Trung đoàn 27, những giờ quyết thắng trước cửa ngõ Sài Gòn

VNTN - Đã 45 năm giải phóng Sài Gòn nhưng những người lính của Trung đoàn 27, Sư đoàn 320B - Quân đoàn 1 không bao giờ quên những sự hy sinh gian khổ của đơn vị. Chiến công của họ đã đóng góp không nhỏ để Quân đoàn 1 góp phần quan trọng giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. 

Trận Lái Thiêu

Ngày 29/4/1975, trong khi Sư đoàn 312 tổ chức tiến công bao vây, chia cắt cô lập Sư đoàn 5 của quân đội Sài Gòn thì hướng thọc sâu của Quân đoàn do Sư đoàn 320B tiếp tục đẩy mạnh tốc độ tiến công. Nhiều đồn bốt nhỏ lẻ ở hai bên đường từ Tuy Hòa trở vào cứ bị cuốn phăng như dòng nước lũ. Tàn quân địch và dân chạy, xe ta cứ tiến chẳng bắn giết gì cả. Do cơ động trên một địa hình mới lạ, lại vào ban đêm, thêm nữa việc trinh sát dẫn đường chưa chặt chẽ nên tốc độ chậm.

12 giờ ngày 29/4/1975, Tư lệnh Quân đoàn ra lệnh cho sư đoàn 320B bằng mọi cách phải nâng cao tốc độ tiến hành theo kế hoạch, không thể để chậm. Thời gian lúc này rất quý giá, triển khai lực lượng chậm sẽ lỡ thời cơ và sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Cần quán triệt cách đánh chiến dịch: Táo bạo, nhanh chóng, bất ngờ, chắc thắng. Trên cơ sở đó mà quyết đoán, linh hoạt xử trí các tình huống phức tạp xảy ra. Không ham đánh dọc đường, toàn bộ đội hình thọc sâu phải nhanh chóng tìm đường phát triển tiến công, không được dừng lại. Mệnh lệnh được truyền tức khắc tới các cán bộ chiến sĩ Sư đoàn 320B. Bộ Tư lệnh Sư đoàn quyết tâm giữ vững đội hình và triển khai lực lượng theo hai trục chính. Trung đoàn bộ binh 27 và các phân đội xe tăng, công binh, cao xạ… dưới sự chỉ huy của Trung đoàn trưởng Nguyễn Huy Hiệu và chính ủy Trịnh Văn Thư, trục thứ nhất tiến theo đường 16 từ Tân Uyên qua Tân Ba, Bình Chuẩn chọc xuống quận lỵ Lái Thiêu.

Quân đoàn 1 tiến vào giải phóng căn cứ Lái Thiêu ngày 30/4/1975 (Ảnh tư liệu)

16 giờ 30 phút ngày 29/4/1975, cũng lối đánh sở trường “gạt địch ra” (kiểu như gạt bầy ong tìm ong chúa) để tiến vào trung tâm. Trung đoàn 27 đã tiêu diệt Đại đội bảo an ở ngã ba Thuận Giáo, bắt một số tù binh. 17 giờ, Trung đoàn 27 chọc tới Búng, hội quân củng cố đánh chiếm cứ điểm Lái Thiêu, một vị trí tiền tiêu vững mạnh của cửa ngõ Sài Gòn.

Hướng thọc sâu chiến dịch của Sư đoàn 320B đã đột kích nhanh chóng, chọc sâu vào tuyến phòng thủ của đối phương 65km, chuẩn bị đánh chiếm Lái Thiêu và Bộ Tổng tham mưu, khu Bộ Tư lệnh các binh chủng ở nội đô. Lực lượng thọc sâu chiến dịch của Quân đoàn chỉ cách sào huyệt của địch 15km.

Cụ thể: Trung đoàn 27 đánh từ Tân Uyên qua Tân Ba xuống Lái Thiêu. Trung đoàn 48 (do Đoàn Trưng chỉ huy) đánh theo đường Trại Hủi, Khánh Vân - Búng xuống Lái Thiêu.

