Một cái nhìn về vẻ đẹp sâu sắc của tranh thủy mặc Trung Quốc

Phong cách cổ điển của tranh mực Trung Quốc phát triển mạnh mẽ vào thời nhà Đường. Với những công cụ đơn giản như cọ, mực và giấy, các học giả và nghệ sĩ Trung Quốc đã mang đến “vẻ đẹp giữa sự tương đồng và không tương đồng”, theo Xiu Yitang, một họa sĩ tiếp nối truyền thống ngày nay.

Tranh thủy mặc của Trung Quốc không nhấn mạnh vào quan điểm thị giác như hội họa phương Tây. Thay vào đó, các nghệ sĩ tập trung vào tính thẩm mỹ của nét cọ và bố cục để làm nổi bật bản chất của chủ đề và kết nối với trái tim của người xem.

Các nghệ sĩ trong suốt lịch sử Trung Quốc đã lấy cảm hứng từ Nho giáo, Đạo giáo và Phật giáo trong hàng ngàn năm. Cho dù các bức tranh là phong cảnh, hoa, chim, người hay kiến trúc, chúng đều phản ánh sự hiểu biết về thiên nhiên và tình trạng con người dựa trên sự khôn ngoan trong truyền thống tâm linh của họ.

Vẻ đẹp của những đường nét

Một đặc điểm nổi bật của tranh thủy mặc Trung Quốc là việc sử dụng các đường nét, trái ngược với việc sử dụng của truyền thống phương Tây. Sức mạnh và sự mềm mại của nét cọ có thể mang lại cảm giác chuyển động, điềm tĩnh hoặc mạnh mẽ; độ đậm, nhạt, khô, ướt, cháy của mực có thể tạo nên một phong cảnh sống động hay miêu tả một cuộc trò chuyện sôi nổi giữa các văn nhân.

Độ thẳng và độ cong của các đường phụ thuộc lẫn nhau và kết hợp với nhau như một bản giao hưởng trên giấy. Ý đồ của họa sĩ đan xen với câu chuyện của bức tranh như những giai điệu, nhịp điệu của âm nhạc.

Về việc sử dụng các đường nét, Xiu sử dụng một giai thoại từ những ngày còn học vẽ để minh họa cho khái niệm này. “Tôi đã học vẽ mực Trung Quốc trong một thời gian dài. Tôi học rất xuất sắc trong lớp và thường được giáo viên và các bạn khen ngợi. Các tác phẩm của tôi thậm chí còn được treo trên tường lớp học của chúng tôi. Tuy nhiên, một ngày nọ, một giáo viên mới lần đầu tiên đến lớp của chúng tôi và nói về một số vấn đề phổ biến của hội họa Trung Quốc - lấy tác phẩm của tôi làm ví dụ về những thiếu sót từng cái một.

Ngay khi Xiu cảm thấy thất vọng nhất, giáo viên đã đi thẳng đến bàn của anh và cầm cọ lên để trình bày phương pháp vẽ đường thẳng của anh ấy. “Tôi đột nhiên giác ngộ, và sự hiểu biết của tôi về các dòng đã có một bước nhảy vọt về chất. Chính đường nét đó đã thực sự đưa tôi vào vương quốc của hội họa Trung Hoa”.

Bây giờ, nhiều năm sau dòng biến đổi đó ở trường, Xiu tiếp tục hoàn thiện kỹ thuật của mình, anh cho biết: “Các đường nét của tranh mực Trung Quốc rất linh hoạt, đó là đặc điểm lớn nhất của tranh mực Trung Quốc. Bạn có thể tạo ra một bức tranh hoàn chỉnh mà không cần bất kỳ màu nào. Chỉ sử dụng các dòng, nó vẫn có thể có hình thức, tinh thần và ý nghĩa. Vẻ đẹp của đường nét trong hội họa Trung Quốc không phải là đơn nhất. Nó có kết cấu và đặc điểm tâm linh khác nhau”.

Xiu đưa ra một ví dụ về bức tranh “Du khách giữa núi non và suối” của họa sĩ Kuan Fan của triều đại Bắc Tống. Anh nói đường nét của núi phản ánh vẻ đẹp trong sự mạnh mẽ, thể hiện sự hùng vĩ của vùng núi phía Bắc. Để thể hiện vẻ đẹp nữ tính hơn, Xiu tham khảo “Thủy đồ” của Nguyên Mã thời Nam Tống, là một loạt tranh thể hiện nước trong các giai đoạn chuyển động khác nhau.

Xiu cho biết anh thích tính thẩm mỹ của các bức tranh thời nhà Tống hơn. Anh ấy thích sự yên tĩnh, điềm tĩnh và ngây thơ, cùng với sự thanh lịch và chính trực của thời đại. Giới trí thức thời Tống có ảnh hưởng sâu sắc đến các thế hệ tương lai, và các tác phẩm của họ vẫn còn phổ biến trên toàn thế giới.

