Vấn nạn hội nhóm rác trên mạng xã hội

(Ảnh minh họa, nguồn: internet)

Trong vài năm trở lại đây, mạng xã hội nở rộ các hội nhóm riêng tư và công khai, mục đích là để mọi người cập nhật, chia sẻ thông tin, bàn luận các vấn đề văn hóa xã hội, đời sống, chuyện gia đình, hoặc đơn thuần là “cười chút chơi”… Song đi kèm với những hội nhóm có phương thức hoạt động và nội dung lành mạnh, tích cực thì cũng có không ít hội nhóm mang tính chất tiêu cực, gây ảnh hưởng tâm lý, hành vi của người tham gia.

Vừa qua, báo chí đưa tin vụ việc 2 đối tượng quen biết trên “hội những người vỡ nợ muốn làm liều” rồi bàn bạc, cùng nhau tiến hành cướp ngân hàng tại phường Xuân Tảo (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội). Trước đó, ngày 15/1, trên địa bàn quận Hoàng Mai, Hà Nội cũng đã xảy ra vụ việc 3 tên cướp ngang nhiên vào căn hộ chung cư bắt trói chủ nhà, cướp tài sản. Các đối tượng này cũng đều quen nhau qua cùng “hội những người vỡ nợ muốn làm liều”.

Tìm hiểu về hội nhóm này, quả thật không khỏi ngạc nhiên và giật mình. Hội quy tụ lượng người tham gia không nhỏ, tới hơn 4 nghìn thành viên, chủ yếu là các thành phần ăn chơi lêu lổng, không có công việc cụ thể, nợ nần do cờ bạc, cá độ… Những bài viết đăng tải mang nội dung trốn nợ, tụ tập đánh nhau, hay rủ nhau đi trộm, cướp xuất hiện dày đặc. Có người kể hoàn cảnh bản thân, nhờ cộng đồng tư vấn phương án giải quyết, có người lại công khai rủ rê những ai đồng cảnh ngộ cùng thực hiện hành vi phạm pháp như đi cướp ngân hàng, buôn bán tiền giả…

Điều đáng nói là, trong phần bình luận tương tác, các thành viên tham gia hội nhóm đã “mách nước” nhiều giải pháp tiêu cực như: đi bán dâm, mua bán người, buôn ma túy, đánh bạc, thậm chí là rủ nhau tự tử để trốn nợ… Đọc lướt qua cũng đủ làm người ta tá hỏa về mức độ nguy hiểm của lối suy nghĩ lệch lạc và cực đoan, rất đáng báo động.

Một hội nhóm khác cũng thu hút số thành viên tham gia hết sức đông đảo là “hội ngoại tình và vụng trộm giao lưu kết bạn toàn quốc”. Được tạo từ 27/4/2021, là nhóm kín hiện có tới gần 30 nghìn thành viên, mục đích giao lưu kết bạn, thậm chí là tiến xa hơn của những người đã có gia đình. Ai muốn tham gia phải trả lời các câu hỏi như: Bạn đã có gia đình và muốn ngoại tình? Bạn sẽ add (tạm dịch: gia tăng) thêm thành viên (yêu cầu là 20 người hoặc hơn thế). Các bài đăng trong nhóm chủ yếu là những hình ảnh khoe thân gợi cảm, có nhiều tài khoản không ngần ngại công khai số điện thoại liên hệ nhận “đi khách”, rủ nhau “tình một đêm”, “cùng nhau ngoại tình để tìm cảm giác lạ”… Dưới những bình luận là câu từ tục tĩu, giới thiệu các loại thuốc kích dục, hay link xem clip đồi trụy…