Ngày 30/4/1975, Trung đoàn 27 đã tập kết đầy đủ ở phía Bắc Lái Thiêu, chuẩn bị đánh chiếm quận lỵ. Một bộ phận trinh sát do Trung đoàn trưởng Nguyễn Huy Hiệu (sau này là Viện sĩ Thượng tướng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng) chỉ huy tìm gặp được má Sáu Ngẫu là cơ sở cách mạng của ta (Má Sáu trú tại ấp Thanh Hòa, xã An Thạch, quận Lái Thiêu - mấy chục năm qua anh Hiệu vẫn đi lại thăm nom má Sáu Ngẫu coi như mẹ đẻ của mình). Má trao cho anh Hiệu tấm bản đồ cũ của chồng đã đánh dấu kỹ càng từng vị trí bố phòng của địch và má Sáu đã dẫn Trung đoàn 27 đi lối tắt vào đánh Lái Thiêu và Bộ Tổng tham mưu.

Quận lỵ Lái Thiêu là cửa ngõ và là một căn cứ quân sự lớn cuối cùng của quân đội trong tuyến “tử thù” Bắc Sài Gòn, cách trung tâm nội đô 15km. Lực lượng ở đây có 10 Đại đội bộ binh chốt giữ cùng 2.000 sĩ quan, binh lính tại Trung tâm huấn luyện Huỳnh Văn Lương (Trung tâm huấn luyện hạ sĩ quan của Sư đoàn 5 địch). Cộng thêm 3 tiểu đoàn bảo an, 1 tiểu đoàn pháo binh hỗn hợp, 2 chi đoàn xe tăng, thiết giáp mới điều ở Biên Hòa về. Chúng dựa vào hệ thống công sự, lô cốt, hầm ngầm và các ụ súng bằng bao cát để cố thủ, ngăn chặn ta tiến công.

Để đánh chiếm Lái Thiêu, Trung đoàn 27 chọn cách đánh: Tập trung lực lượng kết hợp luồn sâu, ém sẵn với thọc sâu bằng cơ giới tiến công 2 hướng.

4 giờ 15 phút ngày 30/4/1975, Trung đoàn trưởng 27 hạ lệnh nổ súng tiến công Lái Thiêu. Các trận địa pháo cối của Trung đoàn đồng loạt bắn vào chi khu. Pháo bắn thẳng của xe tăng, súng 12,7mm hạ nòng bắn áp chế các lô cốt vòng ngoài, chi viện cho bộ binh xung phong mở cửa.

Hướng Tiểu đoàn 6 (Trung đoàn 27) Đại đội 11 dùng bộc phá ống quét tung các lớp hàng rào bùng nhùng và “cũi lợn” mở cửa đánh chiếm chi khu. Lực lượng xe tăng Đại đội 3 do Đại đội trưởng Hoàng Thọ Mạc chỉ huy đánh từ đường 13 vào kết hợp Đại đội 11 đánh chiếm trung tâm chi khu. Hỏa lực trên xe tăng và B40, B41 nhanh chóng tiêu diệt các ụ súng, lô cốt trong căn cứ. Địch bị đánh bất ngờ, không kịp chống trả, nhiều tên vứt súng lột bộ quân phục, chạy tháo thân. Trận địa địch hoàn toàn bị chia cắt, cô lập từng mảng, không liên lạc được với nhau. Thừa thắng Đại đội 11 phát triển nhanh vào trung tâm phối hợp với mũi tiến công của Tiểu đoàn 5 vừa đánh vừa gọi hàng. 30 phút chiến đấu, Đại đội 11 hoàn toàn làm chủ khu vực trung tâm chi khu.

