy tinh thần yêu nước, cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân và dân ta.

Xin đồng chí cho biết bức tranh hiện tại của báo chí Thái Nguyên?

Nhà báo Nguyễn Bảo Lâm:

Báo chí Thái Nguyên hôm nay là bức tranh nhiều màu sắc và chuyển động mạnh mẽ. Toàn tỉnh hiện có 3 cơ quan báo chí chủ lực: Báo Thái Nguyên, Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh, cùng với Tạp chí Văn nghệ Thái Nguyên và 20 cơ quan báo chí Trung ương thường trú, 32 bản tin của các sở ngành. Các cơ quan báo chí đã phủ sóng toàn diện, từ báo in, phát thanh, truyền hình, đến báo điện tử, mạng xã hội... Đội ngũ người làm báo Thái Nguyên không ngừng trưởng thành, trình độ chính trị, nghiệp vụ được nâng cao. Điều đáng mừng là nhiều tác phẩm báo chí của tỉnh đã đoạt giải cao tại các giải báo chí quốc gia, giải của các bộ, ngành trung ương và địa phương.

Những chuyển biến trong thời kỳ chuyển đổi số được thể hiện như thế nào, thưa đồng chí?

Nhà báo Nguyễn Bảo Lâm:

Chuyển đổi số là xu thế tất yếu và báo chí Thái Nguyên không đứng ngoài cuộc. Báo Thái Nguyên điện tử hiện có giao diện hiện đại, nội dung 4 ngôn ngữ, trung bình gần 30.000 lượt truy cập/ngày. Đài PT-TH tỉnh ra mắt phòng Nội dung số, phát triển mạnh mẽ trên Youtube, TikTok, Zalo... Tạp chí Văn nghệ cũng phát triển mạnh mẽ, đa dạng trên cả điện tử và nền tảng số, hỗ trợ tích cực cho Tạp chí in. Cổng Thông tin điện tử tỉnh có gần 200 triệu lượt truy cập – một con số ấn tượng. Các đơn vị báo chí cũng ứng dụng AI, dữ liệu lớn, podcast, video tương tác, multimedia… Đội ngũ nhà báo trẻ năng động, sáng tạo, nhanh nhạy với công nghệ, là nhân tố quan trọng để làm mới và hiện đại hóa nền báo chí địa phương.

Trong bối cảnh mới, vai trò của Hội Nhà báo tỉnh được thể hiện ra sao?

Nhà báo Nguyễn Bảo Lâm:

Hội Nhà báo tỉnh Thái Nguyên xác định rõ mình không chỉ là tổ chức nghề nghiệp mà còn là một trung tâm kết nối, hỗ trợ và định hướng phát triển cho đội ngũ người làm báo. Trong những năm qua, Hội Nhà báo tỉnh là “mái nhà chung” của hơn 240 hội viên, là cầu nối giữa các cơ quan báo chí, là trung tâm đào tạo, hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi nghề nghiệp. Trong nhiệm kỳ 2019 - 2024, Hội tổ chức hơn 20 lớp tập huấn nghiệp vụ, cử hàng trăm lượt hội viên đi bồi dưỡng tại trung ương. Chúng tôi tổ chức thành công Giải báo chí Huỳnh Thúc Kháng - lần đầu tiên nhưng chất lượng cao, lan tỏa rộng. Hội Báo Xuân được duy trì, bản tin “Nhà báo Thái Nguyên” được xuất bản đều đặn. Đặc biệt, Hội luôn kiên quyết gìn giữ đạo đức nghề nghiệp, không để xảy ra đơn thư hay vi phạm nghiêm trọng trong hội viên. Đó là niềm tự hào và cũng là điểm tựa để Hội tiếp tục lớn mạnh.

Trong thời điểm đất nước đang thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy và sắp xếp đơn vị hành chính, điều này có tác động như thế nào đến báo chí và Hội Nhà báo?

Nhà báo Nguyễn Bảo Lâm:

Việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy, nhất là chủ trương nhập tỉnh, hợp nhất cơ quan báo chí là một bước đi lớn trong cải cách hành chính và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Với Thái Nguyên, việc sáp nhập tỉnh Bắc Kạn đang được triển khai thực hiện. Điều này chắc chắn sẽ kéo theo việc tổ chức lại các cơ quan báo chí, tạp chí và cả Hội Nhà báo; đồng thời là thách thức về nhân lực, cơ chế, định hướng truyền thông. Nhưng đây không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để tinh gọn, chuyên nghiệp hóa và hiện đại hóa nền báo chí địa phương; vừa gìn giữ bản sắc, vừa phát huy sức mạnh tổng hợp. Hội Nhà báo tỉnh cũng sẽ phải chủ động thích ứng: mở rộng phạm vi hoạt động, nâng cao năng lực tổ chức, tăng cường liên kết và đào tạo để xây dựng một tổ chức hội thực sự xứng tầm.

Khi hai tỉnh nhập lại, việc hợp nhất các cơ quan báo chí và Hội Nhà báo phải được tính toán kỹ lưỡng để vừa gìn giữ bản sắc, vừa phát huy sức mạnh tổng hợp. Trong nhiệm kỳ mới, Hội tập trung ba trụ cột: nâng cao đạo đức nghề nghiệp, hiện đại hóa tổ chức và chuyên nghiệp hóa hội viên. Chúng tôi tiếp tục triển khai Chỉ thị 43 của Ban Bí thư, Chiến lược chuyển đổi số báo chí, nâng cao vai trò Hội trong quản lý, định hướng và bảo vệ hội viên. Hội sẽ duy trì Giải thưởng Huỳnh Thúc Kháng, mở rộng hợp tác, đưa Hội trở thành điểm đến "về nguồn" nghề báo. Trong bối cảnh tái cấu trúc, Hội cũng sẽ tham mưu, kiến nghị chính sách phù hợp để hỗ trợ nhà báo trong giai đoạn mới, nhất là khi địa bàn hành chính mở rộng; các cơ quan báo chí và Hội Nhà báo của hai tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên về một nhà.

Cuối cùng, đồng chí muốn gửi gắm điều gì đến đội ngũ những người làm báo Thái Nguyên nhân dịp trọng đại này?

Nhà báo Nguyễn Bảo Lâm:

Tôi mong muốn các đội ngũ những người làm báo Thái Nguyên, dù công tác ở cơ quan nào, ở vị trí nào, cũng luôn giữ ngọn lửa đam mê, lòng trung thành với lý tưởng cách mạng, không ngừng học hỏi và đổi mới, luôn giữ ngòi bút trong sáng, giàu bản lĩnh, biết dấn thân, biết bảo vệ cái đúng, phản bác cái sai, góp phần xây dựng xã hội tiến bộ, văn minh. Chúng ta hãy làm báo bằng TÂM - bằng TRÍ - bằng TÌNH YÊU với đất nước và với nhân dân. Tôi tin rằng, báo chí Thái Nguyên sẽ tiếp tục phát triển xứng đáng với vai trò lịch sử và vị trí trung tâm truyền thông của vùng chiến khu xưa.

Trân trọng cảm ơn đồng chí về những chia sẻ sâu sắc và đầy tâm huyết!

Huy Văn (thực hiện)