Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 23: Tôn vinh vẻ đẹp Tây Bắc

VNTN - Số lượng ảnh chọn triển lãm có phần nhỉnh hơn các kỳ Liên hoan trước; những tác phẩm đoạt giải, chất lượng đều rất tốt và ấn tượng. Đặc biệt, các tác phẩm đoạt giải cao ở Liên hoan lần này hầu như đều phản ánh vẻ đẹp về thiên nhiên và con người của Tây Bắc, điều đó không chỉ cho thấy tài năng, tâm huyết của những tay máy mà còn mở ra cho người xem một Tây Bắc với vẻ quyến rũ tuyệt vời từ phong cảnh đến phong tục tập quán; một Tây Bắc oai hùng với chiến thắng Điện Biên Phủ vang dội…

Món quà ý nghĩa nhân 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ

Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 23, năm 2024 được tổ chức tại TP. Điện Biên Phủ ngày 27/4, vừa qua là ngày hội thường niên, một sân chơi thú vị dành cho những người yêu thích nghệ thuật nhiếp ảnh. Với chủ đề “Đất nước và con người miền núi phía Bắc hôm nay”, Ban Tổ chức đã nhận được 2.200 tác phẩm (gồm ảnh bộ và ảnh đơn) của 309 tác giả trong khu vực tham gia. Bằng phần mềm chấm ảnh chuyên dụng, đảm bảo tính khách quan và bám sát chủ đề, qua nhiều vòng tuyển chọn khắt khe và khoa học, Hội đồng Giám khảo đã tuyển chọn được một bộ ảnh vào chung khảo gồm 137 tác phẩm của 97 tác giả vào triển lãm, và đề cử 20 tác phẩm nổi trội để trao giải thưởng, gồm 2 Huy chương Vàng, 4 Huy chương Bạc, 6 Huy chương Đồng và 8 Giải Khuyến khích.

Nhìn vào những tác phẩm được giải, những tác phẩm được trưng bày cho thấy điểm mạnh ở Liên hoan lần này có nhiều tác giả mới tham dự, các tác giả trẻ đã dần khẳng định được vị thế. Với nhiều góc nhìn đa dạng nên bộ ảnh được chọn triển lãm và trao giải năm nay tương đối tốt, phong phú, đã khắc họa được vẻ đẹp đất nước con người miền núi phía Bắc; những thành tựu phát triển kinh tế văn hóa xã hội khoa học kỹ thuật, an ninh quốc phòng, những tấm gương điển hình tiên tiến, nông thôn mới, những nét đẹp trong đời sống văn hóa tinh thần trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Đặc biệt Liên hoan lần này có nhiều tác phẩm chụp về Điện Biên, có chất lượng tốt, như một lời tri ân hướng về kỷ niệm 70 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.

 Các tác phẩm được tuyển chọn, và triển lãm năm nay là những tác phẩm có ý tưởng tốt, có sự đầu tư công phu, bám sát chủ đề, vận dụng tốt các thủ pháp nghệ thuật để thể hiện tốt nhất khoảnh khắc quyết định tác phẩm. Điển hình như các tác phẩm: “Các cựu chiến binh Điện Biên năm xưa gặp nhau trên đồi A1” của tác giả Dương Vân Anh - Hòa Bình (Huy chương Vàng);  “Hệ thống bậc thang thủy điện trên Sông Đà” của Vũ Phi Long - Sơn La (Huy chương Vàng); “Trong nắng” của Lê Mạnh Hùng - Điện Biên (Huy chương Bạc); “Sắc thu trên đỉnh Tà Chì Nhù” của Trần Trung Hiếu - Yên Bái (Huy chương Bạc); “Thành phố trong mây” của Nguyễn Quỳnh Đô - Yên Bái (Huy chương Bạc); “Mâm cỗ lá Tân Sơn - Nét văn hóa người Mường” của Nguyễn Thế Bằng - Phú Thọ (Huy chương Bạc)…

Đa dạng về đề tài, thể loại, truyền tải những thông điệp rõ ràng có nội dung tư tưởng tốt, tính nghệ thuật cao; tuy đề tài không mới nhưng giàu hình tượng nghệ thuật, sáng tạo, gây nhiều cảm xúc cho người xem là những điều Ban Tổ chức đánh giá về những tác phẩm đoạt giải thưởng năm nay.

