Việt Nam với APEC

VNTN - Với thế và lực của đất nước không ngừng được nâng cao sau gần 30 năm đổi mới và kinh nghiệm tổ chức thành công năm 2006, việc một lần nữa Việt Nam đăng cai APEC là đóng góp quan trọng của Việt Nam đối với Diễn đàn nhằm thúc đẩy quan tâm chung trong bối cảnh mới. APEC năm 2017 còn có ý nghĩa hướng tới kỷ niệm 20 năm Việt Nam trở thành thành viên của Diễn đàn (1998-2018).

Ý tưởng về APEC lần đầu tiên đề cập công khai trong diễn văn của Thủ tướng Ốt-xtrây-lia Bob Hawke tại Xê-un, Hàn Quốc vào ngày 31 tháng Giêng năm 1989. Mười tháng sau đó, 12 nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương đã nhóm họp tại Can-bơ-rơ, Ốt-xtrây-lia để hình thành APEC. Các thành viên sáng lập gồm: Ốt-xtrây-lia, Bru-nây, Ca-na-đa, In-đô-nê-xia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ma-lai-xia, Niu Di-lân, Phi-líp-pin, Xinh-ga-po, Thái Lan và Hoa Kỳ.

Trung Quốc, Hồng Công - Trung Quốc và Đài Bắc - Trung Quốc tham gia APEC năm 1991. Năm 1993 có thêm Mê-hi-cô và Pa-poa Niu Ghi-nê tham gia. Chi-lê gia nhập APEC năm 1994. Đến năm 1998, Pê-ru, Nga và Việt Nam đã tham gia, đưa tổng số thành viên của Diễn đàn lên 21.

Từ năm 1989 đến năm 1992, APEC tổ chức các cuộc đối thoại không chính thức ở cấp các quan chức cao cấp và cấp Bộ trưởng. Năm 1993, theo sáng kiến của Nguyên Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton, APEC đã thống nhất tổ chức Hội nghị đầu tiên của các Nhà lãnh đạo kinh tế hàng năm nhằm xác lập các tầm nhìn và định hướng chiến lược cho hợp tác khu vực.

Hiện nay, APEC gồm 21 nền kinh  tế thành viên, đại diện 39% dân số thế giới, 57% GDP và 47% thương mại toàn cầu.

Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á  Thái Bình Dương (APEC) là cơ chế hợp tác kinh tế hàng đầu ở khu vực, với mục tiêu chủ yếu là góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và thịnh vượng ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Các nền kinh tế thành viên APEC cùng hướng tới mục tiêu chung xây dựng một cộng đồng châu Á-Thái Bình Dương năng động, hài hòa và tự cường, thông qua việc đi đầu tự do hóa và mở cửa thương mại và đầu tư, đẩy nhanh liên kết kinh tế khu vực, khuyến khích hợp tác kinh tế và kỹ thuật, thúc đẩy hình thành môi trường kinh doanh thuận lợi và bền vững. Các sáng kiến APEC nhằm đưa các mục tiêu chính sách và các thỏa thuận thành những kết quả và lợi ích cụ thể, thiết thực đối với người dân và doanh nghiệp.

Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và lãnh đạo các quốc gia, các nền kinh tế tại Hội nghị APEC 2006 do Việt Nam đăng cai tổ chức

Trong gần 30 năm hình thành và phát triển, APEC đã đạt nhiều thành tựu đáng kể, góp phần quan trọng thúc đẩy xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển tại khu vực cũng như đưa châu Á - Thái Bình Dương trở thành động lực của tăng trưởng và liên kết kinh tế toàn cầu, đại diện 39% dân số, 57% GDP và 49% thương mại thế giới; góp phần tích cực nâng cao năng lực hội nhập, liên kết của các nền kinh tế thành viên đang phát triển, đồng thời góp phần vào sự phát triển và liên kết kinh tế của châu Á-Thái Bình Dương. APEC đã triển khai hơn 1.600 dự án nâng cao năng lực trị giá 23 triệu USD. Hằng năm APEC triển khai khoảng 150 dự án.

Theo Vụ Chính sách thương mại đa biên: Quá trình tham gia hợp tác APEC đã và đang tạo điều kiện thuận lợi để thành viên chia sẻ kinh nghiệm, các thông lệ tốt, khuyến khích nỗ lực riêng của từng thành viên thông qua các chương trình cải cách và hoàn thiện cơ chế chính sách trong 15 lĩnh vực của Kế hoạch Hành động quốc gia (IAP), các chương trình hợp tác liên quan đến thuận lợi hóa thương mại, đầu tư của APEC như Kế hoạch Hành động về kết nối (SCFAP), chuỗi giá trị toàn cầu (GVCs), hàng hóa và dịch vụ môi trường (EGS), rà soát chính sách đầu tư v.v.