Vào thời nhà Tống, khái niệm tứ thanh nhã của người Trung Quốc đã trở nên nổi bật: hội họa, cắm hoa, hương và trà. Phần lớn phong cách Nhật Bản ngày nay và đồ nội thất zen tối giản phản ánh tính thẩm mỹ của triều đại nhà Tống.

Quan niệm nghệ thuật

Khi so sánh tranh Trung Quốc và tranh phương Tây, một số người có thể nói rằng phong cách Trung Quốc kém hệ thống và ít hiện thực hơn.

Xiu, và nhiều hoạ sĩ vẽ thủy mặc đã nghiên cứu cả kỹ thuật vẽ tranh của phương Tây và Trung Quốc, có quan điểm riêng của mình. Ngoài các đường nét, bố cục của hội họa Trung Quốc sử dụng phối cảnh nhiều điểm biến mất và không gian trống. Nó có ưu điểm là đa góc nhìn, đa chiều, vừa đơn giản vừa sinh động, chủ đề rõ ràng.

Xiu tin rằng thay vì chủ nghĩa hiện thực, hội họa Trung Quốc tập trung vào một khái niệm rộng lớn hơn về “sự miêu tả”. Anh ấy nói rằng “Ít nhất một nửa trọng tâm của nó là biểu hiện của tâm hồn. Giống như con người có cả linh hồn và thể xác, trọng tâm của văn hóa Trung Quốc là linh hồn, và biểu hiện của linh hồn là chân thực và bất tử”.

Do nhấn mạnh vào việc thể hiện các khái niệm sâu sắc hơn, các nghệ sĩ Trung Quốc vận dụng chủ đề của họ và sử dụng không gian âm theo cách mà hội họa phương Tây không thể làm được.

Hội họa truyền thống Trung Quốc có vẻ đẹp thơ mộng trong quan niệm nghệ thuật. Người xưa có câu rằng: tranh như thơ hữu hình. Nói chung, một bức tranh đẹp của Trung Quốc có vẻ đẹp nên thơ này, rất có ý nghĩa đối với cuộc sống của chúng ta. Không có nó, chúng ta có thể chỉ còn lại công việc nấu nướng và công việc thường ngày hàng ngày, và chúng ta sẽ thiếu sự trân trọng cuộc sống. Thế giới dường như không có màu sắc, mờ ảo, đáng sợ và nhàm chán.

Theo quan điểm của Xiu, vẻ đẹp trong tranh Trung Quốc đến từ quan niệm nghệ thuật, nên xuất phát từ sự hiểu biết của người nghệ sĩ về Nho giáo, Đạo giáo, Phật giáo và các tư tưởng văn hóa truyền thống khác. Một đặc điểm khác của hội họa Trung Quốc gắn liền với những quan niệm cổ xưa đó là việc sử dụng không gian trống, vượt ra ngoài phạm vi thẩm mỹ để tạo ra cảm giác yên bình thực sự.

Tranh thủy mặc Trung Quốc cho ngày nay

Ông nói: “Con người ngày nay sống trong sự bồn chồn, và tâm trí họ chứa đầy những điều phức tạp khác nhau. “Họ không thể yên bình dù chỉ một khoảnh khắc. Theo thời gian, nó sẽ gây bất lợi cho sức khỏe thể chất và tinh thần của họ. Nếu bạn không biết cách xóa những thứ phức tạp, chỉ cần giữ cho nó đơn giản và dành một khoảng trống hợp lý. Nếu không, bạn sẽ dễ bị lạc lối trong dòng đời vội vã và để những điều đẹp đẽ vụt mất trong cuộc đời”.

Kể từ năm 2018, Xiu đã viết một bài tiểu luận sâu rộng có tiêu đề “Lý thuyết ban đầu về hội họa Trung Quốc”. Trong bài viết, ông đã tổng kết một cách có hệ thống những năm nghiên cứu và tìm hiểu về tranh Trung Quốc, đồng thời đưa ra những quan điểm mới của riêng mình. Anh cho biết anh viết bài luận này với sự khuyến khích của bạn bè và một số họa sĩ kiên trì với phong cách hội họa truyền thống của họ.

“Trở thành một họa sĩ đòi hỏi một trái tim thuần khiết và sự kiên nhẫn, cũng như thái độ tôn trọng văn hóa chính thống truyền thống”, Xiu nói. “Khi tôi biết rằng các vị vua, các quan đại thần và các học giả cổ đại đều tin vào các vị thần và Đức Phật, tôi bắt đầu hiểu được sự tôn trọng trong các bức tranh của họ. Nó thể hiện ý nghĩa sâu sắc của một câu nói cổ xưa, “Kỹ năng có thể đưa bạn đến gần hơn với Đạo, và nghệ thuật có thể kết nối bạn với các vị thần”.

Dịch giả: Vy Nguyễn.

Theo: Magnifissance.com