Đời và triết lí: Những tuyên ngôn của nhạc trẻ

Rapper Đen Vâu một vài năm trở lại đây cứ mỗi lần ra nhạc hay MV mới thì đều được khán giả và đặc biệt là giới trẻ đón nhận một cách nồng nhiệt. Lý do có rất nhiều, nhưng người ta biết đến và yêu mến nhạc Đen Vâu có lẽ vì sự chân thành trong nhân cách cùng với các sản phẩm âm nhạc chất lượng cao có sức ảnh hưởng lớn tới xã hội của anh.

Nhạc Đen rất “thường”, rất “đời”, rất “chân thành”

Hầu hết các ý tưởng về lyric (nội dung và là những thông điệp, ý nghĩa…) trong âm nhạc đều được Đen Vâu thu thập từ sự nhạy cảm và cái nhìn sâu sắc về cuộc đời, cuộc sống thường nhật. Anh luôn quan niệm nhạc của mình nên phục vụ nhiều tầng lớp khán giả nhất có thể chứ không riêng giới trẻ, mặc dù anh biết rap có lẽ sẽ mất nhiều thời gian hơn để chạm tới trái tim của phần đông công chúng bởi nó còn mới lạ. Anh cũng cho rằng hầu hết các rapper đều sử dụng cách nhả chữ nhanh để dễ gây ấn tượng mạnh với giới trẻ, thuần rap cũng đều vậy, nhưng đau đáu suy nghĩ làm sao để nhạc của mình phục vụ công chúng chứ không “thuần thương mại”, anh chọn cách “rap chậm”, chèn nhiều ca dao, tục ngữ, viết lời hát gần gũi với người nghe nhất có thể. Bởi thế nên các đề tài về cuộc sống, gia đình, tình yêu đôi lứa,… được Đen thể hiện với phần lời được viết rất sâu cay, ý tứ, khán giả yêu mến Đen Vâu có lẽ cũng vì lý do này.

Đen Vâu hiện nay đã nổi tiếng là kiếm tiền từ âm nhạc. Nhưng 6 - 7 năm trước, nhạc anh nhuốm màu khổ vì cuộc sống mưu sinh đầy khó khăn. Hiện nay, âm nhạc ấy vẫn rất “đời” nhưng lạc quan, tích cực hơn, nỗi khổ ấy dần được mở rộng ra vì anh đã có nhiều biến đổi trong lối suy nghĩ. Giống như anh từng nói, bản thân mình thích đi lên từ “lối nhỏ” vì xuất phát bản thân mình ngày xưa “suốt ngày quanh quẩn với đống rác”, anh coi trọng việc truyền đến cho khán giả những điều tốt đẹp theo cách rất đời, chân thành, rất thường, bởi thế nên Đen Vâu được rất đông quần chúng trong nước đón nhận và trân trọng.“Sống mà cứ hoài nghi, như tự mình nhảy vào trong cát lún/ Thay vì thoát ra, mà lại cố để kéo người khác xuống/ Cuộc đời này đủ phức tạp, đừng có nghĩ quá xa xôi/ Những chuyện buồn thì buông hết, điều tốt đẹp chớ phai phôi”.

Rap là thứ để Đen nói chuyện cùng, để thả hồn vào và giải tỏa tâm tư của mình nên nhạc của anh cũng chân chất và uyển chuyển như một bài thơ hay, còn Đen Vâu là một người viết thơ tài. Đen Vâu không thích bắt chước người nước ngoài, anh nói rằng: “Mình làm “rap kiểu Việt”, mình không bắt chước người nước ngoài được vì không sống trong môi trường của họ, mình chỉ muốn nhạc của mình gần gũi với khán giả của mình nhất có thể thôi” (chia sẻ trong chương trình Cuộc hẹn cuối tuần).

Vì thế, sau 4 năm thai nghén, bài hát “Mang tiền về cho mẹ” đã đẩy sự nghiệp làm nhạc của anh lên một tầm cao mới, với ca từ độc đáo nhưng hết sức giản dị, “Mang tiền về cho mẹ” khác biệt hoàn toàn so với các tác phẩm ca ngợi hình ảnh người mẹ trước đây - một chủ đề màu mỡ đã tốn biết bao giấy mực của người sáng tác nhạc. Bài hát mang hơi hướng tích cực, tươi vui nhưng chất chứa nhiều tâm tư của một người con hiện đại, Đen đã thể hiện sự hiếu thảo của mình đối với mẹ bằng cách thiết thực nhất, đó là “Mang tiền về cho mẹ/ Đừng mang ưu phiền về cho mẹ”. Độc đáo nhưng giản dị, cảm động, bài hát được nhiều khán giả đón nhận và đặc biệt không chỉ giới trẻ, mà sức lan tỏa của nó đã len lỏi đến mọi tầng lớp, thậm chí còn được mượn để giáo dục thanh thiếu niên nước ta hiện nay về một chữ “Hiếu” được thể hiện một cách rất gần mà không đao to búa lớn hay sáo rỗng. Đen viết:“Lấy đam mê làm ánh mặt trời, để tâm hồn này không mất phương hướng/ Ta đi theo bóng mặt trời, từ hạ tới hay đông về qua/ Khi những đam mê, còn nồng cháy, thì con đường đó sẽ không hề xa”(Ca khúc “Đi theo bóng mặt trời”).

