Một cuốn sách công phu và bổ ích

VNTN - Tác giả Dương Thu Hằng (Giảng viên trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, Hội viên Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Thái Nguyên) vừa xuất bản “Trương Vĩnh Ký và bước khởi đầu đời sống văn chương Việt Nam hiện đại” (TVKVBKĐĐSVCVNHĐ). Cuốn sách được Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội ấn hành tháng 4 năm 2015.

Đây là công trình được tác giả chuẩn bị lâu dài và kĩ lưỡng, cho nên cứ liệu rất phong phú, các vấn đề qua các chương được đề cập một cách liên thông, kết cấu chặt chẽ, có sức thuyết phục cao. Trong lời giới thiệu, tác giả Trần Hải Yến đã viết: “Để khẳng định và luận giải những giá trị khởi đầu Trương Vĩnh Ký, tác giả Dương Thu Hằng đã phân xuất di sản của ông thành các bộ phận khác nhau và quan trọng hơn là đặt từng mảng trước thuật đó trong dòng lịch sử tương ứng của chúng. Thao tác so sánh văn học sử kết hợp văn hóa học này đã dẫn đến nhiều nhận định có chủ kiến, đem lại đóng góp thiết thực cho việc tìm hiểu Trương Vĩnh Ký”.

Trước hết, công trình đem đến cho bạn đọc và những người nghiên cứu văn học những hiểu biết thấu đáo về Trương Vĩnh Ký - người mang lại cho đời sống văn học hiện đại Việt Nam những năm tháng khởi đầu nhiều hoạt động mới mẻ, hữu ích. Không chỉ vậy, ngay cả những người làm báo chí, xuất bản cũng có thể tìm thấy trong tập sách nhiều điều bổ ích và lí thú. Qua TVKVBKĐĐSVCVNHĐ, bạn đọc sẽ có được cái nhìn hệ thống, từ những biến động xã hội, văn hóa nửa sau thế kỷ XIX đến hoạt động văn hóa, văn chương của Trương Vĩnh Ký và đóng góp của ông cho quá trình hình thành đời sống văn chương hiện đại nước nhà.

Hơn 300 trang sách với ba chương được biên soạn nghiêm túc, công phu, tác giả đã phân giải chúng một cách tỉ mỉ trong các khía cạnh. Ở mỗi phần, tác giả đều có sự kiến giải thận trọng và minh xác. Đáng chú ý, trong phần về Trương Vĩnh Ký và các cộng sự của ông, tác giả đã khai thác tối đa về Gia Định báo - tờ báo quốc ngữ đầu tiên, một phương tiện truyền thông mới do chính quyền thực dân chủ trương và quản lí để hướng đến một sự thay đổi thiết thực trong nhu cầu thông tin của độc giả.

Để tiến hành thành công một công việc lớn và khó như vậy, tác giả đã có sự khảo cứu tổng hợp một khối lượng các tài liệu khoa học đồ sộ và phức tạp (thư mục tham khảo gồm 243 tài liệu, kèm theo bảng tra cứu cụ thể, chi tiết tên tác giả, tác phẩm), khảo sát hệ thống trước tác đồ sộ ở các lĩnh vực như báo chí, biên khảo - biên dịch và sáng tác. Đây là những vấn đề rất hóc búa mà nếu người viết không có tư duy và bản lĩnh khoa học, một khả năng lập luận chặt chẽ, khả năng tổng hợp và phân tích tinh tế thì không dễ gì thực hiện được.

Trong bối cảnh nghiên cứu, sáng tác và in ấn các tác phẩm văn học nghệ thuật đa dạng, cùng với lượng thông tin phong phú, đầy sức cuốn hút hiện nay, TVKVBKĐĐSVCVNHĐ vẫn xứng đáng là một công trình nghiên cứu đặc sắc. Các kết quả nghiên cứu của tác giả đã đóng góp thiết thực vào việc hình dung lại bức tranh hiện đại hóa văn học Việt Nam, và rộng hơn là những vấn đề văn hóa Việt Nam giai đoạn giao thời.

Vi Thị Phương