Đầm Trăng

Truyện ngắn. Trần Thanh Cảnh

VNTN - Ngày xưa bên cạnh làng tôi có cái đầm sen to lắm. Chuyện chiều chiều, các cô gái trẻ ra ngồi trên cầu ao bắc bằng mấy cây tre to, cởi trần dội nước tắm trắng lóa, thì tôi đã kể nhiều rồi, không kể nữa. Hôm nay muốn kể các bạn nghe chuyện khác cơ. Chuyện này có thật một trăm phần trăm, bởi tôi và thằng bạn thân hồi ấy, thằng Vũ, nay vẫn còn sống nhăn, thỉnh thoảng có dịp về làng đám xá, ngồi uống vài chén rượu, lại nhắc chuyện hồi bé với nhau.

Chẳng là cái đầm sen trước làng, ngay dưới chân đê rất rộng và sâu. Đêm mùa hè nóng nực không ngủ được, gần như cả làng kéo nhau lên đê hóng mát. Vui ơi là vui. Mấy ông bà có tuổi tính nết sạch sẽ cẩn thận thì hay cắp theo cái chiếu một, trải ra sườn đê, nằm ghếch chân cho gió nam thổi vào lồng lộng. Gió đem theo hơi nước mát dưới đầm và hương thơm hoa lá, thật sướng một đời thằng mục!

“Thằng mục là thằng nào hả bác?”

Tôi hỏi xoắn lấy ông bác đang nằm gối đầu trên cái quạt nan ngắm trăng. Bác tôi hỏi lại: “Mày không biết thằng mục là thằng nào à? Về hỏi thằng bố mày sẽ biết!” Nhưng bố tôi không có nhà, hồi ấy bố tôi vẫn đang bộ đội mãi trong Trường Sơn. Nhưng rồi tôi quên phứt ngay cái câu hỏi vừa lóe lên trong trí óc, bởi thằng Vũ bạn thân tôi, nhà ngay cầu ao đầu làng, vừa ăn cơm xong đã tót ra rủ nhập bọn với trẻ choai cả làng đi chơi rảo quanh đê.

Đê làng tôi gọi là đê đại hà, to lắm. Ngồi trên đỉnh đê thấy cây cối trong làng còn lọt xuống dưới. Hai bên sườn đê trồng cỏ xanh mướt. Cỏ may, cỏ chân gà, cỏ gừng, cỏ mật chen nhau. Hồi hợp tác xã phát động phong trào làm phân xanh thì còn có cả cây điền thanh hoa vàng rực và những búi muồng muồng hoa trắng pha tím lòa xòa ven đê. Về phía bên sông thì mái đê khá dốc. Nhưng về phía trong đồng, đê được đắp thoai thoải, lưng chừng sườn người ta để một dải khá rộng và phẳng, kiểu như chiếu nghỉ cầu thang. Chỗ này bọn tôi hay đem bóng nhựa hoặc bóng bưởi ra đá buổi chiều. Còn đêm hè thì thành chỗ nằm chơi của cả làng. Mùa hè quê tôi hồi ấy chả có điện, nóng nực điên người, nhưng vào những đêm trăng sáng rực như ban ngày, nằm chơi mát trên đê là một cái thú mà bây giờ ít người được hưởng. Trăng vằng vặc dãi dề suốt từ cánh đồng Ngo xa xăm, trải một màu như bạc như vàng về trên những ngọn tre đong đưa lả lướt trong làng. Trăng ngời ngợi trên mặt cỏ sườn đê. Trăng lấp lóa rập rờn dưới đầm sen thơm nức...