Đen Vâu hóa thân thành thày giáo trong MV "Mang tiền về cho mẹ”

Chiều sâu trong các tác phẩm của Đen Vâu

Những câu rap như những lời tự sự giúp bạn tịnh tâm, lấy lại niềm tin khi bạn nghĩ rằng mình quá bất hạnh, mình muốn từ bỏ - Đó là thông điệp của Đen và cứ như vậy, Đen trở thành một phần của nhạc trẻ. Sự độc đáo trong các tác phẩm của Đen không dừng lại ở vấn đề viết lyric, anh khiến khán giả thích thú với phong cách đóng MV không giống ai của mình: “kiểu tối giản”. Anh cho biết mình không phải một người giỏi diễn, nên phần lớn MV của Đen Vâu đều có nội dung anh đang đứng, ngồi một chỗ để hát. Không cần có một cốt truyện rườm rà hay quen thuộc đến nhàm chán, “kiểu tối giản” ngay trong cách làm MV của anh được nhiều người đùa là để “tiết kiệm chi phí”, nhưng quả thực những tác phẩm này đã để lại một dấu ấn rất riêng mà người ta nhìn vào đều biết ngay là của Đen Vâu. Chất nghệ thuật được anh truyền tải rất mượt chứ không vô nghĩa. Điển hình, cũng là câu chuyện tình yêu đôi lứa, nhưng “Trốn tìm” đã lột tả mối tình đó qua góc nhìn của một cái cây biết hát. Lạ lùng nhưng sâu lắng, cái cây đã chứng kiến một mối tình chớm nở qua nhiều năm rồi tàn rụi, cái cây trên tay người hát cũng từ một cái cây xanh nở hoa đến lúc héo dần rồi bị chặt hẳn, cũng là lúc cô gái khăn gói rời khỏi nơi quê nhà.

“Trốn tìm” cán mốc 11 MV đứng top 1 trending Youtube của Đen Vâu, trong hình anh đang đóng vai một cái cây.

Những ngày đầu mới hát, rap Đen rất ngông nghênh, tự do và bay bổng, anh thậm chí bỏ qua các đánh giá khắt khe về đạo đức ở các câu từ, vậy nên mỗi khi được góp ý, rap Đen lại tươi mới để chăm sóc khán giả tốt hơn. Đen Vâu cho rằng anh rap vì muốn được nói chuyện với muôn người theo cái cách gần gũi và thân yêu nhất, vậy nên anh luôn cải thiện các sản phẩm một cách cẩn thận nhất có thể. Bởi vậy qua nhiều năm, Đen Vâu cùng nhạc của anh luôn chiếm một vị trí không thể nhầm lẫn, không thể thay thế trong lòng khán giả và góp phần đưa rap Việt Nam lên một tầm cao mới hơn, nhân văn hơn, tươi đẹp hơn. Cũng chính vì lý do này mà nhiều khán giả đã không ngần ngại dành những lời khen rằng “Đen Vâu là rapper duy nhất mà bạn nhắm mắt chọn đại một câu nào trong bài nó cũng là chân lí”. Đúng vậy, Ở MV “Hai triệu năm” ra mắt vào năm 2019, có sự góp giọng của Biên đã gây bão làng nhạc Việt ngay từ khi công chiếu. Mặc dù Đen không diễn xuất, thậm chí cũng chẳng làm gì, chỉ đứng giữa một biển nước mênh mông nhưng bằng một lyrics “Người ta không quý con ong, mà người ta chỉ quý mật” đã thực sự đốn tim người nghe, khiến người nghe xa xót để rồi tự nhìn lại mình, tự mình dọn dẹp tâm hồn giúp tâm hồn của họ sạch sẽ hơn và biết nhận thức hơn. Đồng thời, những sản phẩm âm nhạc của Đen cũng cho thấy nhạc trẻ đang dần có những thay đổi tích cực, bớt sáo rỗng, bớt thị trường mà đã trở nên đời hơn, đậm chất nghệ thuật hơn.

Phương Thủy