Xử lý các dự án tiến độ “rùa”: Không thể chiếu cố mãi

VNTN - Chúng tôi tiếp tục trở lại câu chuyện về những dự án đầu tư ngoài ngân sách có tốc độ “rùa” đang xuất hiện ngày càng nhiều trên địa bàn tỉnh với tâm trạng buồn, vui lẫn lộn. Buồn vì trong gần 90 dự án được tỉnh kiểm tra mới đây có trên 87% số đó chậm hoặc không triển khai. Vui vì tỉnh tiếp tục có hướng mở cho các dự án gặp khó khăn và cương quyết thu hồi những dự án không khả thi. 

Sau nhiều lần chiếu cố, lần này dự kiến tỉnh sẽ tiến hành thu hồi Dự án đầu tư không hiệu quả

của Công ty TNHH MTV Ô tô Xuân Kiên Vinaxuki Thái Nguyên tại thị xã Phổ Yên.

Quan điểm “không thể chiếu cố mãi” khi năm lần bảy lượt dự án được cho cơ hội mà vẫn giậm chân tại chỗ là điều được nhiều người ủng hộ. Đó là hiển nhiên bởi chúng ta vẫn biết “cơ hội ít đến hai lần”. Trong khi đó, nhiều dự án đầu tư ngoài ngân sách của tỉnh đã được đặc cách tới 3, 4 cơ hội nhưng vẫn chậm tiến độ. Chúng ta cũng biết một thực tế rằng, nhiều khi bao dung quá mức lại dẫn đến kết quả ngược chiều, gây tổn thất lớn. Vậy nên, các dự án chậm tiến độ kéo dài hoặc không khả thi phải được thu hồi để nhường cơ hội đầu tư cho dự án khác hoặc nhà đầu tư khác tốt hơn.

Từ cuối năm 2016, trong bối cảnh các dự án FDI đầu tư ngày càng nhanh, mạnh vào tỉnh với tiến độ triển khai thần tốc thì ngược lại nhiều dự án trong nước, nhất là các dự án vốn xã hội hóa lại trở nên đình trệ khác thường. Bởi thế, tỉnh quyết định thực hiện cuộc khảo sát rộng rãi để thanh lọc môi trường đầu tư, loại bớt các dự án không theo kịp đường đua ngày càng trở nên khắc nghiệt. Và sự thực, sau khi tiến hành thanh, kiểm tra 89 trong tổng số hàng trăm dự án có vốn đầu tư ngoài ngân sách thì chỉ có 11 dự án cơ bản thực hiện đúng tiến độ, số còn lại gần như chưa triển khai hoặc để quá chậm so với thời gian quy định. Trong đó, đáng chú ý nhất là các dự án đầu tư xây dựng hạ tầng các cụm công nghiệp.

Điều đáng buồn là khi các dự án này được nêu tên, nhiều người trong giới thạo tin đã không tỏ ra ngạc nhiên về độ “rùa bò” của nó bởi từ nhiều năm nay những cái tên ấy vẫn được nhắc đi nhắc lại trong các cuộc kiểm điểm tiến độ hoặc những buổi tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp.

Xin dẫn ra đây một vài trường hợp tiêu biểu như: Dự án đầu tư xây dựng hạ tầng cụm công nghiệp Đại Khai, tại xóm Hang Le và xóm La Dịa, xã Minh Lập (Đồng Hỷ) do Công ty CP Gang thép Gia Sàng làm chủ đầu tư; Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng cụm công nghiệp Quang Sơn tại xã Quang Sơn, (Đồng Hỷ) do Công ty TNHH Thương mại và Xây dựng Hoàng Long đầu tư; Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng cụm công nghiệp Trúc Mai tại xã Lâu Thượng, huyện Võ Nhai do Công ty CP Sản xuất gang Hoa Trung đầu tư…

Kết quả kiểm tra đã chỉ ra rằng, trong số hơn 87% dự án chậm hoặc không triển khai thì có 4,5% dự án được chủ đầu tư làm các thủ tục gia hạn tiến độ; 27% dự án chưa thực hiện xong công tác giải phóng mặt bằng, chậm bàn giao đất trên thực địa; 7,9% dự án dù đã được bàn giao đất trên thực địa nhưng không sử dụng trong thời gian 12 tháng liên tục hoặc tiến độ sử dụng chậm 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án; 2,2% dự án chưa làm hồ sơ thuê đất, sử dụng đất sai mục đích; 19,1% dự án chưa thể thực hiện do vướng mắc thuộc trách nhiệm của chủ đầu tư và các cơ quan chức năng; 24,7% dự án chưa thực hiện do lỗi hoàn toàn của nhà đầu tư… Từ thực tế này, một loạt lý do được xác nhận theo từng loại hình dự án, trong đó phần lớn lỗi thuộc về chủ quan của nhà đầu tư, còn lại là do cơ chế, chính sách, sự vào cuộc của chính quyền và sự tác động từ phía người dân.

