Nhất thể hóa chức danh bí thư kiêm trưởng xóm ở Đại Từ: Hiệu quả nhưng khó nhân rộng

VNTN - Nhằm sắp xếp lại đội ngũ cán bộ cơ sở, giúp tinh giản bộ máy và nâng cao hiệu quả công việc, huyện Đại Từ đang triển khai thí điểm mô hình bí thư kiêm trưởng xóm. Thực tế cho thấy hiệu quả bước đầu của việc kiện toàn hai chức danh này. Tuy nhiên, quá trình thực hiện cũng đặt ra nhiều thách thức lý giải tại sao mô hình này không dễ nhân rộng.

Gần 11 giờ trưa, chúng tôi đến tìm gặp ông Nguyễn Quốc Quý, Bí thư kiêm Trưởng xóm Tiến Thành 2, xã Bình Thuận và được người nhà ông chỉ ra nhà văn hóa xóm. Công trình mới xây dựng xong to, đẹp, khang trang chỉ còn phần sân là đang trong quá trình hoàn thiện. Ông Quý gọi loa nhắc bà con “trưa nay tập trung tại đây để nộp tiền đối ứng xây nhà văn hóa”. Trước đây, công việc này thường do Trưởng xóm làm nhưng hơn một năm nay, từ khi đảm nhận chức danh Bí thư chi bộ kiêm Trưởng xóm thì mọi việc đều do ông lo liệu. Khối lượng công việc tăng lên rõ rệt, vất vả là điều đương nhiên nhưng với ông Nguyễn Quốc Quý thì việc kiêm nhiệm mang lại rất nhiều cái được. Ông bộc bạch: Từ khi kiêm nhiệm, dẫu bản thân có vất hơn nhưng việc tập thể lại có nhiều cái thuận. Không còn chuyện nghị quyết của Chi bộ không được thực hiện nghiêm túc; cũng còn lo các Chỉ thị, Nghị quyết cấp trên bị triển khai một cách chậm trễ.

Ông Lê Bá Hợp, Bí thư kiêm Tổ trưởng tổ dân phố Giữa, thị trấn Hùng Sơn (người đứng) chủ trì cuộc họp với các thành viên Ban công tác Mặt trận.

Bí thư chi bộ và trưởng xóm được quy về một đầu mối khiến cho mọi việc ở khu dân cư được xử lý nhanh gọn, thống nhất cũng là nhận định của ông Lê Bá Hợp, Bí thư kiêm Tổ trưởng tổ dân phố Giữa, thị trấn Hùng Sơn. Ông chia sẻ: Trước khi nhất thể hóa 2 chức danh này, xóm phố cũng từng có việc mời trưởng xóm đến để lĩnh hội tinh thần của Chi bộ nhưng trưởng xóm không đến. Vì họ không phải là đảng viên nên không có cách gì xử lý. Vì vậy khi hợp nhất, lại được sự đồng tình, ủng hộ của Ban công tác mặt trận xóm nên việc chỉ đạo, điều hành vô cùng thuận lợi và suôn sẻ.

Hiệu quả là vậy nhưng ở Đại Từ nói riêng và nhiều địa phương khác trên địa bàn tỉnh nói chung lại chưa thể nhân rộng mô hình này. Lý do là bởi không dễ gì có thể tìm được người có đủ những phẩm chất để đảm nhiệm cùng lúc 2 chức danh. Ông Lê Bá Hợp cho rằng: Để kiêm nhiệm cùng lúc Bí thư và Trưởng xóm, phố thì không được nghĩ đến lợi ích cá nhân, phải biết hy sinh cho tập thể. Nhất là kinh tế gia đình phải vững và được các thành viên trong nhà ủng hộ. Bởi “có thực mới vực được đạo”, vận động bà con làm ăn phát triển kinh tế mà bản thân gia đình mình lại khó khăn thì nói ai nghe. Hoặc giả như kinh tế không có mà suốt ngày đi lo việc tập thể, việc nhà thì không làm cũng không ổn. Chia sẻ về quan điểm tìm nhân sự để đảm nhận chức danh Bí thư kiêm Trưởng xóm, đồng chí Trần Đức Quý, Phó Bí thư Đảng ủy xã Tiên Hội bày tỏ: Phải căn cứ vào rất nhiều yếu tố mới lựa chọn được người giữ trọng trách này ở các khu dân cư. Trong đó đòi hỏi cán bộ cơ sở phải là người có trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức và nhiệt tình trong công tác. Nhưng để tìm được người có đủ các tiêu chuẩn ấy quả thực không phải là chuyện dễ.