Thế nhưng bọn trẻ con chúng tôi hồi ấy không khoái trăng sáng. Bọn thanh niên nam nữ cũng không khoái. Trời tối, bọn trẻ choai chúng tôi chơi trò trận giả mới hay. Còn bọn thanh niên thì dễ dàng qua mắt các cụ bô nằm hóng mát đầu đê đằng này, nhưng vẫn he hé mắt canh chừng về phía đám trai gái đang ngồi hò hát đối đáp, nói chuyện linh tinh ở đầu đê đằng kia. Trời tối, bọn ấy nó tranh thủ “sờ soạng” nhau, đấy là thằng Vũ nó bảo tôi thế. Tôi chưa hiểu nghĩa của từ “sờ soạng” là gì, bởi ở trường cô giáo chưa từng nhắc đến. Nghĩ chắc nó cũng như bọn tôi giả vờ chơi trận giả, họ hét inh ỏi đến cả huyện nghe tiếng rồi âm thầm xui một vài thằng lẩn xuống đầm, bẻ vài cái bát sen mang lên bờ đê khoái trá chén với nhau. Ăn trộm bát sen. Chính là vậy. Bởi hồi ấy đang hợp tác xã, đến cái đầm sen của cả làng tôi tự bao đời nay, bỗng dưng thành ra của tập thể, cũng do hợp tác xã quản ráo cả! Mà hợp tác xã thì rất chi là to, mấy làng hợp lại mới thành. Ông bác tôi, vốn xưa đã từng đi lính thợ mãi bên Tây về bảo, kiểu này có khi rồi đến lúc… vợ hợp tác xã cũng quản không biết chừng...!

Bố tôi lườm ông một cái: “Bác chỉ nói linh tinh, mất quan điểm!”. Ấy là bác tôi nói ở bữa rượu bố tôi về tranh thủ trước khi vào chiến trường. Tôi chợt nhớ câu của bố, nên có lúc hỏi: “Bác ơi quan điểm là cái gì mà cháu thấy nhiều người hay nói thế?”. “Là cái con củ c..!”. Bác tôi trợn mắt phồng mang tưởng như là sẽ gầm lên sấm động nam vang, cơ mà lại chỉ thấy tiếng xì xì ra kẽ răng, rất chi là buồn cười. Tôi buồn cười quá lăn lộn ra nền nhà. Thế là tôi lại quên ngay cái thắc mắc “quan điểm” là gì. Tôi chỉ nhớ giữa đầm sen có những cái bát sen mẩy căng, đang độ ăn vừa ngọt. Hôm nay cuối tháng tối trời, bọn tôi rắp tâm phải chén cho bằng được. Sen vừa tới tầm căng hết cỡ, vừa ngọt vừa bùi ăn tuyệt. Để tí nữa, sẽ già câng, hợp tác xã cho xã viên đi thuyền ra lấy về phơi khô, bán cho dược phẩm nghe nói làm vị thuốc bổ gì đó. Thế nhưng vì là sen của hợp tác nên có dân quân canh gác cẩn thận. Đêm còn ngủ tại cái chòi giữa đầm kia. Dân quân chuyên trách canh đầm là anh Bộ, người xóm trong. Anh ấy khá là khỏe mạnh đẹp trai, nhưng mắt hơi hiếng nên không phải đi bộ đội. Anh ở nhà lĩnh một khẩu súng trường dài ngoằng và bảy viên đạn vàng chóe, một cái thuyền con. Hàng ngày anh đi rảo quanh đầm không cho trâu bò, trẻ con xuống phá sen. Đêm anh đi thuyền ra chòi ngủ.

Bọn choai chúng tôi rất ghét anh Bộ.

Là vì mỗi khi đi học về, chúng tôi hay lang thang bên bờ đầm bắt chuồn chuồn châu chấu hoặc múc nước đổ dế. Anh Bộ luôn gườm gườm dọa dẫm, thỉnh thoảng véo tai đá đít một vài thằng đuổi ra xa bờ đầm. Bởi bọn tôi toàn những thằng nhanh mắt nhanh tay, hễ anh nhãng ý đi đâu là vặt luôn mấy cái bát sen gần bờ đang hơ hớ mời mọc... Có hôm anh Bộ còn đem khẩu súng trường dài ngoằng, đen sì cùng mấy viên đạn vàng chóe ra, lên đạn roàn roạt, ra ý dọa dẫm. Nên bọn tôi ghét lắm. Rất muốn chơi cho anh một vố đau.