Với ảnh bộ “Hệ thống bậc thang thủy điện trên Sông Đà” được tác giả Vũ Phi Long, thể hiện qua những góc chụp flycam khá kỳ công. Bằng những góc đại cảnh cực mới, tác phẩm cho người xem thấy rõ vẻ đẹp của những công trình thủy điện ở Tây Bắc. Qua đó cho thấy những thành tựu kỳ vĩ thể hiện quyết tâm đổi thay trong đời sống của người dân các tỉnh phía Bắc nói riêng và cả nước nói chung. Đằng sau thành tựu đó là sự đồng lòng của hàng nghìn hộ dân các tỉnh miền núi đã di dời nơi ở, nhường diện tích để xây dựng các công trình thủy điện.

Với tác phẩm ảnh đơn “Các cựu chiến binh Điện Biên năm xưa gặp nhau trên đồi A1” tác giả Dương Vân Anh, lại cho người xem một cảm xúc thật khác lạ. Bức ảnh được chị chụp cận với ống kính góc rộng, đã bắt chọn khoảnh khắc đầy xúc động pha chút hồ hởi của các cựu chiến binh, trên ngực áo sáng chói chiến công, gặp nhau trên chiến trường xưa. Khoảnh khắc đó gợi nhớ đến câu nói của đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Lễ kỷ niệm 50 năm ngày quân đội ta nổ súng mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ. Đại tướng nói “50 năm sau chiến dịch vĩ đại Điện Biên Phủ, gặp lại nhau đây là quý lắm rồi”. Và càng trân quý hơn khi 70 năm sau các cựu chiến binh khỏe mạnh, ngập tràn hạnh phúc gặp nhau ở chiến trường xưa nhân dịp cả nước hướng về Lễ kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ. Điều đó càng khiến cho ta thêm trân trọng giá trị chiến thắng to lớn của dân tộc.

Tác giả Dương Vân Anh xúc động kể: Cuối năm 2023 chị được tham dự trại sáng tác ở Điện Biên với các hội viên hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam của 15 tỉnh miền núi phía Bắc và một số tay máy của tỉnh Điện Biên. Suốt 3 ngày lặn lội vào sâu trong các bản làng, ghi lại nhiều hình ảnh sinh hoạt của các dân tộc, nhưng chị thấy vẫn không thể nói lên được rõ nét về Điện Biên với khí thế hào hùng của chiến thắng 70 năm. Quay lại trại sáng tác, đến với đồi A1, chị đã may mắn gặp các Cựu chiến binh tham gia chiến dịch Điện Biên ở chính trận địa này. Thế là trước hầm chỉ huy của quân Pháp năm xưa, với cái nắng đổ lửa, chị đã nhìn thấy nụ cười sảng khoái khi câu chuyện đến cao trào, những chiếc huy chương trên ngực các cựu binh lấp lánh, những mảng sáng tối rõ ràng, với góc chụp tiếp cận, chị liên tục bấm máy. Và thời khắc đẹp đẽ xúc động đó đã nhận được sự đồng thuận rất cao của “những người cầm cân nảy mực”  khi đề cử Huy chương Vàng, cùng sự đồng cảm sâu sắc của người xem.

Tín hiệu vui và những hạn chế

Tại Liên hoan, giới cầm máy đều có chung nhận xét bộ ảnh vào chung khảo dịp này có chất lượng tương đối tốt, mới hơn so với năm trước.

Về điều này NSNA Hồ Sỹ Minh - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam,  Phó Trưởng Ban tổ chức cho biết: Để có được các tác phẩm mới, chất lượng, trước lúc chấm chọn, Hội đồng giám khảo năm nay đã dành nhiều thời gian xem lại các tác phẩm đoạt giải và triển lãm của 5 kỳ liên hoan ảnh khu vực miền núi gần đây, tránh bỏ phiếu cho các tác phẩm cũ, lặp lại, thiếu sáng tạo, bắt chước ý tưởng, na ná những kỳ Liên hoan trước.

