Bếp xưa

VNTN - Mùa thu vừa cựa mình, ấy vậy mà đã qua rất nhanh, nhường chỗ cho mùa đông lại đến... Quê tôi nửa đồng nửa núi, vào mùa đông, những cơn gió mùa Đông Bắc đột ngột tràn về, lùa vào trong da, tê tái lạnh run người, khiến những đàn chim phải bay mải miết về phương nam tìm nắng ấm. Rồi đến những ngày tiếp theo, ban ngày trời âm âm u u, ít nắng và lạnh thấu xương, nhiều ngày trời chuyển mình, những làn mưa phùn kèm theo gió bấc thổi như găm kim vào da thịt. Dù ai đang ở ngoài đường hay ở nơi nào đó vì công việc, đều muốn nhanh nhanh về nhà trong khoảnh khắc này, để xà vào nơi bếp ấm, huơ đôi bàn tay lạnh cóng bên bếp lửa hồng, như thuở khi mới lên chín lên mười xa xưa…

Nhà quê ngày ấy, nhà nào cũng có một cái bếp riêng. Tuy hơi chật hẹp, nhưng là nơi cả nhà từ ông bà, cha mẹ và anh em quây quần mỗi khi nổi lửa nấu cơm. Trên bếp ba ông đầu rau được nặn bằng đất sét, lưng hơi còng còng chụm đầu vào nhau để mẹ nấu cơm, luộc rau, xào xáo các món ăn. Chất đốt là đủ các loại cây dùng làm củi, kể cả các cành tre mà cha chặt ở bụi tre gai sau nhà. Mỗi khi đun các cây củi tươi, củi sủi bọt trắng kêu sèo sèo cùng rơm và rạ cháy lem lém, tỏa ra không gian một mùi thơm dễ chịu. Ngoài ra mùi cơm chín, mùi khoai lùi, mùi ngô nướng thơm nưng nức, mùi thức ăn, lạc luộc thơm ngậy… khiến cho lũ trẻ chúng tôi thèm thuồng, miệng ứ nước miếng cứ đòi mẹ cho ăn. Trên gác bếp mẹ thường treo lơ lửng đủ thứ, nào là rổ rá, chổi rơm… nào là hành, nào tỏi, ngô, thóc nếp… Cả nhà ba thế hệ cùng quây quần bên bếp lửa hồng ăn cơm. Cơm no chúng tôi lại thường ngồi nghe bà đọc truyện Kiều, hay kể chuyện cổ tích, nhiều đứa vừa nghe vừa ngủ gật, có đứa còn lăn ra cái ổ rơm đã trải sẵn mà ngủ…

Bây giờ thời hiện đại gian bếp sáng choang nhà nào cũng có bếp ga, bếp điện, nồi cơm điện… nồi niêu bát đĩa sạch sẽ, đã thay thế và đỡ đần con người nhiều thứ. Tiện ích của thời đại công nghiệp là thế, nhưng với những người đã trải qua cái thời nghèo khó và lạc hậu thủa xưa lại hay nhớ về quá khứ. Giờ đã mất đi cái cảm giác hơi ấm của lửa nồng đã sưởi ấm tâm hồn con người suốt bao nhiêu thế kỷ đã qua. Những kỷ niệm ấu thơ bên mẹ hiền lam lũ, chan chứa tình mẫu tử. Mùa đông về lạnh thấu, không còn được huơ đôi bàn tay lạnh trên bếp lửa hồng vì đã có nồi cơm điện, bếp điện thay thế. Không còn gian bếp ấm của một thời nghèo khó, cùng tiếng thủ thỉ ấm áp tình người quê Việt. Thời gian khó, thân thương, qua đi không trở lại, nhưng nó mãi là nét văn hóa đẹp về cuộc sống của cha ông.

Mùa đông về… lại nhớ nơi bếp ấm mà lòng bùi ngùi, không thể nguôi ngoai. Không còn bếp ấm, không còn thấy dáng tảo tần của mẹ hiền ngày nào. Mùa đông ơi! Dù cho vật đổi sao dời, bếp ấm vẫn luôn hiện hữu trong ta, với tình mẹ, ấm áp chở che ta cả một thời gian khó.

Nguyễn Anh Đào