Sàng lọc, điều chỉnh quy hoạch cụm công nghiệp là cần thiết

VNTN - Trước thực tế nhiều cụm công nghiệp (CCN) của tỉnh dù được quy hoạch và phê duyệt từ lâu nhưng không triển khai, gây lãng phí hoặc chậm thu hút đầu tư, mới đây UBND tỉnh đã có quyết điều chỉnh, bổ sung quy hoạch CCN với tầm nhìn dài hạn hơn. Theo đó, tỉnh đã thẳng tay rút ra khỏi danh sách quy hoạch 7 CCN kém hiệu quả (diện tích 162ha), đồng thời giảm trên 250ha đất đã quy hoạch của 5 CCN khác vì quy mô không phù hợp...

Từ thực tế đáng buồn

        Phú Lương là huyện được quy hoạch các CCN từ rất sớm, nhưng phải chật vật mãi, đến nay địa phương này mới thu hút được một vài nhà đầu tư thứ cấp. Tuy nhiên, theo ông Phạm Bình Công, Chủ tịch UBND huyện thì các dự án đó cũng chưa được triển khai hiệu quả và đúng tiến độ cam kết. Huyện rất tích cực tổ chức xúc tiến, mời gọi đầu tư nhưng kết quả đạt được chưa như mong muốn. CCN Đu - Động Đạt là một điển hình. Dù từ năm 2010 đã có nhà đầu tư hạ tầng là HTX Công nghiệp và Vận tải Chiến Công đăng ký thực hiện tại CCN này, song đến nay đơn vị trên vẫn đang trong quá trình... xử lý mặt bằng. Vì để chậm tiến độ đầu tư hạ tầng nên một số dự án đăng ký đầu tư từ lâu vào đây đành chuyển sang nơi khác. Huyện đã nhiều lần kiến nghị tỉnh thu hồi giấy phép đầu tư và rút CCN này ra khỏi quy hoạch.

CCN Đu - Động Đạt ở Phú Lương sau nhiều năm triển khai giờ vẫn chỉ là bãi quặng và ao tù

          Cũng tại huyện Phú Lương, CCN Sơn Cẩm 1 và 2, nơi được địa phương kỳ vọng tạo dấu ấn phát triển công nghiệp giờ cũng gặp khó khăn. Đã có 5 nhà đầu tư triển khai dự án tại đây, trong đó có Công ty TNHH Kim khí Gia Sàng, Doanh nghiệp Phú Đạt, Công ty CP Công nghệ môi trường..., nhưng đều không hoàn tất đầu tư hoặc phải dừng sau khi đi vào hoạt động. Lý do là hạ tầng CCN chưa được đầu tư bài bản, vị trí quy hoạch còn có những hạn chế nhất định.

Không phải chỉ có Phú Lương, nhiều CCN ở các địa phương khác trong tỉnh cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Thống kê của ngành chức năng cho thấy, trong 32 CCN của tỉnh được quy hoạch xây dựng thì mới có 19 CCN đi vào hoạt động với trên 60 dự án đầu tư cùng số vốn đăng ký chưa đầy 10.000 tỷ đồng. Vẫn còn một số CCN chưa thu hút được dự án nào, trong đó đáng chú ý có CCN Đại Khai, CCN Nam Hòa của huyện Đồng Hỷ quy hoạch từ lâu nhưng gần như bỏ trống. Không ít CCN chỉ có một vài dự án đăng ký đầu tư, như: CCN Vân Thượng của thị xã Phổ Yên, CCN Phú Lạc của huyện Đại Từ, CCN Điềm Thụy của huyện Phú Bình... Điều đáng nói là nhiều dự án đăng ký nhưng vẫn chỉ trên giấy tờ chứ chưa triển khai do thiếu nhà đầu tư hạ tầng. Thường doanh nghiệp vào làm dự án phải tự bỏ tiền xây dựng hạ tầng trong CCN luôn.

Thực trạng này đã khiến hiệu suất sử dụng đất tại các CCN đạt thấp, gây lãng phí tài nguyên. Trong tổng 1.218ha đất quy hoạch đến năm 2020 của 32 CCN trên địa bàn thì mới có trên 200ha đất đăng ký sử dụng, nghĩa là chỉ gần bằng số lẻ diện tích đất đã quy hoạch. Trong hơn 60 dự án đăng ký vào các CCN cũng mới có hơn 30 dự án chính thức hoạt động. Như vậy, một lượng lớn đất đã quy hoạch để sử dụng vào mục đích phát triển công nghiệp đang bỏ trống, nhiều diện tích chưa được kiểm đếm để tiến hành bồi thường giải phóng mặt bằng, thu hồi đất. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường, nhiều diện tích đất đã thu hồi, giao cho các nhà đầu tư trong các CCN nhưng chưa được các doanh nghiệp đưa vào sử dụng. Trong đó, cá biệt có CCN Phú Lạc 1, dù đã giao tới 17ha đất nhưng chủ đầu tư vẫn để trống. Điều đáng quan tâm là phần lớn các CCN đều chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung, gây ô nhiễm môi trường khi hoạt động.

Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh có khoảng 10 CCN đã quy hoạch nhưng chưa triển khai, dẫn đến thực trạng nhiều hộ dân sinh sống trong vùng quy hoạch phải khóc dở, mếu dở vì không được chia tách đất ở cho con cái, không được xây dựng, sửa sang nhà cửa, ổn định cuộc sống. Ví dụ, CCN Nam Hòa (huyện Đồng Hỷ), từ lâu bị xem là quy hoạch "treo", người dân bức xúc, nhưng địa phương lúng túng chưa biết phải xử lý thế nào ngoài việc đề xuất xin đưa CCN này ra khỏi quy hoạch.

Theo các chuyên gia phân tích thì do công tác quy hoạch, đầu tư hạ tầng các CCN của tỉnh chưa thật sự bài bản, hợp lý nên việc thu hút đầu tư mới gặp khó khăn. Mặt khác, việc bố trí ngân sách hàng năm của tỉnh cho đầu tư hạ tầng bên ngoài hàng rào CCN cũng chưa đáng kể. Năng lực và trình độ đầu tư của các doanh nghiệp trong các CCN còn nhiều hạn chế...

Đến quyết định hợp lý

Trước thực tế trên, tỉnh đã tiến hành rà soát, mạnh dạn sàng lọc, điều chỉnh và bổ sung các CCN với mục đích cải thiện tình hình. Theo đó, số lượng các CCN của tỉnh đã tăng từ 32 lên 35 CCN. Cụ thể, giữ nguyên 20 CCN vì vẫn đảm bảo cả về quy mô, vị trí lẫn tiềm năng phát triển; rút ra khỏi danh sách 7 CCN không còn phù hợp (gồm: CCN Tân Hương, Nam Tiến 1, Nam Tiến 2 của thị xã Phổ Yên; Quang Sơn 2 của huyện Đồng Hỷ; Sơn Phú của huyện Định Hóa; An Khánh 2 của huyện Đại Từ và Đu - Động Đạt của huyện Phú Lương); giảm diện tích của 5 CCN khác (CCN số 1 Tân Lập, Cao Ngạn 1 của thành phố Thái Nguyên; Bá Xuyên của thành phố Sông Công; CCN số 3 Đa Phúc của thị xã Phổ Yên và CCN Điềm Thụy huyện Phú Bình) và bổ sung mới 10 CCN khác.

CCN số 2 và số 3 Cảng Đa Phúc tại thị xã Phổ Yên do Công ty CP ICT đầu tư hạ tầng nhưng hiệu quả thu hút đầu tư rất yếu 

Theo quyết định của tỉnh, trong giai đoạn từ nay đến năm 2020, tỉnh sẽ tập trung triển khai và đầu tư hạ tầng cho 28/35 CCN với diện tích đầu tư khoảng 731ha, phấn đấu tỷ lệ thu hút dự án và lấp đầy các CCN đạt trung bình từ 60-65%. Ở giai đoạn 2021-2030, tiếp tục triển khai đầu tư xây dựng hạ tầng và hoàn chỉnh theo quy hoạch chi tiết khoảng 528ha, phấn đấu lấp đầy toàn bộ diện tích của 28 CCN đã đầu tư. Mặt khác, tập trung đầu tư hạ tầng cho 7 CCN còn lại với diện tích trên 202ha. Mục tiêu lớn phải thực hiện trong cả hai giai đoạn chính là đảm bảo 100% CCN hoạt động có công trình xử lý nước thải tập trung.

Đi kèm với quyết định điều chỉnh, bổ sung các CCN là các giải pháp về vốn, đất đai, lao động, bảo vệ môi trường... theo hướng bền vững. Giải pháp về vốn được tỉnh quan tâm nhất với dự kiến huy động 1.800 tỷ đồng ở giai đoạn đầu và 2.235 tỷ đồng ở giai đoạn sau, trong đó vốn huy động từ các nguồn xã hội hóa chiếm trên 1.000 tỷ đồng cho mỗi giai đoạn. Về giá đất, sẽ đổi mới cơ chế, chính sách thuê đất, phí dịch vụ và vốn đầu tư theo hướng phù hợp với mặt bằng thực tế. Sẽ ưu tiên các nhà đầu tư xây dựng hạ tầng CCN theo hình thức công - tư (PPP) để giảm tải ngân sách Nhà nước...

Theo các nhà phân tích, việc UBND tỉnh có những điều chỉnh, bổ sung ở thời điểm này tuy có phần hơi muộn, nhưng vẫn còn hơn không. Đặc biệt, với quyết định rút khỏi danh sách quy hoạch các CCN không còn phù hợp, kém hiệu quả và giảm diện tích những CCN lãng phí đất được cả giới chuyên môn và đông đảo người dân đồng tình ủng hộ. Tất cả đều mong muốn và kỳ vọng, sau những điều chỉnh, bổ sung này, các CCN của tỉnh sẽ có những bứt phá hơn, không còn là lực cản của toàn ngành công nghiệp, nhất là khi chúng ta đang gấp rút thực hiện mục tiêu sớm trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại.

Trường Lâm