Ngập úng ở Lòng Thuyền (Kỳ II)

Kỳ II. Tiếng nói người trong cuộc

VNTN- Chúng tôi trở lại Lòng Thuyền thêm nhiều lần sau khi mưa dứt, phương tiện đi lại chủ yếu của nhiều người vẫn là bơi thuyền. Điều này cũng không lấy gì làm lạ, nhưng điều bất ngờ là chúng tôi đã bị rất nhiều người “tỏ thái độ”.

Người suồng sã đại ý rằng: Lại nhà báo à! Năm nào cũng thấy đến quay với chụp nhưng có thay đổi được gì đâu. Mất việc!

Khi tôi liên hệ muốn được ngồi nhờ thuyền để vào các khu vực ngập sâu không thể lội, người ý nhị thì bảo: “Về đi, vào đấy làm gì cho khổ. Viết mãi rồi có kết quả gì đâu. Lội xống đây như này về ghẻ hết chân đấy”; người nóng nảy hơn thì nạt: “Mênh mông nước thế kia ai chả biết. Năm nào chúng tôi cũng gửi gắm ý kiến, hy vọng kiến nghị của mình đến được cấp có thẩm quyền. Nhưng đấy, kéo dài năm, sáu năm nay, nước vẫn ngập thối đất thối cát, cỏ còn không sống được chứ đừng nói đến cây trồng. Nên giờ chúng tôi chả tin cả nhà báo nữa. Cô thông cảm tôi còn phải đi mua thức ăn, không có thời gian đưa cô đi xem nước”…

Thì ra, nhiều người đã mất niềm tin đến vậy. Vì sao tình trạng ngập úng kéo dài ngày càng nghiêm trọng? Chả lẽ không thể có giải pháp nào để giúp thời gian ngập ở đây được rút ngắn sau mỗi trận mưa, để những cơn giận kia của bà con được dịu lại?.

Nguyên nhân đã rõ

Theo thông tin xác nhận từ lãnh đạo UBND phường Chùa Hang: Khu vực Lòng Thuyền gồm một phần tổ 7 và tổ 8 phường Chùa Hang. Đây là vùng trũng, lượng nước dồn về vượt quá lượng nước thoát ra sông Cầu dẫn đến tình trạng ngập úng. Khu vực cầu Trắng trên quốc lộ 17 thoát nước yếu. Mực nước tại thời điểm đó đang lên cao nên dòng chảy từ suối Phúc Lộc ra sông Cầu chậm. Khu vực tổ 7 xảy ra ngập tại đoạn tiếp giáp với tổ dân phố Hưng Thái, thị trấn Hoá Thượng, huyện Đồng Hỷ. Khu vực tổ 8 ngập các ngõ 3, 5, 7, 9, trong đó có 15 hộ ngập vào nhà, mức nước từ 30 - 80 cm.

Đối với tổ dân phố Hưng Thái, thị trấn Hoá Thượng, trong lần ngập úng này số hộ bị ngập úng hoa màu, tài sản và chia cách giao thông là 56 hộ. Dự ước khoảng 10 ha hoa màu bị hỏng và ảnh hưởng.

Trong đó đáng lo ngại là có một diện tích mạ đã bị hỏng dẫn tới việc nhiều hộ dân bị động trong việc sản xuất vụ lúa mùa bởi nguy cơ không có mạ cấy. Cùng với đó, đầu năm 2023, Hội Nông dân thị trấn mới triển khai dự án hỗ trợ giống táo (VC 01 và VC 04 của Trung tâm giống cây trồng Hưng Yên) trên diện tích gần 7ha, với hơn 4 nghìn cây cho bà con. Dự án được triển khai trên địa bàn tổ dân phố Hưng Thái và Văn Hữu. Trong đó, chủ yếu được tập trung trồng ở Hưng Thái (ở Văn Hữu chỉ trồng thí điểm ở một vài hộ).