Anh Bộ chưa vợ. Nên đêm đêm khi các cô gái làng ra ngồi hóng mát trên bờ đê hát hò, cười rúc rích rúc rích, anh không thể ngồi yên một mình trên chòi được. Giấu kỹ khẩu súng trường, anh diện cái quần ga ba đin bộ đội và cái áo sơ mi pô pơ lin trắng toát, bỏ áo trong quần, thắt cái dây lưng xin được của bộ đội màu nâu đỏ có cái khóa trắng lóe chỉnh tề cẩn thận, vào chỗ đê đầu làng tán gái. Đêm trăng sáng như ban ngày thì anh vừa tán vừa liếc qua cũng biết dưới đầm có động tĩnh gì không. Thế nhưng đêm cuối tháng tối đen như đêm nay thì... thôi rồi, thời cơ cho bọn tôi làm một mẻ đẫy! Mà đêm nay anh Bộ chả còn hồn vía nào để ý đến sen nữa. Chả là thằng Vũ bạn tôi được cả hai bên cử đi trinh sát một lúc quay về nói, nó đã bò vào ngay đằng sau búi muồng muồng chân đê, nơi anh Bộ rủ chị Lan xóm Đình ra ngồi tâm sự. Nó bảo đang “sờ soạng” nhau rồi, mê lắm, ư ử như mèo vờn nhau rồi, bọn ta làm thôi!

Bọn choai chúng tôi, một bên gào “xung phong”, một bên gào “hô lê manh”, như trong phim về trận Điện Biên Phủ hôm nọ chiếu ở sân kho hợp tác, rồi xông vào nhau đấm đá, quật nhau uỳnh uỵch xuống sườn đê. Trong khi đó tôi và mươi thằng nữa đã âm thầm bơi luồn trong tán sen ra giữa đầm. Vặt và vặt. Chả mấy chốc mỗi thằng có một ôm to, lại luồn bơi về bờ.

Cả đám chúng tôi kéo nhau chạy tuột vào tít tận bờ sông, ngồi bóc sen ăn no nê. Vỏ và cuống vứt hết xuống sông. Bọn tôi bê bụng về nhà đi ngủ, thầm đắc chí đã chơi cho anh Bộ một vố đau điếng mà chịu chết không làm gì được.

Thế nhưng mà ngay trưa hôm sau, bị lộ hết!

Chuyện là sáng hôm, nhìn thấy đám bát sen to nhất đầm bị vặt sạch, ông chủ nhiệm hợp tác xã nổi cơn điên, ông ấy quát cho anh Bộ một trận tam bành và sai đi bắt thủ phạm. Anh Bộ và một tốp dân quân đến ngay trường học, nói gì với thày hiệu trưởng đó, rồi lôi cả lũ chúng tôi lên phòng. Bắt vạch bụng, vạch đùi ra. Đùi và bụng những thằng bơi ra giữa đầm ăn trộm vẫn còn nguyên những vết gai sen cào ngang dọc. Bọn tôi bị làm kiểm điểm, gọi phụ huynh xuống trường, hạ hạnh kiểm, tí nữa thì còn bị đúp nữa cơ.

Rồi sau đó, tôi không bao giờ đi ăn cắp sen của hợp tác nữa. Không phải là tôi sợ hay đã hết thèm thuồng những cái bát sen nở căng mời mọc những hạt thơm ngọt. Mà do cái Thanh, ngay bên hàng xóm nhà tôi.

Cái Thanh bằng tuổi, cùng học với tôi, nhưng trông nó ra dáng chứ không lem nhem như bọn con trai. Nó chẳng thèm để mắt đến tôi. Và tôi cũng chả buồn chơi với nó. Hồi ấy bọn con trai với con gái lớp tôi cứ như là hai thế giới riêng biệt vậy.

