Bất cập biển báo

Tôi thấy việc cắm biển báo “Bắt đầu khu đông dân cư” (biển R.420 theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về báo hiệu đường bộ) để hạn chế tốc độ của phương tiện tham gia giao thông là chưa phù hợp, cần được cơ quan chức năng xem xét, thậm chí kiến nghị với Quốc hội khi sửa đổi Luật Giao thông đường bộ.

Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về báo hiệu đường bộ (QCVN 41:2019/BGTVT) biển “Bắt đầu khu đông dân cư” được kí hiệu là biển số R.420, thuộc nhóm biển hiệu lệnh, nghĩa là bắt buộc các phương tiện tham gia giao thông qua khu vực này phải chấp hành. Như vậy, nó có ý nghĩa như một biển hạn chế tốc độ (biển báo cấm), và nếu chạy quá tốc độ theo mức quy định sẽ bị xử phạt.

Cho dù là biển hiệu lệnh hay biển báo cấm thì việc hạn chế tốc độ phải có căn cứ của nó. Theo Điều 10 Thông tư 31/2019/TT-BGTVT thì việc đặt biển báo hạn chế tốc độ “phải căn cứ vào điều kiện thực tế của đoạn tuyến, tuyến đường về kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, về lưu lượng, chủng loại phương tiện và về thời gian trong ngày”. Chiểu theo quy định này, ta thấy việc sử dụng biển R.420 để hạn chế tốc độ các phương tiện tham gia giao thông là không hợp lý và nảy sinh nhiều vấn đề bất cập.

Thứ nhất, biển này thường đặt ở hai đầu của một tuyến đường dài, và ở giữa có nhiều đường nhánh ra - vào nên khi di chuyển từ đường nhánh vào đoạn đường bị hạn chế tốc độ, người điều khiển phương tiện sẽ không biết mình đang bị hạn chế tốc độ theo quy định của khu đông dân cư.

Thứ hai, về kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, ngày nay hầu như các tuyến đường trục qua khu đông dân cư ở đô thị đều trải áp phan, chất lượng mặt đường rất tốt, phần lớn có vỉa hè, rãnh thoát nước, đèn chiếu sáng đầy đủ... Nghĩa là yếu tố chất lượng kết cấu hạ tầng giao thông hầu như không gây tác động xấu tới tốc độ của phương tiện.

Thứ ba, về lưu lượng, chủng loại phương tiện và thời gian tham gia lưu thông của phương tiện trong ngày, biển R.420 dùng để hạn chế tốc độ của phương tiện suốt 24/24 giờ trong ngày là hoàn toàn không hợp lý. Nhiều đoạn đường nội thị chỉ có mật độ tham gia giao thông đông đúc vào một số giờ nhất định. Ngoài thời gian đó, mặt đường thưa vắng, phương tiện hoàn toàn có thể di chuyển với tốc độ cao hơn mà vẫn bảo đảm an toàn. Nhất là về ban đêm, ở nơi mặt đường tốt, mật độ phương tiện thưa thớt, đèn đường chiếu sáng đảm bảo, kết hợp với ánh sáng của đèn xe khiến việc quan sát và xử trí tình huống không kém gì ban ngày, thì việc phải đi như tốc độ ở giờ cao điểm là làm chậm đáng kể thời gian di chuyển của các phương tiện.

Căn cứ vào các tiêu chuẩn trên, nhẽ ra phương tiện chỉ nên bị hạn chế tốc độ ở một số đoạn đường ngắn thực sự nguy hiểm và trong một số khung giờ nhất định.  

Đường Việt Bắc giai đoạn 2 (từ siêu thị GO! đến Ngã ba quá tải, giao nhau với QL3, thuộc địa phận phường Trung Thành, TP. Thái Nguyên) là một ví dụ. Việc hạn chế tốc độ tối đa của xe máy, ô tô con, xe tải và xe khách nhỏ là 50km/h trong suốt 24/24 giờ ở đoạn đường này thực sự không hợp lý.

Tuyến đường này mới được đầu tư và đưa vào sử dụng nên chất lượng mặt đường rất tốt. Đặc điểm của tuyến đường là một bên không có nhà dân (chỉ có vỉa hè và đường sắt), đường cắt ngang cũng rất ít. Vậy nhưng, ngay đầu tuyến đường, đoạn Ngã ba quá tải rẽ vào, ngành giao thông cắm biển “Bắt đầu khu đông dân cư”. Thời gian gần đây, lực lượng chức năng thường xuyên lập chốt kiểm tra tốc độ ở đoạn này. Vị trí đo tốc độ thuộc đoạn đường thưa vắng phương tiện qua lại, có đoạn không có dân cư ở bên đường. Bởi vậy, khá nhiều ô tô, xe máy đã bị xử phạt do vi phạm.

Không chỉ có đường Việt Bắc, mà trên địa bàn tỉnh còn không ít nơi cắm biển R.420 để hạn chế tốc độ 24/24 giờ, không phù hợp với thực tiễn, như đoạn QL37 qua tổ dân phố Ninh Hương, phường Lương Sơn, TP. Sông Công; đoạn QL3 qua thị trấn Giang Tiên, huyện Phú Lương…

Khi điều khiển phương tiện, căn cứ đầu tiên để người lái xe quyết định cho xe chạy nhanh hay chậm là tình hình thực tế trên mặt đường. Ngay cả với những đoạn đường cho phép chạy với tốc độ cao, nhưng trên thực tế mật độ giao thông đông đúc, người lái xe vẫn phải chạy chậm đến mức phải làm chủ được tốc độ. Việc này lặp đi lặp lại khiến họ thường có thói quen thấy đường chật thì chạy chậm và đường thoáng thì cho xe chạy nhanh lên, vì thế khi đi vào đoạn đường tốt, thưa vắng nhưng bị hạn chế tốc độ thì rất dễ bị bản năng chi phối và chạy xe vượt tốc độ quy định.

Tốc độ di chuyển của phương tiện có ảnh hưởng đáng kể đến phát triển kinh tế, bởi thời gian đó là thời gian vật chất, tức thời gian là tiền bạc theo đúng nghĩa đen của nó. Ngoài ra, việc bị xử phạt khi vô ý “mát ga” một chút trên đoạn đường vắng sẽ khiến cho người tham gia giao thông rất ức chế, chưa nói đến việc bị mất tiền phạt, bị tạm giữ phương tiện, mất nhiều thời làm các thủ tục nộp phạt, làm cho mọi sinh hoạt bị xáo trộn, gây thiệt hại cả về vật chất và tinh thần cho người dân… Bởi vậy, làm thế nào để các phương tiện tham gia giao thông vừa được nhanh, lại vừa bảo đảm an toàn là vấn đề mà các ngành chức năng cần quan tâm.

Với những bất cập trên của việc sử dụng biển báo R.420, tôi đề xuất chuyển biển báo này sang nhóm biển báo hiệu, chỉ để nhắc lái xe chú ý quan sát. Còn việc hạn chế tốc độ chỉ dùng biển báo “Tốc độ tối đa cho phép” (biển P.127) và nên hạn chế theo giờ (kèm biển phụ).