Cũng bởi những khó khăn đó nên mặc dù huyện Đại Từ đã có chủ trương thí điểm nhất thể hóa 2 chức danh này tại Đề án số 03-ĐA/HU ngày 20-9-2016 của Ban thường vụ Huyện ủy về “Nâng cao chất lượng, năng lực lãnh đạo của tổ chức cơ sở Đảng và cán bộ cấp ủy cơ sở, giai đoạn 2016-2020” song đến nay mới chỉ có 3 xóm, tổ dân phố thực hiện được, bao gồm: Tổ dân phố Giữa, thị trấn Hùng Sơn; xóm Tiến Thành 2, xã Bình Thuận và xóm Đồng Mạc, xã Tiên Hội. Đáng nói là cả 3 người đang đảm nhiệm chức danh bí thư kiêm trưởng xóm ở Đại Từ, người trẻ nhất cũng xấp xỉ 60 tuổi. Không ít lần trong số các ông có suy nghĩ muốn về nghỉ ngơi, nhường lại công việc này cho lớp trẻ, nhưng phần vì bà con còn tín nhiệm, phần vì chưa tìm được người kế cận nên các ông vẫn chưa thể bàn giao.

Đã gần 70 tuổi, tâm huyết với việc gây dựng người kế cận, ông Nguyễn Quốc Quý, Bí thư kiêm Trưởng xóm Tiến Thành 2, xã Bình Thuận đã cùng chi bộ xóm “dấm” sẵn nhân sự để giới thiệu đảm nhận chức Bí thư chi bộ từ khóa trước, nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được việc chuyển giao. Lý do là nhân sự các ông dự định giới thiệu chưa sẵn sàng đứng ra gánh vác trách nhiệm bởi cũng như nhiều người trẻ khác, họ còn phải lo kinh tế gia đình.

Ông Nguyễn Quốc Quý, Bí thư kiêm Trưởng xóm Tiến Thành 2, xã Bình Thuận, huyện Đại Từ thông báo trên loa truyền thanh của xóm về các khoản đóng góp xây dựng nhà văn hóa.

Thù lao thấp cũng là trở ngại khiến những người trẻ tuổi đang là trụ cột gia đình không mặn mà tham gia công tác xã hội. Khó có thể đảm bảo cuộc sống với mức thù lao hơn 1 triệu đồng và hơn 2 triệu đồng/tháng như hiện nay các bí thư kiêm trưởng xóm trên địa bàn huyện Đại Từ đang hưởng. Trong khi đó nếu làm công nhân ở các nhà máy bất kỳ trên địa bàn tỉnh, mức thu nhập bình quân của một người cũng có thể dao động từ 6 đến 7 triệu đồng/tháng. Điều này cũng lý giải tại sao hầu hết người đảm nhiệm các chức danh bí thư hay trưởng xóm, phần đông đều cao tuổi. Thêm vào đó, một trong những nguyên nhân khiến mô hình bí thư kiêm trưởng xóm không dễ gì nhân rộng là do đặc thù ở cơ sở. Người dân sẽ lựa chọn những người họ tin tưởng và có kinh nghiệm để bầu giữ chức danh trưởng xóm mà không nhất thiết đó phải là đảng viên. Thực tế, huyện Đại Từ có 483 xóm, tổ dân phố. Trong đó 280 tổ trưởng tổ dân phố và trưởng xóm không phải là đảng viên.

Chủ động thực hiện nhưng thận trọng trong triển khai là cách làm của Ban Thường vụ Huyện ủy Đại Từ, ngay cả khi số đơn vị thực hiện nhất thể hóa bí thư chi bộ kiêm trưởng xóm ở nhiệm kỳ này đã giảm đi hai đơn vị so với nhiệm kỳ trước do chưa tìm được người thay thế. Đồng chí Lê Kim Phúc, Bí thư Huyện ủy Đại Từ cho biết: Từ quá trình triển khai, địa phương sẽ có đánh giá từng bước rút kinh nghiệm. Từ đó để có sự lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp trong việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Tất cả nhằm tới mục tiêu tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả từ cấp cơ sở theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII.

Nhất thể hóa 2 chức danh ở xóm là nhân tố quan trọng góp phần tăng hiệu quả trong triển khai các nhiệm vụ tại khu dân cư, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, đồng thời giảm số lượng người hoạt động không chuyên trách. Lợi ích là rất lớn, cách làm này cũng rất cần được nhân rộng, song không vì thế mà nóng vội, triển khai ồ ạt khi chưa nghiên cứu kỹ thực tiễn.

Thái Yên