Bọn con gái cùng tắm với nó chiều ấy kể, đang ngồi tắm với nhau trên cầu ao, bỗng cái Thanh bảo, tớ thấy giữa đầm có một bông sen trắng rất to. Để tớ bơi ra ngắt vào cả bọn cùng ngửi nhé, thơm lắm. Nó bơi len lỏi trong đầm, mươi, mười lăm, rồi đến ba mươi phút không thấy quay về. Làng tôi ven sông, trẻ con trai gái biết bơi từ bé, có ném xuống sông cái cũng chả chìm. Bọn con gái tắm cùng thấy lạ gọi. Gọi mãi không thấy thưa. Chúng nó bắt đầu sợ: “Thanh ơi lên đi, không đùa thế này đâu nhé”. Nhưng cái Thanh vẫn biệt âm. Dưới đầm sen bỗng nổi lên một cơn gió lạ. Lạnh buốt. Những cái lá sen to tướng tự nhiên đồng loạt rào rào vật vã. Chúng nó hoảng quá gào ầm lên...

Bác tôi đi cày cánh bãi vừa lên đến đê. Bác buông trâu, thả cày xuống, đứng nhìn đắm xuống đầm sen vài giây. Rồi bác để nguyên quần áo cứ thế ào xuống đầm, bơi vào một khoảng sen xanh đen um tùm, bác lặn một hơi xuống đáy đầm bế cái Thanh lên. Trắng nhợt. Cả làng cuống cuồng gọi y tá ra ngay bờ đầm cứu nó nhưng đã muộn. Cái Thanh được cuốn vào một cái chăn mang về nhà để tắm rửa bằng nước lá thơm và mặc cho bộ quần áo mới nhất của nó. Tôi không dám sang. Mà sang thì cũng chả biết làm gì. Chỉ có mẹ tôi vừa sụt sùi ngắn dài vừa chân thấp chân cao chạy sang làm giúp, “Khổ thân con bé ngoan thế, xinh thế... Mà sao giời lại bắt đi hả giời...”. Tôi đứng ở đầu hè kiễng chân nhìn sang, cái Thanh nằm dài trên giường, mắt nhắm như ngủ, nhưng môi lại như he hé cười. Mẹ tôi đang tắm cho nó lần cuối. Cả thân hình của nó trắng toát chập chờn trong ánh đèn nến. Đêm ấy người ta đưa cái Thanh đi ra đồng luôn. Làng tôi có lệ trẻ chết thì chôn rất nhanh, không làm ma. Các cụ bảo là để lâu thì càng thêm đau lòng người sống mà thôi.

Tối hôm sau, bác gọi tôi sang nhà. Bác chỉ vào cái lọ hoa để trên bàn uống nước: “Mày có thấy gì không?”. “Dạ một bông hoa sen trắng. Mà bác lấy ở đâu vậy?”. “Ở tay cái Thanh khi tao bê nó dưới đầm lên đó. Tay vẫn còn cầm chặt bông hoa.”

Thốt nhiên tôi thấy lạnh người.

Tôi chợt nhớ ra chuyện hồi bà nội còn sống, thấy tôi hay lang thang ngoài bờ đầm, bà bảo, cháu đừng có ra ngoài đó chơi một mình nhé, đi đâu thì sang rủ thằng Vũ nó đi cùng. Đi hai đứa Cô Đầm Sen cô ấy không trêu.