Hướng Tiểu đoàn 5 (đơn vị luồn sâu lót sẵn) khi nghe tiếng súng nổ trong chi khu, Tiểu đoàn trưởng Hoàng Đức Kỳ lệnh cho Đại đội 6 từ phía Tây đánh vào Trung tâm huấn luyện Huỳnh Văn Lương. Đại đội 5 đánh áp vào từ hướng Đông ập đến trung tâm chi khu. Trong lúc Đại đội 6 bao vây tiến công trại Huỳnh Văn Lương, 2.000 hạ sĩ quan binh lính địch ra hàng (trong đó có tên trung tá Nguyễn Văn Hinh - Chỉ huy trưởng Trung tâm huấn luyện), mũi của Đại đội 5 do Đại đội trưởng Vương Văn Vinh đánh chiếm cầu Lái Thiêu, phối hợp với Đại đội 7 theo đường 13 tiến đánh chi khu. Mũi vu hồi của Tiểu đoàn 5 đánh chiếm dinh quận trưởng. Được 2 nữ du kích tên là Hương và Mỹ dẫn đường, các chiến sĩ Tiểu đoàn 5 có xe tăng chi viện nhanh chóng đánh chiếm các mục tiêu chủ yếu. Tên trung tá quận trưởng Nguyễn Thái Bình trốn xuống hầm ngầm, nhưng cũng bị ta tóm gọn cùng toàn bộ Ban Chỉ huy quận lỵ Lái Thiêu. Địch kéo cờ trắng ra hàng.

Như thế là sau 2 giờ chiến đấu, Trung đoàn 27 đã làm chủ Lái Thiêu, mở toang cánh cửa Bắc Sài Gòn. Mắt xích quan trọng cuối cùng trong tuyến “tử thù” Bắc Sài Gòn đã bị đập tan, tạo điều kiện cho Trung đoàn 48 - lực lượng thọc sâu chủ yếu của Sư đoàn 320B, nhanh chóng tiến đánh Bộ Tổng tham mưu địch trong thành phố.

Kết quả chiến đấu tại Lái Thiêu, Trung đoàn 27 đã tiêu diệt 195 tên, bắt 350 tên, gọi hàng 1.740 tên,… thu nhiều phương tiện chiến tranh khác.

Chiếm cầu Vĩnh Bình

Thừa thắng Trung đoàn 27 đánh cầu Bình Phước, tiến đánh khu Bộ Tư lệnh các binh chủng. Khi tiến đánh cầu Vĩnh Bình, cách 100m chặn đường. Đại đội 10, Tiểu đoàn 6 nhanh chóng xuống xe cùng xe tăng Lữ đoàn 202 (Đại đội 3 Hoàng Thọ Mạc) đánh mở đường. Vượt qua hệ thống vật cản dày đặc thọc vào Bắc cầu Vĩnh Bình. Địch chốt giữ 2 đầu cầu chống trả quyết liệt. 28 chiếc xe tăng thiết giáp của địch từ căn cứ Bộ Tư lệnh thiết giáp tiến ra phản kích. Các hỏa lực trên xe đối phương và pháo cối bắn rất dữ dội vào đội hình ta. Một chiếc xe tăng K63-85 của ta đi đầu bị trúng đạn bốc cháy. Mũi đột kích của ta bị chững lại. “Phải chiếm ngay được đầu cầu” - Đại đội trưởng Đại đội 3, Hoàng Thọ Mạc vừa ra lệnh vừa động viên bộ đội xông lên đánh bật địch khỏi đầu cầu. Đại đội 10 - Trung đoàn 27 kịp thời chi viện. Được tăng cường lực lượng Hoàng Thọ Mạc tổ chức đơn vị thành hai mũi tiến công vào đội hình xe tăng thiết giáp địch. Một cuộc đấu xe tăng ta và địch diễn ra ác liệt. Mũi tiến công chính diện trên đường 13 do Hoàng Thọ Mạc chỉ huy liên tiếp bắn cháy 3 xe tăng M48, bắn chế áp cho Đại đội 10 thọc vào bên sườn địch, dùng B40, B41 bắn cháy 10 xe tăng. Lũ “bọ hung” còn lại tháo chạy.