Do cây mới trồng, lại bị ngập nước nhiều lần và thời gian ngập úng kéo dài, nên dù chưa đánh giá chính xác được thiệt hại nhưng việc cây trồng bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình sinh trưởng và phát triển là điều chắc chắn. Một phần cây trồng bị chết cũng là điều không tránh khỏi.

Ông Nguyễn Văn Minh, Tổ trưởng Tổ dân phố số 8, và nhiều người dân thuộc các tổ dân phố 7, 8 phường Chùa Hang và tổ dân phố Hưng Thái thuộc xã Hoá Thượng đều cho rằng: Nguyên nhân của tình trạng ngập thì đã rõ. Khu vực này giống như “cái rốn” phải nhận tất cả lượng nước dồn từ các xóm, thị trấn: Vải, Sơn Quang, Đồng Thịnh, Đồng Thái, An Thái, Hưng Thái của thị trấn Hoá Thượng chảy xuống.

Theo quy luật cũ thì lượng nước này sẽ được dồn về khu vực cầu Trắng rồi chảy vào mương thoát nước để đổ ra sông Cầu. Tuy nhiên, hiện nay các lối thoát đã bị hạn chế lại rất nhiều ảnh hưởng đến việc tiêu thoát nước. Nhưng nguyên nhân chủ yếu vẫn là do từ khi dự án DanKo triển khai xây dựng khu đô thị. Dù chủ đầu tư đã cho xây dựng hệ thống thoát nước nhưng do chưa giải phóng được mặt bằng ở một số vị trí thuộc Dự án DanKo và khu nhà ở Cao Ngạn (vẫn của chủ đầu tư này) nên nước thoát chưa đấu nối được vào hệ thống thoát nước chung của Dự án. Trong khi đó, đây là đường tiêu thoát chủ yếu cho khu vực Lòng Thuyền.

Người dân cho rằng: Nếu không được chính quyền các cấp vào cuộc giải quyết, Dự án khu đô thị DanKo không đẩy nhanh tiến độ để hoàn thiện dự án thì tình cảnh khố khổ này của người dân còn kéo dài không biết đến bao giờ.

"Lời giải" nào cho "bài toán" ngập úng kéo dài?

Trước kiến nghị của người dân, ngay trong những ngày nước ngập, đồng chí Chủ tịch UBND TP. Thái Nguyên đã đi kiểm tra tại khu vực ngập úng cùng lãnh đạo phường Chùa Hang và đại diện chủ đầu tư Khu đô thị là Công ty Cổ phần Tập đoàn Danko A (Công ty DanKo).

Trên thực tế, Công ty DanKo được UBND T.P Thái Nguyên ký hợp đồng thực hiện Dự án khu nhà ở Cao Ngạn với diện tích thực hiện gần 50ha, thuộc địa bàn xã Cao Ngạn và phường Chùa Hang. Dự án dự kiến hoàn thành vào năm 2023.

Trong quá trình chủ đầu tư triển khai thực hiện Dự án, người dân trong khu vực đã có kiến nghị về việc nhà thầu san ủi mặt bằng lấp luôn cả hệ thống cống rãnh thoát nước, chặn dòng chảy khiến nước không lưu thoát dẫn đến tình trạng ngập úng kéo dài.

Kiểm tra thực tế, chúng tôi nhận thấy, chủ đầu tư Dự án là Công ty CP Tập đoàn Danko đã xây dựng hệ thống cống, đảm bảo lưu lượng có thể tiêu thoát nước trong Khu đô thị, đấu nối ra sông Cầu. Tuy nhiên, hiện nay còn một số vị trí trong Dự án chưa thể giải phóng mặt bằng, trong đó có một vị trí nằm ngay cửa cống. Vì thế, việc đấu nối hệ thống tiêu thoát nước chưa thể hoàn thiện.

Tại buổi thị sát này, lãnh đạo UBND TP. Thái Nguyên chỉ đạo phường Chùa Hang khẩn trương tổ chức bơm tiêu thoát toàn bộ phần nước ngập úng từ khu vực Lòng Thuyền vào hệ thống thoát nước của Khu đô thị Danko, để cho chảy ra sông Cầu.

