Quanh chuyện tăng lương

VNTN - Cuối tháng 8, đầu tháng 9/2015, những phiên họp với các tranh luận “nảy lửa” về mức tăng lương tối thiểu năm 2016 đã đạt kết quả sau cuộc bỏ phiếu của Hội đồng Tiền lương Quốc gia, phương án cuối cùng đưa ra để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, là 12,4%. Đề xuất tăng lương tối thiểu vùng của Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam đã được tính toán dựa trên chỉ số giá tiêu dùng năm 2016 tăng khoảng 5%/năm, tăng trưởng kinh tế khoảng 6,5%/năm; năng suất lao động xã hội tăng từ 3-3,5%/năm. Theo ông Mai Đức Chính, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam thì: “Để bảo đảm lộ trình tăng lương tối thiểu đáp ứng nhu cầu sống tối thiểu của người lao động vào năm 2018, những năm tới, mỗi năm lương tối thiểu phải tăng khoảng 18% - 19%”.

Thông tin tăng lương được cập nhật, nhiều người lao động tỏ ra hết sức phấn khởi, song chuyện lại không hẳn dừng lại ở niềm vui khi các doanh nghiệp lên tiếng bày tỏ, việc tăng lương tối thiểu là cần thiết nhưng đi kèm là nhiều mối quan ngại.

Theo thống kê của Cục quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), thì nước ta có gần 500.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong 7 tháng qua có tới 5.456 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể - chấm dứt hoạt động kinh doanh và 32.373 doanh nghiệp gặp khó khăn buộc phải tạm ngừng hoạt động, trong đó phần lớn là doanh nghiệp nhỏ. Tăng quỹ lương đồng nghĩa tăng chi phí, giảm lợi nhuận, tăng giá thành sản xuất và giá bán, điều này sẽ khiến sức mua của thị trường giảm; tình trạng nợ đọng thuế, nợ bảo hiểm xã hội có nguy cơ “giậm chân tại chỗ”, thậm chí tăng lên,…

Không chỉ có vậy, từ năm 2016, người sử dụng lao động phải đóng các khoản chi phí cho người lao động tăng thêm 35% - 40% so với năm 2015 vì mức lương làm căn cứ đóng các chế độ bảo hiểm và kinh phí công đoàn cho người lao động sẽ bao gồm tiền lương và các khoản phụ cấp. Và còn nhiều khoản khác liên quan tới lao động nữ, chính sách về an toàn vệ sinh lao động… Có ý kiến cho rằng, các doanh nghiệp nhỏ sẽ khó mà gồng gánh nổi bởi việc tăng lương tối thiểu thực tế chỉ là tăng mức đóng các loại bảo hiểm và kinh phí công đoàn, tăng thêm gánh nặng cho doanh nghiệp mà người lao động không nhận thêm được đồng nào. Để người lao động có thu nhập ổn định, trước tiên phải duy trì được hoạt động sản xuất bình thường, ổn định của doanh nghiệp.

Chia sẻ với khó khăn của doanh nghiệp, song theo số liệu điều tra của Viện Công nhân - Công đoàn thì có 19% trả lời lương không đủ sống, 32% tạm đủ sống, 42% trả lời đủ sống nhưng sống rất tằn tiện, chỉ có 8% trả lời có số dư nhưng số dư rất ít, các chuyên gia kinh tế nhận định mức tăng 12,4% là hợp lý, vì theo nghị quyết của Quốc hội thì năm 2016, CPI cố gắng dưới 5%, nhưng nay chưa đến 2%, nếu tính thêm một bước đến năm 2016, qua Tết, lạm phát khoảng 3 - 4%, năng suất lao động khoảng 3,7%. Nếu như với xu hướng phát triển 4 - 5%, thì hai yếu tố cấu thành tiền lương tối thiểu khoảng 7 - 8%. CPI tăng không quá 2%, nên mức tăng lương tối thiểu của 2016 là 12,4% sẽ đảm bảo cho các doanh nghiệp tồn tại phát triển chứ không quá khó.

Có thể thấy rằng, cả đại diện người lao động (đề xuất tăng lương) và doanh nghiệp (lo ngại) đều có lý do chính đáng. Nhưng xét cho cùng thì đâu chỉ các doanh nghiệp lo lắng, mà chính những người lao động cũng rơi vào tình cảnh dở khóc dở cười với “niềm vui chẳng tày gang” này, bởi đã thành lệ bao năm nay, hễ cứ nghe phong thanh công nhân được tăng lương thì hàng loạt các mặt hàng tiêu dùng, nhất là giá nhà trọ, điện nước, giá thực phẩm đồng loạt tăng. Nhiều người lao động tự do còn tỏ ra buồn phiền, rằng việc tăng lương là tăng cho những người làm công ăn lương, còn bản thân họ không có lợi gì; vậy nhưng chủ nhà trọ, người bán hàng… thì đâu có phân biệt ai không có lương thì bán rẻ, ai mới được tăng lương thì bán đắt hơn?