“Nhìn tổng thể, bộ ảnh được tuyển chọn tuy chưa phải là bức tranh hoàn chỉnh khắc họa diện mạo của nhiếp ảnh miền núi phía Bắc trong thời kỳ hội nhập phát triển nhưng cũng đủ các yếu tố để chúng ta nhìn nhận đánh giá xem xét nghệ thuật nhiếp ảnh miền núi đang đứng ở cung bậc nào trong cả nước”.

Sự phong phú đa dạng về đề tài trong các tác phẩm, cho thấy ý thức trách nhiệm, quyết tâm tìm tòi, gạn đục khơi trong, phản ánh trực diện về vẻ đẹp, con người và thiên nhiên miền núi phía Bắc của những người cầm máy. Chính điều này đã khiến bộ ảnh có nhiều màu sắc, không nhàm chán, gieo được những cung bậc cảm xúc khác nhau cho người xem.

Là một hoạt động ý nghĩa nhân kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954-7/5/2024) Liên hoan năm nay ngoài tác phẩm giành giải cao nhất của tác giả Dương Vân Anh, thì còn hàng chục tác phẩm ấn tượng về Điện Biên và Tây Bắc giành những giải thưởng cao. Có được điều đó một phần cũng nhờ kết quả của sự chuẩn bị trước đó từ Trại sáng tác ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc tại tỉnh Điện Biên, năm 2023, do Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Điện Biên phối hợp với Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức, vào cuối tháng 12 năm 2023. Sau một tuần lặn lội khắp mảnh đất Điện Biên, gần 30 tay máy xuất sắc của 15 tỉnh miền núi phía Bắc đã có được những khoảnh khắc tuyệt vời về mảnh đất lịch sử tươi đẹp, hào hùng này.

Ngoài những thành công Liên hoan vẫn tồn tại những mặt hạn chế, như việc chọn không gian trưng bày ảnh trước sảnh Trung tâm Văn hóa ngày khai mạc chưa hợp lý - vì quá chật hẹp.

Với tầm vóc và về đẹp đặc trưng của thiên nhiên bản sắc văn hóa con người của khu vực giàu tiềm năng về ngôn ngữ tạo hình nhiếp ảnh các tác giả vẫn còn nhiều hạn chế trong lựa chọn đề tài và phương pháp thể hiện: chưa khai thác chiều sâu vào các tầng văn hóa những gì sản vùng miền, những làng nghề; cuộc sống của nhân dân, các chiến sĩ biên phòng…. Ngoài ra những hạn chế của các năm trước như: nhiều tác phẩm trung lập về đề tài; chụp theo những lối mòn; xử lý hậu kỳ yếu, nhiều bức ảnh đặt tên không gắn với chủ đề, hoặc chú thích ngây ngô, thể hiện sự dễ dãi làm giảm bớt giá trị bức ảnh… vẫn tồn tại.

Không có sự đột phá mới, năm nay Thái Nguyên chỉ có 8 tác giả với 9 tác phẩm được chọn treo. Theo nhìn nhận của giới chuyên môn, thì bộ ảnh dự thi của Thái Nguyên năm nay yếu hơn so với mọi năm. Các tác phẩm đa phần đề tài không mới như: chè, công nghiệp gang thép,… và vẫn chưa có những đột phá.

Tôn vinh vẻ đẹp đất và người Tây Bắc, Liên hoan thực sự là những một món quà tri ân sâu sắc đối với các thế hệ người Việt Nam, đã đóng góp hy sinh và dựng xây trên chiến trường Điện Biên Phủ và mảnh đất Tây Bắc tươi đẹp, anh hùng. Đây cũng là cơ hội tốt để tỉnh quảng bá du lịch của Điện Biên, cũng như bản sắc văn hóa và cuộc sống con người trong công cuộc đổi mới xây dựng, phát triển quê hương đất nước của đồng bào các dân tộc miền núi phía Bắc. Qua đây càng thấy rõ nghệ thuật nhiếp ảnh đã và đang phát huy rất tốt vai trò xung kích trong cả thời chiến cũng như thời bình.

Quang Khải