Tuy nhiên, sau đó, chúng tôi tiếp tục nhận được phản ánh của người dân rằng không có hành động bơm tiêu thoát nước nào được thực hiện sau chuyến thị sát của lãnh đạo thành phố Thái Nguyên.

Chúng tôi đã trao đổi về vấn đề này với ông Nghiêm Xuân Quyết, Chủ tịch UBND phường Chùa Hang. Ông cho biết: Giải pháp ban đầu là vậy, nhưng khi bắt tay vào triển khai thì gặp vướng mắc. Chúng tôi có máy bơm đảm bảo có thể thực hiện bơm tiêu úng, nhưng đây là loại máy bơm cần có dây đấu nối là loại cáp lõi lớn, mà hệ thống dây dẫn kiểu này thường lại ngắn. Trong khi đó, những chỗ ngập sâu có vị trí xa, dây dẫn nước không thể đủ để kéo từ vị trí ngập sâu đến vị trí có thể tiêu thoát nước. Vì vậy, chúng tôi đã chuyển phương án cho máy móc khơi thông cống, rãnh, thu gom rác làm ắch tắc dòng chảy. Nhờ vậy, việc tiêu nước cũng diễn ra suôn sẻ hơn, rút ngắn thời gian ngập úng ở đây.

Đối với những thiệt hại về hoa màu và tài sản của người dân, báo cáo của Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn của UBND phường Chùa Hang nêu: Trong công tác chỉ huy khắc phục hậu quả ngập úng, khi có thiệt hại do thiên tai, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn phường chủ động mời các ban ngành đoàn thể của phường và chuyên môn tham gia, tổ chức đánh giá thiệt hại tài sản của nhân dân, tài sản của nhà nước, báo cáo báo cáo kịp thời với UBND thành phố để có phương án khắc phục và hỗ trợ.

Trong khi đó, trong các đợt ngập kéo dài trước đây, tất cả cán bộ tổ dân phố và những người dân chúng tôi gặp, phỏng vấn đều khẳng định, họ chưa từng được hưởng trợ cấp hay hỗ trợ hoa màu, tài sản bị thiệt hại do ngập úng. (Theo đại diện chính quyền địa phương, việc hỗ trợ chỉ áp dụng đối với các hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn).

Còn về giải pháp để giải quyết triệt để tình trạng ngập úng kéo dài, đồng chí Chủ tịch Phường cũng cho biết thêm: Tình trạng này sẽ được hạn chế trong năm 2024 khi phường hoàn thiện Dự án xây dựng mương thoát nước khu vực TDP số 6, 7, 8, 9. Đồng thời, UBND phường sẽ tiếp tục phối hợp với các phòng, ban chuyên môn của TP. Thái Nguyên để đẩy nhanh tiến độ công tác bồi thường giải phóng mặt bằng đối với các hộ có diện tích đất thuộc hệ thống thoát nước của dự án Khu nhà ở Cao Ngạn để đồng bộ hệ thống thoát nước khu vực Lòng Thuyền chảy ra Sông Cầu.

Chúng tôi tiếp tục làm việc với lãnh đạo thị trấn Hoá Thượng, huyện Đồng Hỷ để nắm rõ hơn vấn đề và rộng đường dư luận. Ông Nguyễn Minh Huy, Chủ tịch UBND thị trấn Hoá Thượng cho biết:

Trước đây khu vực này có 4 điểm thoát nước chính. Tuy nhiên do quá trình đô thị hoá, các công trình xây dựng đã chặn hoặc làm ảnh hưởng đến các dòng chảy. Bởi vậy tình trạng ngập úng diễn ra thường xuyên hơn. Bà con đã phải chủ động tôn cao nhà cửa, nên chỉ năm nào nước thật sự lớn (như năm 2019) mới bị nước vào nhà. Tuy nhiên, việc đi lại của bà con thường xuyên gặp khó khăn do đường ngập, hoa màu cũng thiệt hại đáng kể.

