Văn minh trên nhóm chat

VNTN- “Chat group” là từ nước ngoài gần như đã được Việt hóa bởi sự phổ biến của nó...

Với những người sở hữu điện thoại thông minh thì có lẽ ai cũng sẽ tham gia từ một vài cho đến rất nhiều nhóm chat để kết nối vô số các mối quan hệ: gia đình, bạn bè, cơ quan, phường hội, bạn học cũ, hội phụ huynh… Các nhóm chat này nhiều đến nỗi, chỉ ngơi điện thoại nửa tiếng, những thông báo đã ngập tràn, và đôi khi tìm kiếm thông tin nào đó, người ta phải lục tung “lịch sử nói chuyện” ở cả tá “hội nhóm” từ facebook đến zalo bởi không biết mình đã từng tương tác ở nhóm nào.

Tham gia nhóm chat trên mạng xã hội đem đến rất nhiều tiện ích, đặc biệt là trong bối cảnh người người “online”, nhà nhà “trực tuyến” như mấy năm trở lại đây. Chat trên group không bị giới hạn bởi thời gian, không gian, giúp các thành viên bớt phần e ngại so với việc phát biểu trong cuộc gặp trực diện. Trao đổi trên nhóm cũng có lợi thế ở điểm lưu lại được thông tin, chia sẻ tài liệu, hình ảnh, biểu tượng cảm xúc; đồng thời, có khoảng dừng cho mọi người suy nghĩ trước khi hồi đáp. Nhiều gia đình, gia tộc, có nhóm gia đình để mỗi ngày đều được chia sẻ với nhau, dù mỗi người một phương cách biệt. Nhiều nhóm bạn chẳng lo “xa mặt cách lòng” khi chia tay nhau nhưng vẫn thường xuyên gặp gỡ trên nhóm chat. Các hội phụ huynh trước kia mỗi năm chỉ gặp gỡ 3 lần trong các cuộc họp, thì nay các bố mẹ đôi khi còn hiểu nhau hơn cả đám trẻ ở lớp bởi ngày nào cũng có tương tác với cả những chia sẻ lẫn tranh cãi, đôi co. Nhóm chat đặc biệt phát huy tác dụng trong phân công, giám sát, kiểm tra, đôn đốc công việc - khiến người tham gia vừa thuận lợi nhưng cũng vừa bị trói buộc, hối thúc mọi lúc, mọi nơi. So với các bài đăng trên mạng xã hội, nhóm chat vừa kín nhưng cũng vừa hở. Kín bởi nó giới hạn trong một phạm vi nhất định, với số người tham gia nhất định, song hở bởi nó chẳng như “lời nói gió bay” mà thực sự là “bút sa gà chết”. Một lời không đúng trên nhóm ngay lập tức có thể bị chụp màn hình làm minh chứng, dẫu các nhà mạng vẫn cho ta cơ hội để “xóa từ phía mọi người” hay “thu hồi tin nhắn”.

Quy tắc ứng xử văn minh trên nhóm chat là điều cần được bàn đến như một trong những khía cạnh của kĩ năng giao tiếp. Người ta nói, mạng xã hội là thế giới ảo nhưng cũng bộc lộ con người thật qua văn hóa giao tiếp. Điều đó quả không sai. Trên nhóm chat, có những thành viên đầy chừng mực, tinh tế và nhã thiệp. Nhưng cũng không ít biểu hiện thiếu lịch sự, văn minh thể hiện sự vô tâm, thậm chí là phông văn hóa thấp kém của một số thành viên. Do giới hạn của bài viết, xin được đưa ra mấy lưu ý xung quanh “văn hóa chat nhóm” mà hầu như chúng ta đều là một thành viên.

Trước hết, nếu bạn đứng ra thành lập một group, hãy bắt đầu với một lời chào và giới thiệu khái quát về nhóm mới lập. Việc thêm thành viên nên được báo trước với họ, hoặc chí ít là lời giải thích để họ có thể đọc ngay sau khi được vào nhóm, tránh trường hợp có những người thấy phiền phức bởi không biết “tôi là ai?”, “tôi đang ở đâu”, trong khi các thành viên khác vẫn đang ào ào tranh luận. Trừ những hội nhóm vui vẻ mang tính chất bạn bè tán gẫu, các nhóm công việc nên được đặt tên chính thống, đơn giản là bởi nó sẽ giúp mỗi thành viên dễ dàng tìm thấy khi cần “xâm nhập nhóm”.

Hạn chế của nhóm chat so với fanpage là lời nói bị trôi theo tương tác, chính vì thế, nguyên tắc “tránh trôi bài” luôn được nhấn mạnh, ngay cả với ứng dụng zalo với tính năng “ghim tin nhắn”. Vì thế, sẽ không hay khi bạn để những thông tin không cần thiết, ngay cả câu trả lời “vâng ạ” tưởng như ngắn gọn và lễ phép nhưng lại làm người khác bỏ lỡ thông tin quan trọng. Trong trường hợp này, một “like” hoặc “tim” báo hiệu bạn đã nhận được thông tin được xem là phù hợp hơn.

Icon - biểu tượng hình ảnh là một phần không thể thiếu trong ngôn ngữ giao tiếp mạng. Icon vừa là sự thông báo ngắn gọn, vừa thể hiện cảm xúc, song lạm dụng icon cũng là điều cần tránh. Thậm chí, lựa chọn icon nào cho phù hợp với hoàn cảnh cũng cần sự tinh tế. Việc liên tục bị làm phiền bởi những tin nhắn vụn vặt, những tin rác, những biểu tượng vô nghĩa, thậm chí những lời “chúc mừng sinh nhật” nhạt nhẽo theo kiểu lấy lệ cũng có thể gây khó chịu đối với nhiều thành viên, khiến không ít người phải “tắt thông báo” để tránh làm phiền dù biết như vậy sẽ bỏ lỡ thông tin quan trọng. Vì thế, người tinh tế sẽ không biến nhóm chung thành nơi phát ngôn ngẫu hứng, trao đổi riêng tư, tâm tình sa đà hay trò chuyện đêm khuya bất chấp việc làm phiền người khác. Một số khác biết ý nên tắt chế độ báo sinh nhật của mình để không làm nhóm chat phải quan tâm. Phụ huynh cẩn thận sẽ không cho trẻ em nghịch điện thoại để tránh việc các cháu “bắn tin” ồ ạt làm khuấy động các hội nhóm.

Và nữa, càng là nhóm chung, nhóm đông người, thì nguyên tắc tôn trọng quyền riêng tư càng cần được coi trọng. Hãy chắc chắn, bạn không làm người khác khó xử, khi đường đột thêm thành viên vào nhóm (đồng nghĩa với việc, thành viên mới sẽ đọc được tất cả lịch sử trò chuyện trước đó). Ngược lại, “kích” thành viên ra khỏi nhóm cũng là hành động mạnh tay cần cân nhắc bởi nó tạo ra những căng thẳng nhất định, không chỉ bởi người bị “đuổi” mà cả với những người còn lại. Chụp màn hình chuyện trò trong nhóm để công khai lên mạng xã hội hay gửi cho người thứ ba thực sự là vi phạm quyền riêng tư, ngay cả khi bạn đơn thuần chỉ muốn mua vui...

Những tản mạn quanh chủ đề “nhóm chat” hẳn sẽ còn dài, còn nhiều tranh cãi, rất mong có thêm bài viết của quý độc giả. Và để có nhiều góc nhìn, hãy thử nói về chủ đề này, trong những nhóm chat của bạn!.

Thái Văn