Bà tôi bảo, đất có Thổ Công, sông có Hà Bá. Còn đầm sen là do cô ấy quản. Bà tôi kể, Cô Đầm Sen là do một cô gái trinh chết đuối mà thành. Do là gái trinh nên linh hồn cô ấy không siêu thoát được, phải ở lại dưới đó cai quản cái đầm mênh mông, cho đến bao giờ có một cô gái trinh khác xuống thay thế thì linh hồn cô ấy mới được siêu thoát đi đầu thai kiếp khác. Hàng năm mùa sen nở rộ, Cô Đầm Sen biến thành một bông hoa trắng thơm ngào ngạt nở giữa đầm sen bảy ngày rồi tàn, không kết hạt. Bông hoa ấy có bốn mươi tám cánh nở và một cánh cụp. Trong bảy ngày đó nếu có một trinh nữ đến hái, tức thì cánh thứ bốn mươi chín nở bung, nàng trinh nữ hái hoa sẽ thành Cô Đầm Sen. Cho nên cô không bắt trẻ trai, nhưng cô hay trêu chúng. Bà tôi còn kể, đã có thằng bị cô trêu cho mất cả hồn vía, phải gọi ông thống đến cúng mãi mới gọi được hồn vía về đấy. Đêm đêm khi cả làng đã say ngủ, Cô Đầm Sen hay nổi lên đùa nước ở giữa đầm, cái chỗ sâu hút không cây sen nào mọc nổi. Vừa rỡn nước cô vừa ca một điệu hát rất lạ, du dương và âm u, nghe như tiếng sáo trúc nhưng có lúc lại như văng vẳng tiếng kèn đám ma ai oán. Cái âm thanh ấy mảnh mai như những sợi khói sâu dưới cánh đồng Ngo mỗi chiều, uể oải, thanh mảnh, lờ lững, vút dần lên cao rồi mất hút với trời xanh...

Tối hôm ở bên nhà bác về tôi cảm thấy hơi lạnh, nên mặc dù mùa hè, tôi ôm cái chăn dạ bộ đội của bố từ hồi đánh Pháp ngủ. Tôi chìm vào một giấc ngủ sâu đầy mộng mị. Những giấc mơ cứ đan xen nối tiếp nhau chả theo một thứ tự nào. Những con chuồn chuồn, châu chấu bay loạn xạ. Những con cào cào áo xanh áo đỏ lượn sát vào mũi tôi như trêu ngươi. Có lúc tôi mơ thấy đang cầm tay cái Thanh chạy chơi tung tăng trên đầm sen. Chúng tôi cứ chạy nhảy chân sáo trên những cái lá sen to như cái sàng gạo của mẹ mà chẳng hề hấn chi. Tôi thấy lạ khi nhìn cái Thanh trần truồng cầm tay tôi chơi đùa mà chẳng hề xấu hổ. Tôi nhìn lại mình, cũng thấy trần truồng như vậy. Mà tôi cũng chẳng hề thấy xấu hổ. Chúng tôi nhìn nhau cùng cười rất lạ. Rồi hai chúng tôi lại cùng chạy chuyền như chim trên những cái lá sen xanh mướt, hái những bông sen hồng thơm nức... Có lúc tôi lại mơ thấy mình đang tắm trăng đêm trên đầm. Một mình. Nước và trăng hòa vào với nhau làm một. Trắng bạc. Bồng bềnh. Một cô gái khỏa thân trắng lóa màu trăng bơi đến bên tôi, mái tóc dài lượn như dải lụa xanh lấp lánh. Cô bảo mình là thần trinh nữ cai quản đầm sen. Mà tôi cũng chả thấy sợ hãi gì. Rất lạ. Tôi và cô cứ bồng bềnh trên mặt nước ngửa mặt ngắm trăng. Chán chê, hai chúng tôi bơi lội nhào lộn đuổi bắt trong nước như tôi và thằng Vũ vẫn làm mỗi chiều. Tôi túm được Cô Đầm Sen. Hay là cô ấy túm được tôi không rõ nữa, cơ mà mái tóc mây mềm như lụa của cô ấy quấn chặt vào tôi. Tôi ôm lấy cô ấy. Chúng tôi ôm nhau dập dềnh trong trăng nước. Riết chặt lấy nhau. Riết mãi. Bỗng tự nhiên thân thể tôi rùng rùng chuyển động từ trong sâu thẳm. Tôi chợt thấy ướt lạnh và tỉnh giấc. Tôi lờ mờ hiểu là mình đã lớn...

Sau đêm ấy tôi không chơi trận giả với bọn choai trong làng nữa.

