Sinh con một bề gái

VNTN - Trong văn hóa gia đình Việt, con cái được coi là nền tảng hạnh phúc hôn nhân, là mục đích đầu tiên mà người ta nghĩ đến khi dựng vợ gả chồng. Bởi thế, ngay trong đám cưới, người Việt đã chúc nhau “sớm sinh quý tử”, đã sử dụng một loạt các phương thuật dân gian với ý nghĩa làm phép để cầu con, như giã cối đón dâu, trải hạt giống gầm giường, bế một bé trai kháu khỉnh đặt lên giường cưới... Sau mơ ước sớm “nở nhụy khai hoa”, “sinh năm đẻ bảy” là khát vọng liên quan đến giới tính của những em bé ấy, sao cho “có nếp có tẻ”, rồi tuyệt vời hơn nữa là thứ tự ra đời của chúng: “đầu năm con gái, cuối năm con trai”, “ruộng sâu trâu nái không bằng con gái đầu lòng”. Không biết, từ bao giờ, dân gian đã quy định “barem” điểm cho các cặp vợ chồng, trên cơ sở giới tính con cái: sinh được gái - trai: điểm 10, trai - gái: điểm 9, trai - trai: điểm 5, còn gái - gái: ngậm ngùi nhận điểm 0.

Bởi thế mà, sinh con một bề gái trở thành một trong những yếu tố tác động mạnh mẽ đến hạnh phúc hôn nhân, tâm lí của các cặp vợ chồng (đặc biệt với người vợ) và cuộc sống của những đứa trẻ. Nếu như ở các quốc gia phương Tây, sinh toàn con gái không tạo nhiều áp lực, thì ở các quốc gia phương Đông, sự phân biệt con trai, con gái vẫn còn khá đậm nét. Ngoài yếu tố về trách nhiệm đối với dòng tộc, sự sĩ diện trước cộng đồng, con trai được coi là chỗ dựa cho cha mẹ khi “công to việc lớn”. Chế độ hôn nhân phụ quyền quy định việc cư trú thường xuyên của người vợ ở gia đình chồng đã tạo ra sự bất an, chống chếnh đối với những gia đình chỉ sinh toàn con gái. Quan niệm về những yếu thế của việc “sinh con một bề gái” đã tác động đến phong tục tập quán như hiện tượng nhận con trai nuôi (để có người nương tựa khi về già), gửi hậu vào đền chùa (để có người hương khói khi mất). Nó cũng tạo ra áp lực tâm lí nặng nề cho những người phụ nữ mang tiếng “không biết đẻ” và dẫn đến những hiện tượng xã hội tiêu cực hơn như lựa chọn giới tính, nạo phá thai, vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng…

Trong đề tài “Nghiên cứu các yếu tố liên quan đến quyết định sinh con thứ 3 của các cặp vợ chồng” do Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình thực hiện cho thấy: 36,2% người sinh con một bề thường bị xúc phạm danh dự, nhân phẩm; áp lực từ dư luận xã hội còn dẫn đến việc 30,4% phụ nữ bị ép buộc mang thai sớm, sinh dày để có con trai; 23,07% bị ép sử dụng biện pháp tránh thai hoặc ngừng sử dụng các biện pháp tránh thai, bị ép buộc sinh thêm con trai hoặc con gái.

Nhận thức rõ những áp lực xã hội đối với các cặp vợ chồng sinh con một bề gái, Chính phủ đã tính đến nhiều giải pháp mang tính chất khuyến khích động viên, như hỗ trợ các gia đình sinh con đủ 2 con gái một bề thuộc hộ nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số thuộc vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn, hết tuổi lao động nhưng không có lương hưu. Theo quy định hiện hành tại Nghị định số 176/2013/NĐ-CP, phạt tiền từ 7 - 10 triệu đồng khi có hành vi dùng vũ lực để ép buộc người khác phải mang thai; phải sinh thêm khi họ đã sinh toàn con trai hoặc toàn con gái. Gần đây, thành phố Hà Nội còn thử nghiệm mô hình chăm sóc người cao tuổi sinh một bề gái tại 23/30 quận huyện. Mô hình nhằm nâng cao vị thế của người cao tuổi có con một bề là gái, hướng đến mục tiêu thực hiện tốt chính sách dân số, giảm áp lực cho người cao tuổi khỏi quan niệm truyền thống phải có con trai để phụng dưỡng lúc tuổi già.

Đáng nói là, cả những chính sách hỗ trợ và mô hình xã hội hướng đến người sinh con một bề gái đều gặp những tranh luận trái chiều. Bởi theo quan điểm của một số người, vô hình chung, chính sách ưu tiên đã mặc định việc sinh con một bề gái là sự “yếu thế”. Bên cạnh đó, có cả ý kiến của những người trong cuộc, khi cho rằng, bản thân họ không thấy có bất cứ thiệt thòi nào để hưởng sự trợ cấp. Sự phản ứng này, ở một góc độ nhất định, cho thấy những thay đổi đáng mừng của quan niệm xã hội về vấn đề giới. Những tranh luận vẫn sẽ tiếp tục xảy ra như một phần trong cuộc đấu tranh bảo vệ bình đẳng giới xuyên suốt nhiều thế kỉ. Gác lại tất cả, trong ngày hôm nay, 20/10/2020, hãy nói lời chúc mừng đến tất cả các phụ nữ, trẻ em gái và những gia đình sinh con một bề gái!

Thái Văn