Còn nhiều những hội nhóm khác mang tên khá lạ lùng và đáng sợ cũng đang hoạt động sôi nổi trên mạng xã hội như: “Hội những người muốn tự tử”, “Hội những người muốn đi tù”… Mặc dù mới được thành lập trên facebook vào tháng 3/2022, song “Hội những người muốn tự tử” (nhóm riêng tư) đã thu hút tới hơn 2000 thành viên tham gia. Những bài đăng trong hội nhóm nhuốm màu sắc đen tối, tiêu cực, nội dung liên quan đến cách tự tử, cách “ra đi”, thậm chí rủ nhau cùng tự tử chung. Thật đáng sợ biết bao khi có một cộng đồng người sẵn sàng ủng hộ, thậm chí khích lệ, xúi bẩy người có ý định tự tử nhanh chóng kết thúc cuộc đời. Các thành viên tham gia nhóm sẵn sàng chỉ cách tự tử bằng nhiều phương thức khác nhau, ví như: “nhảy từ tầng 27 xuống”, “dùng Natri cyanide”, hay “uống một vỉ thuốc ngủ”, “thắt cổ”…

“Hội những người muốn đi tù” thì quả là một… ước mơ trái khoáy. Không thể tưởng tượng rằng lại có những lý do khiến người ta muốn đi tù vô cùng ngớ ngẩn, kiểu: “Nghe bảo vô tù sướng lắm… muốn thử một lần”; hay “vào đây để tìm anh em chung chí hướng”; “không đi tù, đời không nể”… Bình luận dưới mỗi bài đăng là vô số lời lẽ thiếu văn hóa, mang tính chợ búa, rất khó chấp nhận.

Sẽ chẳng có gì là quá lời khi nói rằng, những hội nhóm trên chính là “rác” văn hóa trên không gian mạng. Vậy nhưng tại sao nó lại thu hút một số lượng rất đông thành viên tham gia như vậy? Phải chăng vì những nhóm này được đặt tên/giật tít theo chiều hướng xấu, tiêu cực và trái với đạo đức, thuần phong mỹ tục, phần nào đã đánh vào tâm lý hiếu kì của nhiều người?

Thực tế đã cho thấy, hội nhóm trên mạng ảo nhưng hậu quả gây ra là thật. Nói về các giải pháp mang tính pháp lý để dẹp các hội nhóm rác này, hiện chỉ như “đá ném ao bèo”. Căn cơ chỉ có thể trông chờ vào chính ý thức của mỗi người tham gia mạng xã hội, sự cân nhắc kỹ lưỡng trước khi tham gia vào các hội nhóm, nếu cảm thấy môi trường không lành mạnh phải tỉnh táo rời đi là vô cùng cần thiết. Trong thời đại chủ nghĩa cá nhân lên ngôi, hội chứng đám đông trên các nhóm hội tiêu cực có thể trở thành “con dao hai lưỡi” với những ai tham gia, nếu một ngày nào đó họ không làm chủ được bản thân trước những lúc mất cân bằng cảm xúc của chính mình và sự kích động của người khác.

Theo các chuyên gia luật, thì việc lập ra nhóm hội nếu chỉ với mục đích giải trí, vui đùa, không nhận bất kỳ lợi ích vật chất nào từ các thành viên đã thực hiện hành vi phạm tội, thì khó có cơ sở để xử phạt họ. Tuy nhiên, với những trường hợp lập hội nhóm nhằm mục đích kết nối tội phạm, khuyến khích cổ xúy các thành viên tham gia thực hiện các hành vi phạm tội như trộm cướp, thì trước hết có thể bị xử phạt hành chính từ 10 - 20 triệu đồng theo quy định tại Nghị định 14/2022 về hành vi cung cấp thông tin, kích động bạo lực trên mạng xã hội. Thêm vào đó, nếu người sáng lập biết rõ về các hành vi phạm tội mà các thành viên đã và sẽ thực hiện mà không tố giác cho cơ quan công an, thì họ hoàn toàn có thể bị xem xét để truy cứu trách nhiệm hình sự với tội không tố giác tội phạm. Tùy theo mức độ phạm tội mà có thể bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.

Chúng ta có luật và khung hình phạt nghiêm khắc, nhưng rõ ràng không dễ thực thi vì còn khá chung chung, mơ hồ trong việc luận định tội trạng với những nhóm hội như thế này. Có luật là một chuyện, nhưng hiểu luật và thực thi đúng/được luật hay không lại là chuyện khác, rất đáng nghĩ, đáng bàn.

Thái Văn