Buổi chiều, tôi hay ra ngồi trên đê nhìn đăm đắm xuống đầm sen. Tôi tự hỏi làm sao mà cả đầm sen toàn hoa hồng rực thế kia lại mọc lên một bông sen trắng. Làm sao mà trong bao nhiêu cô trinh nữ của làng lại chỉ có cái Thanh nhìn thấy bông hoa ấy. Cái phút giây nó bẻ được bông hoa, đưa lên mũi ngửi, cũng là cái phút giây cánh hoa thứ bốn mươi chín ấy nở bật ra, cái mùi thơm huyễn hoặc mê người tích tụ từ cả trăm, cả ngàn năm nay đã làm nó sung sướng nở nụ cười mãn nguyện, để rồi mê man về làm kiếp thần linh dưới đầm sen sâu thẳm...

Cái Thanh chết được bảy ngày thì đến giỗ bà nội tôi. Bác tôi cúng tối vì ngày phải đi làm hợp tác không được nghỉ. Mẹ con tôi sang ăn giỗ. Những năm ấy đói kém lắm nên hầu như đám giỗ các nhà chả mời ai. Chỉ có một con gà ri, thêm chút rau đậu, bác tôi làm mâm cơm cúng bà. Mẹ tôi mang hương hoa trầu cau và một chai rượu trắng, dù bà lúc còn sống chả bao giờ nhấp môi. Nhưng bác tôi bảo, “phi tửu bất thành lễ”. Lễ xong, bác tôi bưng mâm cỗ ra sân, cả nhà ngồi ăn và nói chuyện về bà. Chỉ có bác tôi ngồi ngâm nga uống rượu. Bác gái bảo, càng già càng giống y như tính ông nội. Cứ uống rượu là ngâm nga bắt có người ngồi bên nghe chuyện. Hôm nay có thằng cháu trai đây, lớn tướng rồi, ngồi mà tiếp bác mày. Bác tôi cứ uống, cứ nói. Tôi cứ ngồi nghe và chăm chỉ chọn những miếng thịt gà ngon mà chén. Thức nhắm ưa thích của bác tôi chỉ là cặp chân và cái đầu gà. Bác tôi nói toàn những chuyện từ thời ông Bảo Đại, rồi thời thế chiến đi lính bên Tây. Thỉnh thoảng lại pha vài câu Tây bồi. Đến chén cuối cùng của chai rượu, hình như bác tôi bắt đầu say, đầu gục gặc, miệng lẩm bẩm, đời thằng mục, ăn cơm cục, uống nước đục, đi thì chết mục, không đi cũng nhục...

Tôi vào trong nhà, định pha cho bác ấm trà tráng miệng. Tôi nhìn thấy bông hoa sen trắng hôm nọ của cái Thanh vẫn cắm trong lọ, hình như còn tươi nguyên chưa rụng cánh nào. Tôi lại chợt nhớ đến lời bà, đưa tay định đếm xem có bao nhiêu cánh hoa. Tôi vừa chạm vào thì từng cánh hoa sen bỗng rụng lả tả. Rụng sạch không sót cánh nào. Thốt nhiên có một cơn gió nổi lên thổi tắt sạch cả mấy cái đèn dầu. Sân thềm tối om. Gió thốc vào cả trong nhà. Những cánh hoa sen bay lượn lung tung loang loáng trắng như những cánh bướm. Vài que hương trên ban thờ bà tôi vẫn đang cháy đỏ rực lên. Tôi thấy rợn người. Tôi lại chợt nhớ có lần bà tôi bảo, cả ngàn ngàn bông sen hồng mới kết tinh thành một bông Bạch Liên Hoa. Và cả muôn ngàn gái trinh làng này bao nhiêu năm mới có một người sẽ được thưởng hương sắc hoa thần. Tôi lại như nhìn thấy khuôn mặt cái Thanh đang ngủ mê, đôi môi nở nụ cười mãn nguyện, cả người nó lấp lóa đang trôi trên đầm trăng...

10/2017