Đặc biệt, APEC còn tập trung hợp tác xây dựng năng lực thông qua các dự án trong khuôn khổ chương trình hợp tác kinh tế - kỹ thuật (Ecotech), tạo thuận lợi cho đi lại của doanh nhân (thẻ ABTC), hợp tác về y tế, giáo dục, thành lập Quỹ học bổng APEC v.v. Việt Nam còn có thể tận dụng các kênh quan trọng như Đối thoại giữa Hội đồng tư vấn kinh doanh APEC (ABAC) và Chính phủ hàng năm; Hội nghị thượng đỉnh Doanh nghiệp APEC (CEO Summit) bên lề Tuần lễ Cấp cao APEC và Chương trình Doing business with Viet Nam do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện, để giải quyết những vướng mắc, khó khăn của cộng đồng doanh nghiệp trong khu vực đồng thời mở ra những cơ hội lớn về hợp tác kinh doanh.

Thực tế cho thấy, thời gian qua, Việt Nam đã nỗ lực tận dụng các chương trình hợp tác trong khuôn khổ APEC, từng bước điều chỉnh cơ chế, chính sách, xây dựng môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch, tháo gỡ dần các rào cản về thương mại và đầu tư cho phù hợp với luật chơi chung. Qua đó, Việt Nam đã và đang tận dụng hợp tác APEC cũng như các quan hệ song phương với các thành viên của diễn đàn nhằm mở rộng cơ hội thu hút các dòng vốn đầu tư trực tiếp dồi dào và ổn định, cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, phát triển nguồn nhân lực, tăng cường chuyển giao công nghệ hiện đại; góp phần tích cực thúc đẩy năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp nội địa.

Bên cạnh những lợi ích và cơ hội mà tiến trình hợp tác APEC mang lại, về quan hệ song phương, các doanh nghiệp Việt Nam cũng phải đối mặt với một số khó khăn và thách thức không nhỏ. Các thành viên trong khu vực, ngoài việc hợp tác tích cực, còn có sự cạnh tranh khá gay gắt trong quan hệ thương mại và đầu tư. Việt Nam có khoảng cách khá xa về trình độ phát triển so với các thành viên, nên gặp khó khăn khi cạnh tranh trên thị trường quốc tế và trong nước. Thực hiện các cam kết về tự do hóa, thuận lợi hóa thương mại và đầu tư trong khuôn khổ diễn đàn đồng nghĩa với việc Việt Nam sẽ gặp phải không ít trở ngại từ áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng từ phía các tập đoàn, doanh nghiệp trong và ngoài khu vực APEC khi phải mở cửa thị trường và xóa bỏ dần các quy định bảo hộ đối với doanh nghiệp nội địa.

Việt Nam luôn là một trong những thành viên tích cực có trách nhiệm của Diễn đàn APEC. Năm 2006, lần đầu tiên đảm nhận trọng trách chủ nhà APEC, đã tổ chức thành công Tuần lễ cấp cao APEC lần thứ 14 và hơn 100 hoạt động liên quan cũng như đảm nhận vai trò Giám đốc điều hành Ban Thư ký APEC quốc tế nhiệm kỳ 2005-2006.

Tại Hội nghị cấp cao APEC lần thứ 21 họp ngày 05-07/10/2013 ở Ba li, In-đô-nê-xi-a, các nền kinh tế thành viên đã nhất trí ủng hộ Việt Nam tổ chức Năm APEC 2017. Điều này thể hiện sự tín nhiệm cao của cộng đồng quốc tế đối với Việt Nam sau gần 20 năm gia nhập Diễn đàn này.

Với thế và lực của đất nước không ngừng được nâng cao sau gần 30 năm đổi mới và kinh nghiệm tổ chức thành công năm 2006, việc lần thứ 2 Việt Nam đăng cai APEC là đóng góp quan trọng của Việt Nam đối với Diễn đàn nhằm thúc đẩy quan tâm chung trong bối cảnh mới. APEC năm 2017 còn có ý nghĩa hướng tới kỷ niệm 20 năm Việt Nam trở thành thành viên của Diễn đàn (1998-2018).

Việc đăng cai Năm APEC 2017 còn giúp Việt Nam có thêm những cơ hội mới để tranh thủ nhiều hơn sự ủng hộ và hỗ trợ của APEC nhằm hoàn tất các mục tiêu trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2020 của đất nước.

Với chủ trương nâng tầm đối ngoại đa phương, việc tổ chức thành công Năm APEC 2017 là một trọng tâm của đối ngoại Việt Nam trong giai đoạn hội nhập quốc tế sâu rộng. Với ý nghĩa đó, Việt Nam đưa ra bốn kỳ vọng lớn:

Một là, Việt Nam có thể đóng góp thiết thực vào sự phát triển của tiến trình APEC, làm cho hợp tác APEC thực chất và có hiệu quả hơn. Trước những thách thức đan xen đối với phát triển, APEC cần tìm kiếm động lực mới thúc đẩy tăng trưởng bền vững và làm sâu rộng liên kết, kết nối khu vực. Trong đó, then chốt là việc hoàn tất các Mục tiêu Bogor về tự do hóa thương mại - đầu tư vào năm 2020.