Chủ tịch UBND thị trấn Hoá Thượng bộc bạch: Nói thật, những đêm mưa to, anh em chúng tôi cũng lo đến mất ngủ. Cùng với lực lượng tại chỗ, chúng tôi thường xuyên theo dõi qua hệ thống camera an ninh để kịp thời phát hiện những tình huống xấu như nước lên nhanh hay những nguy cơ mất an toàn có thể xảy ra. Qua đó, kịp thời bố trí lực lượng chốt chặn ở những điểm ngập sâu, ngăn không cho bà con đi qua, hoặc kịp thời hỗ trợ bà con sơ tán người và tài sản khi cần thiết.

Ở tổ dân phố Hưng Thịnh, diện tích hoa màu bị thiệt hại dao động từng năm tuỳ theo mực nước. Năm ít thì 4 - 5 ha, năm nhiều như đợt này chẳng hạn thì khoảng 10 ha theo anh Huy nhẩm tính.

Anh Huy cho biết: Chúng tôi chưa có số liệu thống kê chính xác vì phải đợi nước rút hết thì cán bộ chuyên môn mới đi kiểm tra, đánh giá và kiểm đếm thiệt hại được. Từ đó lên phương án để báo cáo huyện xem xét hỗ trợ hoặc nếu thiệt hại ít thì địa phương sẽ trích từ quỹ dự phòng để hỗ trợ bà con.

Không giấu những trăn trở của mình, anh Nguyễn Minh Huy bày tỏ: Lòng Thuyền là nơi thấp nhất trong khu vực nên không thể tránh khỏi việc ngập mỗi khi trời mưa to, mưa kéo dài. Tình trạng ngập úng chỉ có thể được giải quyết triệt để khi quy hoạch của huyện Đồng Hỷ được thực hiện.

Khi đó, khu vực ngập úng được quy hoạch lại thành khu dân cư mới. Song song với việc xây dựng các khu dân cư sẽ có hệ thống thu gom nước. Hồ điều hoà đã được quy hoạch ở một vị trí hợp lý. Cùng với đó một đường mương được thiết kế từ cổng trụ sở huyện mới nối về hồ. Lúc này toàn bộ nước mưa ở các khu vực hiện nay đang đổ dồn về Lòng Thuyền sẽ được gom chảy vào hồ điều hoà. Khi có sự điều tiết như vậy sẽ không còn tình trạng nước xối xả đổ về Lòng Thuyền như hiện nay.

Sẽ là rất tốt nếu như quy hoạch của huyện Đồng Hỷ được triển khai thực hiện. Tuy nhiên, ai cũng hiểu để làm được điều đó thì cần nguồn lực lớn nên chẳng dễ gì biến nó thành hiện thực trong "một sớm một chiều". Trong khi đó, thời tiết vẫn luôn có những diễn biến khó lường, nguy cơ ngập úng cục bộ với cư dân khu vực Lòng Thuyền vẫn đang hiện hữu.

Bởi thế, người dân nơi đây rất mong chờ chính quyền các cấp trước khi triển khai thực hiện được những quy hoạch dài hơi thì sẽ nhanh chóng và quyết liệt trong việc tháo gỡ những vướng mắc, tồn tại với một lộ trình thời gian cụ thể. Có như thế bài toán không còn ngập úng kéo dài mới mong có lời giải.

Chúng tôi cũng tin rằng, khi chính quyền các cấp đặt lợi ích của số đông người dân lên trên hết và trước hết thì chắc chắn sẽ có giải pháp để tháo gỡ những vướng mắc hiện nay.

Hình ảnh các đồng chí lãnh đạo TP. Thái Nguyên, phường Chùa Hang và đại diện cho nhà đầu tư trên địa bàn đi thị sát thực tế, đến từng vị trí đang vướng mắc và có những chỉ đạo kịp thời lại một lần nữa dấy lên niềm tin và sự hy vọng của người dân. Chúng tôi cũng mong rằng, bằng cái tâm và năng lực điều hành của những cán bộ đang giữ những cương vị chủ chốt ở các cấp hiện nay, mong mỏi của bà con nơi vũng trũng sẽ sớm được toại nguyện.

Sa Mộc