Lại bàn về vấn đề giải ngân các nguồn vốn

VNTN - Những ngày gần đây, chủ đề đầu tư công và chuyện chậm giải ngân vốn xây dựng cơ bản đang được xem là “hot” không chỉ ở các diễn đàn trung ương mà nhiều cuộc họp tại địa phương đề cập đến. Theo các nhà phân tích kinh tế, giải ngân vốn xây dựng cơ bản là chìa khóa mở cánh cửa khơi thông dòng chảy kinh tế, nhất là ở thời điểm chúng ta đang chạy nước rút về đích kế hoạch năm.

Cách đây hơn 2 tháng, số liệu công bố của Sở Kế hoạch và Đầu tư về tiến độ giải ngân vốn xây dựng cơ bản 6 tháng đầu năm đã khiến không ít người lo ngại. Với tiến độ giải ngân chỉ đạt 34,8% kế hoạch, thấp hơn khoảng 14% so với cùng kỳ năm trước là điều khó ai nghĩ sẽ xảy ra với một tỉnh đang có tốc độ tăng trưởng mạnh như chúng ta. Đến 31/8, dù kết quả có khả quan hơn, song cũng chỉ dừng ở con số 50,53%. Như vậy, khả năng hoàn thành 100% vốn giải ngân theo kế hoạch năm 2016 gần như không thể.

Các nhà phân tích cho rằng, đây là thực trạng chung của cả nước chứ không riêng gì Thái Nguyên. Bởi, cách đây ít hôm, Kho bạc Nhà nước Trung ương, trong buổi tọa đàm về giải ngân vốn đầu tư công tính đến 31/8, đã công bố: cả nước mới giải ngân đạt 42,9%, so với cùng kỳ năm 2014 và 2015 đều thấp hơn từ 10% đến 15%.

Tại cuộc họp kiểm điểm tiến độ giải ngân vốn đầu tư công của tỉnh gần đây, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Hoàng Thái Cương không ngần ngại thông tin: Hầu như việc giải ngân các nguồn vốn đầu tư công của tỉnh đều đạt thấp và rất thấp, cá biệt có trường hợp chưa giải ngân được đồng vốn nào.

Dự án nâng cấp, củng cố tuyến đê Chã - thị xã Phổ Yên đến nay chưa được giải ngân

Theo tìm hiểu của chúng tôi, một số nguồn vốn hỗ trợ thực hiện các chương trình, đề án, trong đó có Chương trình xây dựng nông thôn mới dù gần hết năm nhưng vẫn đang loay hoay…làm thủ tục giải ngân. Tiến độ giải ngân các chương trình mục tiêu, chương trình, dự án liên quan đến mốc thời gian theo chỉ đạo của Chính phủ đều không đạt. Xin nêu một vài trường hợp cụ thể. Trong 9 chương trình được Chính phủ yêu cầu hết tháng 9 phải đảm bảo số lượng vốn giải ngân đạt 50%, tỉnh ta có tới 7 chương trình không hoàn thành gồm: Chương trình phát triển kinh tế - xã hội các vùng mới đạt gần 17%; Chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững đạt trên 35%; Chương trình mục tiêu tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp đạt hơn 14%; Chương trình mục tiêu cấp điện nông thôn đạt 31,71%; Chương trình phát triển hệ thống trợ giúp xã hội đạt trên 13%...

Ngay cả các dự án được yêu cầu hết tháng 9 chỉ cần đạt 30% nhưng thực tế cũng chỉ đạt từ 2% đến 13%, nghĩa là chưa vượt được 50% yêu cầu. Đó là dự án tái định cư xã Vạn Thọ, huyện Đại Từ đạt 7,9%; dự án nâng cấp tuyến đường Cù Vân - An Khánh - Phúc Hà đạt trên 2,4%; đường Thắng Lợi kéo dài trên địa bàn thành phố Sông Công đạt 2,11%; hồ Vân Hán, xã Văn Hán, huyện Đồng Hỷ đạt 5,6%... Cá biệt, dự án xây dựng Trung tâm y tế thị xã Phổ Yên vẫn chưa được giải ngân.

Tại sao kết quả giải ngân những tháng qua lại thấp hơn so với cùng kỳ các năm trước và khó có khả năng hoàn thành kế hoạch cả năm?

