Điện Biên Phủ - Bản hùng ca chiến thắng

(Đọc tiểu thuyết “Điện Biên Phủ - Bản hùng ca chiến thắng” của Cao Văn Liên, Nxb.Hồng Đức, H.2022)

Chiến thắng Điện Biên Phủ cách đây tròn 70 năm đã đặt dấu chấm hết sự xâm lược của thực dân Pháp ở Việt Nam và Đông Dương. Chiến thắng ấy cũng kết thúc cuộc kháng chiến trường kỳ gian khổ của dân tộc và trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho nhiều sáng tác viết về lịch sử đấu tranh cách mạng, trong đó có Điện Biên Phủ - Bản hùng ca chiến thắng (Nxb.Hồng Đức, H.2022) - tập VIII trong bộ tiểu thuyết lịch sử nhiều tập diễn giải mấy ngàn năm dựng nước, giữ nước của dân tộc có tên Việt Nam diễn nghĩa do Nxb.Hồng Đức ấn hành từ năm 2019 đến năm 2023 của nhà nghiên cứu lịch sử Cao Văn Liên.

Với XI chương sách, Điện Biên Phủ - Bản hùng ca chiến thắng đã tái hiện sinh động toàn bộ chiến dịch Điện Biên Phủ từ lúc bắt đầu đến khi kết thúc thắng lợi vẻ vang. Điện Biên Phủ - Bản hùng ca chiến thắng được viết với bút pháp của thể loại tiểu thuyết phi hư cấu, một lối viết đang được quan tâm trong đời sống văn học đương đại nước nhà. Cao Văn Liên đã tái hiện chiến dịch Điện Biên Phủ trong tư cách là một nhà nghiên cứu lịch sử viết văn, không phải là nhà văn viết lịch sử. Vì vậy, có thể nói, đây là sự tìm tòi sáng tạo một hướng đi riêng về cách tiếp cận lịch sử của Cao Văn Liên. Với văn phong giản dị, khúc chiết, tình tiết rõ ràng, tôn trọng sự thật, lôi cuốn, hấp dẫn, Điện Biên Phủ - Bản hùng ca chiến thắng đã giúp bạn đọc ngược dòng thời gian hòa mình vào không khí những năm tháng hào hùng của dân tộc trong tinh thần đoàn kết một lòng quyết chiến đấu đến cùng, giành độc lập cho đất nước với tinh thần “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.

Tác phẩm là những diễn ngôn mang tính giao thoa giữa hai thể loại văn - sử. Đây là sự kết hợp khá quen thuộc trong tiến trình vận động của các thể loại văn học dân tộc. Tuy nhiên, những chất liệu lịch sử được dụng công tìm kiếm, chọn lọc, diễn giải qua tư duy lý luận lịch sử sắc sảo của Cao Văn Liên đã mang những thông điệp không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn có ý nghĩa nhân văn. Điện Biên Phủ - Bản hùng ca chiến thắng với số liệu minh chứng phong phú, có tính chân thực lịch sử đã phác họa đậm nét bức tranh hoành tráng của thế trận hai bên trong cuộc giao chiến không cân sức. Xét về mọi phương diện (con người, trang thiết bị, khí tài tác chiến...) quân đội Pháp luôn ở thế mạnh và chủ động. Chính phủ Pháp và các tướng lĩnh của họ đã quyết tâm dồn toàn lực cho Điện Biên Phủ: “Xây dựng Điện Biên Phủ thành tập đoàn cứ điểm kiên cố, vững mạnh với trang bị những vũ khí hiện đại bậc nhất hiện nay, nhử quân đội Việt Minh tới đánh, sập bẫy xuống” (tr.39), còn quân đội Việt Minh trang bị vũ khí thô sơ, thiếu thốn, khó khăn, ở thế bất lợi hơn đối phương rất nhiều. Tuy nhiên, trong trận chiến sinh tử mang tính quyết định sự thành bại này, quân và dân Việt Nam đã chiến thắng vẻ vang, ghi một trang vàng chói lọi vào lịch sử dân tộc, một chiến thắng khiến cả nhân loại phải ngưỡng mộ và khâm phục.

Câu hỏi “vì sao chúng ta chiến thắng?” cho đến hôm nay vẫn được đặt ra và câu trả lời bạn đọc có thể tìm thấy một cách thỏa đáng qua Điện Biên Phủ - Bản hùng ca chiến thắng.

