Vật cầu nước làng Vân

VNTN - Theo thông lệ cứ 4 năm một lần, từ ngày 12 - 15/4 Âm lịch, lễ hội vật cầu nước làng Vân (Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia) được tổ chức tại đền Hạ làng Vân, xã Vân Hà, huyện Việt Yên tỉnh Bắc Giang.  Đây là một Lễ hội độc đáo thuộc tín ngưỡng dân gian thờ Thần Mặt Trời của người nông dân vùng đất này từ thời cổ xưa còn truyền lại.

Sân cầu hình chữ nhật, nền sân chứa bùn nước. Quân cầu là những chàng trai chưa vợ, khỏe mạnh, cởi trần đóng khố. Trước đây, quân cầu do các giáp cử ra gồm 16 trai làng đóng khố cởi trần được tuyển chọn tham gia vật cầu nước gọi là quân cầu, chia làm hai giáp (giáp Thượng và giáp Hạ), mỗi giáp tám người thi đấu với nhau. Làng Vân xưa gồm 4 giáp, mỗi giáp được cử 4 người, tổng cộng 16 người. Nay làng được chia thành 5 xóm nhưng số người ở các xóm cũng vẫn giữ nguyên để đảm bảo công bằng, cộng với 4 người dự phòng.

Khi ông Cai đám gieo quả cầu vào sân, hai bên xô vào nhau tranh cầu bỏ vào lỗ cầu của đối phương, nếu bỏ được là thắng. Nếu bên phía Nam thắng là điều tốt lành cho làng. Năm đó, sẽ mưa thuận gió hòa, phong đăng hòa cốc. Cuộc tranh đua cũng rất khó vì khi vào lỗ cầu, bên bị tấn công cho người ngồi vào giữ lỗ cầu. Lỗ vừa lọt quả cầu mà có người giữ lỗ thì rất khó thắng, bởi thế nếu găng vật cầu nước có thể diễn ra 2, 3 ngày. Thường mỗi bên thắng một trận và một trận hòa.

Hội vật cầu nước làng Vân mang ý nghĩa tâm linh hơn mục đích thua - thắng, qua đây thấy rõ những đặc trưng  của cư dân trồng lúa nước như: đậm yếu tố phồn thực, rèn luyện sức khỏe... cầu một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.

VNTN xin giới thiệu bộ ảnh của NSNA Đỗ Anh Tuấn về lễ hội đặc biệt này.

Đỗ Anh Tuấn