Xe tăng 454 của Hoàng Thọ Mạc tiến lên trước đội hình, chỉ thị mục tiêu cho chiếc xe tăng số 956 ở phía sau dùng đạn xuyên thẳng bắn cháy khẩu pháo tự hành 175mm “vua chiến trường” của địch. Quân địch ở phía sau hoảng sợ lùi lại. Chớp thời cơ, Đại đội 10 chia nhiều mũi đánh vào đội hình địch diệt thêm một xe tăng và nhiều tên lính. Địch tạt về phía Nam cầu cố thủ chặn ta. Cùng lúc đó, một lực lượng chạy thoát từ phía Lái Thiêu về Sài Gòn đã tiến sát sau lưng đội hình chiến đấu của ta. Trung đoàn 27 đang phải chống trả cả hai phía trước, sau với địch. Nếu ta không nhanh chóng đánh chiếm đầu cầu thì tình hình trở nên rất khó khăn, nguy hiểm hơn. Càng tiến vào gần, hỏa lực bắn thẳng của xe tăng ta càng khó phát huy tác dụng. Hoàng Thọ Mạc quyết định tháo mũ công tác nhảy xuống xe, chỉ huy tổ mũi nhọn gồm: Khỏe, Mộc, Hạnh, Ngọ, Bằng, Mừng, Chuẩn xông lên đánh chiếm đầu cầu. Mạc cắp ngay khẩu súng AK quét một loạt dài vào đội hình, đồng thời chỉ thị cho chiến sĩ B40 Nguyễn Văn Mộc tiêu diệt hỏa điểm ở đầu cầu. Anh thoăn thoắt di chuyển từ vị trí này sang vị trí khác, vừa động viên vừa chỉ thị cho B40, B41 tiêu diệt mục tiêu các chốt đầu cầu. Khi anh lao người nén thủ pháo vào hầm địch, anh trúng một mảnh pháo vào ngực anh lảo đảo ngã xuống. Hoàng Văn Khỏe ném 2 quả lựu đạn vào tốp lính đang bắn M79 về phía Mạc. Khi nghe tiếng “xoẹt” rợn người Mạc hô to: “Nằm xuống! Khỏe!” và nằm đè lên Khỏe. Một chớp lửa lóe lên trùm kín Mạc và Khỏe. Cả hai anh đều hy sinh (ngày 12/9/1975, Hoàng Thọ Mạc được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng ký quyết định truy tặng: Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân).

Noi gương anh Mạc, anh Khỏe, Đại đội 10 và Đại đội 3 xe tăng vùng lên.

“Trả thù cho anh Mạc các đồng chí ơi!”. 8 giờ 30 ngày 30/4/1975, ta chiếm được cầu Vĩnh Bình. Trung đoàn 27 xốc lại đội hình tiến đánh khu Binh chủng địch. Từ 9 giờ 30 đến 10 giờ 30 ngày 30/4/1975, các đơn vị ta lần lượt đánh chiếm Bộ Tư lệnh Thiết giáp/ căn cứ 60, Bộ Tư lệnh Lục quân, công xưởng, căn cứ pháo binh, Tổng kho quân nhu, căn cứ 31, và Tổng y viện cộng hòa…

10 giờ 30 phút ngày 30/4/1975, Trung đoàn 27 tiến đánh khu Lục quân công xưởng và quận lỵ Gò Vấp. Tên chuẩn tướng Huỳnh Thu Toàn - Giám đốc điều hành Lục quân công xưởng cùng binh sĩ kéo cờ trắng xin hàng. Tiểu đoàn 6 do Tiểu đoàn trưởng Lê Thế Dũng chỉ huy đi trên 7 xe tiến đánh dinh Độc Lập, 4 xe do Tiểu đoàn phó Liên đánh sang Bộ Tổng tham mưu địch. Đến đây hướng tiến công của Trung đoàn 27 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trên giao.

ĐỖ DŨNG (Nhà văn, nguyên trinh sát mặt trận của Quân đoàn 1)