Theo ông Phan Bội Thọ, Phó Giám đốc Sở Tài chính thì năm 2016 là năm đầu thực hiện Luật Đầu tư công, hệ thống văn bản pháp luật chưa đồng bộ, các thông tư hướng dẫn của bộ, ngành Trung ương chưa được triển khai kịp thời đã làm chậm tiến độ thẩm tra, phê duyệt dự án. Bởi vậy, việc phân bổ vốn cho các công trình khởi công mới rất chậm, làm ảnh hưởng đến tiến độ thanh toán vốn. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý, các đơn vị được giao làm chủ đầu tư chưa thực sự chủ động và tích cực triển khai kế hoạch vốn.

Còn Giám đốc Kho Bạc Nhà nước Nguyễn Mạnh Tiến thì dẫn chứng ngay một vài nguyên nhân cơ bản và các trường hợp điển hình. Theo ông, đối với nguồn vốn do ngân sách Trung ương quản lý hiện chưa xác định được mô hình quản lý dự án theo quy định mới, do vậy một số chủ đầu tư chưa ký được hợp đồng ủy thác tư vấn theo Luật Đầu tư công. Cụ thể như Dự án đầu tư xây dựng Đại học Thái Nguyên bước II, giai đoạn 2008-2011; Dự án cụm công trình đa năng của Trường Đại học Sư phạm. Đối với vốn ngân sách địa phương quản lý, một số dự án mới được giao kế hoạch vốn tháng 7 và tháng 8 vừa qua nên giải ngân khó có thể đạt cao được. Một số dự án, chương trình vướng mắc về giải phóng mặt bằng nên chưa thể có khối lượng mà giải ngân. Mặt khác, với kế hoạch vốn năm 2015 mà kéo dài thanh toán sang năm nay thì đang mắc ở thẩm quyền quyết định phê duyệt dự án đầu tư theo quy định mới của Luật.

Trao đổi thêm về vấn đề này, Chủ tịch UBND huyện Phú Bình Hoàng Thanh Giao cho biết, hiện UBND tỉnh chưa phê duyệt nguồn vốn cho các dự án đầu tư từ các chương trình mục tiêu nên đương nhiên vốn dành cho các chương trình sẽ đóng băng. Hơn nữa, một số quyết định triển khai của tỉnh đã không còn phù hợp với Luật Đầu tư công và Luật Xây dựng hiện hành nhưng chưa được thay thế nên còn nhiều vướng mắc, ùn tắc…

Việc để chậm giải ngân và quyết toán vốn đầu tư công là chuyện không phải bàn cãi, vấn đề ở đây là làm thế nào để về đích kế hoạch năm hoặc ít nhất là đạt kết quả cao hơn, trong khi thời gian vật chất không còn nhiều. UBND tỉnh và các ngành chuyên môn đang ráo riết đôn đốc, chỉ đạo thực hiện các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ giải ngân.

Theo đánh giá của UBND tỉnh, nếu thực hiện theo các giải pháp đặt ra, dù không cán đích thành công thì kết thúc năm 2016, kết quả giải ngân cũng sẽ rất khả quan, ít nhất là cao hơn so với bình quân chung cả nước. Theo đó, giải pháp đầu tiên được đặt ra chính là tập trung giải ngân ngay kế hoạch vốn đối với những dự án đã quyết toán, dự án hoàn thành nhưng chưa quyết toán, dự án chuyển tiếp đã có khối lượng. UBND tỉnh sẽ chỉ đạo về thủ tục phê duyệt dự án đầu tư đối với các dự án khởi công mới năm 2016 theo hướng hủy bỏ quyết định cũ đã lỗi thời, áp dụng đúng quy định pháp luật hiện hành. Nâng cao ý thức, gắn trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền trong việc phối hợp, tháo gỡ khó khăn cho các nhà thầu để nguồn vốn được quyết toán nhanh gọn, chính xác. Sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát tiến độ giải ngân, kịp thời báo cáo và có giải pháp giải quyết ngay những tồn tại đối với từng chương trình, dự án cụ thể. Xem xét và xử lý nghiêm những trường hợp do lỗi chủ quan mà để chậm giải ngân kế hoạch vốn năm 2016, giải ngân không đạt mốc thời gian theo quy định, để xảy ra việc điều chuyển kế hoạch vốn hoặc không được giao kế hoạch vốn năm 2017…

Trường Lâm