Không ít chủ dự án kinh doanh nhà đất cho rằng, thời gian qua do thị trường bất động sản gặp khó khăn, nhà đầu tư phải tính toán thiệt hơn nên chưa vội đầu tư, chỉ triển khai cầm chừng. Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực khai thác, làm dịch vụ lại khẳng định, đầu ra một số sản phẩm công nghiệp gặp trở ngại trong khi giá thành ngày một tăng cao nên phải dừng dự án. Mặt khác, các doanh nghiệp khai khoáng kêu ca vì tiến độ ghi trong Giấy chứng nhận đầu tư một số dự án khai thác khoáng sản rất ngắn khiến doanh nghiệp không kịp trở tay. Hầu hết các chủ dự án đều phàn nàn về công tác giải phóng mặt bằng của chính quyền còn chậm trễ, người dân tranh thủ cơi nới, xây dựng đón đền bù, chính sách bồi thường còn chưa đồng nhất, dẫn tới hiện tượng so sánh, ganh tị gây mất trật tự địa phương.

Công tác kiểm tra, giám sát, hướng dẫn của cơ quan nhà nước về các trình tự thủ tục đất đai chưa sát sao, chưa hết trách nhiệm. Điều đáng quan tâm là việc chấp thuận chủ trương đầu tư hoặc giấy chứng nhận đầu tư một số dự án còn thiếu tính khả thi, có hiện tượng chồng chéo đất trong các dự án.

Ông Hoàng Thái Cương, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư thừa nhận: Khi chấp thuận đầu tư chúng ta đã không xem xét kỹ việc chấp hành các quy định pháp luật về đất đai của các dự án khác do chủ đầu tư đã thực hiện dẫn đến một chủ đầu tư cùng lúc tiếp nhận nhiều dự án, khiến năng lực đầu tư bị quá tải, làm chậm tiến độ của nhiều dự án.

Mặt khác, các chủ đầu tư khu dự án dân cư đô thị chủ yếu triển khai trên phần diện tích đất công, đất ruộng dễ thu hồi, còn phần đất có nhà cửa, kiến trúc chậm triển khai do giá thu hồi lớn, khó thực hiện bồi thường, không mang lại hiệu quả kinh tế cao. Còn các dự án đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp, nhà đầu tư chủ yếu trông chờ hỗ trợ tài chính của Chính phủ, đến khi không đươc hỗ trợ dẫn đến chậm hoặc không thực hiện dự án.

Điều đáng quan tâm là sau đợt kiểm tra, tỉnh đang cân nhắc các phương án xử lý, trong đó dự kiến sẽ tiếp tục tạo điều kiện cho các dự án có thể vượt qua khó khăn thử thách hoặc có phương án khả thi vực lại dự án. Theo đó, sẵn sàng gia hạn tối đa 24 tháng nữa cho các dự án để chậm tiến độ 24 tháng; tháo gỡ khó khăn cho các dự án còn vướng mắc do các lỗi thuộc chủ đầu tư và cơ quan chức năng; xem xét tạo điều kiện để các dự án chậm tiến độ nhưng chủ đầu tư có nguyện vọng tiếp tục thực hiện và có tính khả thi cao. Mặt khác, sẽ cương quyết thu hồi giấy chứng nhận đầu tư hoặc hủy bỏ chủ trương đầu tư đối với những dự án không còn khả năng thực hiện, đã gia hạn, chiếu cố nhiều lần. Dự kiến lần này, tỉnh sẽ thu hồi gần 20 dự án đầu tư ngoài ngân sách.

Theo chúng tôi, việc tỉnh tiếp tục xem xét cùng tháo gỡ khó khăn cho các dự án vướng mắc bởi yếu tố khách quan là hoàn toàn chính đáng, nhất là trong thời điểm doanh nghiệp địa phương đang có phần lép vế trước làn sóng đầu tư mạnh mẽ từ các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, dư luận cũng rất hoan nghênh thái độ cương quyết, dứt khoát của chính quyền khi thu hồi các dự án tiến độ “rùa” hoặc không còn khả năng thực hiện. Việc đẩy mạnh thu hút đầu tư là quan trọng và cần thiết đối với sự phát triển chung, nhưng không thể vì số lượng mà ảnh hưởng đến chất lượng các dự án đầu tư vào tỉnh. Vẫn biết, để thu hồi một dự án không đơn giản, vì thu hồi xong phải tiếp tục có dự án khác khả thi hơn thế chỗ, nếu không vẫn được xem là lãng phí, nhưng không vì thế mà không làm.

Theo ông Nhữ Văn Tâm, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Trưởng đoàn kiểm tra các dự án đầu tư ngoài ngân sách tỉnh thì việc thu hồi dự án chây ì hoặc không khả thi đã, đang và sẽ là việc làm thường xuyên của tỉnh. Trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục rà soát tiến độ thực hiện các dự án (cả dự án đầu tư ngoài ngân sách và trong ngân sách) theo từng thời điểm cụ thể, từ đó thanh lọc các dự án yếu kém, cải thiện môi trường đầu tư, tránh lãng phí…

Nguyễn Nguyễn