Thứ nhất, Điện Biên Phủ là một cuộc đấu trí về nghệ thuật quân sự giữa người Pháp và người Việt Nam. Quân và dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Chính phủ (đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh) đã có đường lối chính trị, chiến lược, chiến thuật quân sự khoa học, phù hợp với điều kiện hoàn cảnh khách quan của lịch sử lúc bấy giờ. Dưới ngòi bút miêu tả tinh tế của Cao Văn Liên, bạn đọc sẽ nhận ra căn tố người chỉ huy vô cùng quan trọng. Trong tác phẩm, tướng lĩnh Pháp hiện lên là những người có lối sống xa hoa sang trọng, trí tuệ sắc sảo, mưu lược nhưng họ mắc “căn bệnh” nóng vội, chủ quan và ngạo mạn. Còn tướng lĩnh chỉ huy của quân đội Việt Minh giản dị, trí tuệ mẫn tiệp, và đặc biệt là thái độ bình tĩnh, can đảm, tự tin, quyết đoán, sáng suốt trong mọi tình huống thử thách nghiệt ngã. Sự lựa chọn phương án tác chiến linh hoạt và luôn đúng của người chỉ huy trong cuộc đấu trí căng thẳng, cam go với đối phương chính là một trong những nguyên nhân cơ bản nhất để quân và dân ta chuyển đổi thế trận từ bị động khó khăn, bế tắc sang thế chủ động, phản công, giáng những đòn sấm sét phá tan toàn bộ hệ thống cứ điểm kiên cố của kẻ thù, đập tan cuồng vọng và huyền thoại về cái gọi là “sức mạnh quân sự tối ưu của Đại Pháp” khiến chúng không kịp trở tay, buộc phải kết thúc chiến tranh.

Nguyên nhân chiến thắng tiếp theo, không thể không nói đến: Chiến thắng Điện Biên Phủ là sự kết tinh của tinh thần yêu nước nồng nàn; sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Ý chí quyết chiến quyết thắng, quả cảm, sẵn sàng hi sinh của nhân dân thuộc mọi tầng lớp và chiến sĩ nơi chiến trường đã làm nên một sức mạnh, không kẻ thù nào có thể kháng cự được. Cao Văn Liên khá thành công ở những trang văn tái hiện sức mạnh vĩ đại của chiến tranh nhân dân đã làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ - chiến thắng kết tinh của nhiều nhân tố, trong đó quan trọng nhất là trí tuệ minh triết trong chiến lược, chiến thuật quân sự, ý chí chiến đấu, bản lĩnh cách mạng kiên cường và tinh thần đoàn kết, sự dấn thân quên mình cho sự tồn sinh của đất nước của quân - dân Việt Nam anh hùng.

Bên cạnh những nội dung trên, những con số “biết nói” được liệt kê trung thực trong Điện Biên Phủ - Bản hùng ca chiến thắng còn mang đến cho bạn đọc nhiều thông điệp nhân văn sâu sắc. Chiến tranh khốc liệt và hệ lụy của nó thật nặng nề. Về phía người Pháp, đó là sự thất bại nhục nhã; 16.000 ngàn lính tinh nhuệ của họ luôn ám ảnh trong nỗi sợ hãi, lo âu hoảng loạn và phải bất lực chịu cái “chết uổng”, phơi thây nơi chiến trường xa xôi, đất khách quê người - họ chính là nạn nhân đáng thương bởi tham vọng điên cuồng của những kẻ độc tài cho mình quyền được thống trị và gây đau khổ cho các dân tộc khác.

Còn với chúng ta, để giành được chiến thắng, cả một thế hệ người Việt Nam đã vượt qua biết bao khó khăn, gian nguy để sống và chiến đấu kiên cường, bất khuất vì sự tồn sinh của đất nước. Trên từng mét đất nơi chiến trường Điện Biên Phủ thấm đẫm máu đào của hàng ngàn người đã ngã xuống - đó là sự mất mát đau thương và hy sinh vô bờ bến của những anh hùng đã quả cảm xông pha, sẵn sàng cống hiến tuổi thanh xuân vì độc lập dân tộc. Chiến tranh qua đi, vết thương còn lại mãi... Hôm nay, mỗi ngày được sống bình an, hạnh phúc là mỗi ngày thế hệ sau không được phép lãng quên sự hy sinh cao cả của những chiến sĩ Điện Biên oai hùng năm xưa.

Dư âm Điện Biên Phủ - Bản hùng ca chiến thắng của Cao Văn Liên đã đọng lại trong mỗi chúng ta khi đọc tác phẩm này là niềm tự hào bất tận về chiến thắng Điện Biên Phủ; là sự thấu hiểu vì sao chiến thắng Điện Biên Phủ trở thành huyền thoại của dân tộc Việt Nam, là chiến thắng mang ý nghĩa lịch sử vượt thời đại - trở thành biểu tượng cho ý chí kiên cường, quả cảm, trí tuệ thông minh, lẽ sống trọng nhân nghĩa của người Việt Nam như Nguyễn Trãi đã từng tâm nguyện trong Bình Ngô Đại cáo: “Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân”...

Điện Biên Phủ là bản hùng ca chiến thắng cho các dân tộc bị áp bức, bóc lột trên thế giới, đúng như tác giả cuốn sách xác quyết: Điện Biên Phủ “là khúc ca khải hoàn lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu, cổ vũ các dân tộc Á-Phi đứng dậy lật đổ chế độ thuộc địa bạo tàn, giành độc lập cho dân tộc”...

Cao Thị Hồng