Giải pháp nào để tăng giá trị xuất khẩu địa phương?

VNTN - Mặc dù 2 năm trở lại đây, giá trị xuất khẩu hàng hóa của Thái Nguyên luôn nằm trong tốp đầu của cả nước nhưng chỉ tiêu giá trị xuất khẩu của địa phương lại chỉ chiếm tỷ trọng rất nhỏ (chưa đến 2%), với tốc độ tăng bình quân mỗi năm chỉ đạt 5,5%. Trong khi đó, theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX thì con số này phải đạt là 20%/năm. Nhiều ý kiến cho rằng rất khó để có thể đạt được chỉ tiêu này, song theo ông Nguyễn Ngô Quyết, Giám đốc Sở Công Thương thì vẫn có khả năng hoàn thành nếu tỉnh thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp.

Tính đến nay, toàn tỉnh có hơn 6 nghìn doanh nghiệp (DN), trong đó có 129 DN FDI, với tổng vốn đăng ký đầu tư 7,249 tỷ USD. Trong đó đáng kể nhất phải kể đến Công ty TNHH Samsung Electronic Việt Nam Thái Nguyên. Bởi đây không chỉ là DN lớn, mà sự có mặt của Công ty này đã kéo theo một loạt các DN, công ty phụ trợ khác đến đầu tư hoặc mở rộng quy mô sản xuất trên địa bàn tỉnh. Bởi vậy, trong 2 năm đầu thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2015-2020, chỉ tiêu giá trị xuất khẩu hàng hóa của tỉnh ta đã đạt tới 42,6 tỷ USD, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 21,4%/năm. Tuy nhiên, với trên 98% giá trị xuất khẩu thuộc về khu vực FDI, nên số còn lại (252 triệu USD năm 2016 và 304 triệu USD năm 2017) thuộc về xuất khẩu địa phương, một con số có thể nói là hết sức khiêm tốn trong tổng giá trị xuất khẩu. Với con số này thì tốc độ tăng bình quân 2 năm qua của tỉnh mới đạt 5,5%/năm. Trong khi đó, mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh đưa ra là 20%/năm. Trước thực tế này, để đạt được mục tiêu Nghị quyết đề ra, năm 2018, tỉnh phải thực hiện hoàn thành kế hoạch tăng 23,3% và 2 năm 2019 và 2020 phấn đấu tăng bình quân 34,4%/năm. Đây được xem là bài toán khó nên đã có lúc tưởng chừng phải đưa ra đề xuất với Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Tỉnh ủy xin được điều chỉnh chỉ tiêu.

Sản phẩm may mặc lâu nay luôn là mặt hàng chủ lực của tỉnh trong giá trị xuất khẩu địa phương, với giá trị lên tới hàng trăm triệu USD mỗi năm.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Ngô Quyết, Giám đốc Sở Công Thương thì chỉ tiêu này vẫn có khả năng thực hiện nếu thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Vậy những giải pháp đó là gì?

Trước hết, chúng ta cùng tìm hiểu nguyên nhân nào khiến chỉ tiêu xuất khẩu địa phương lại đạt thấp so với kế hoạch? Một trong những nguyên nhân chính được xác định đó là khi xây dựng kế hoạch 5 năm, tỉnh đã tính phần giá trị xuất khẩu tăng thêm của Công ty Khai thác và chế biến khoáng sản Núi Pháo đóng góp 300 triệu USD, còn lại 106 triệu USD là tăng bình quân từ các sản phẩm khác, trong đó chủ yếu là sản phẩm may mặc. Tuy nhiên, trước đây Núi Pháo là công ty nội địa, sau khi đi vào khai thác, đã thành lập thêm 1 công ty liên doanh với Cộng hòa liên bang Đức nên giá trị xuất khẩu của DN này đã chuyển sang tính cho hoạt động xuất khẩu của DN FDI. Chính việc chuyển cách tính đối với Núi Pháo đã khiến chỉ tiêu giá trị xuất khẩu của địa phương bị ảnh hưởng. Cụ thể, nếu như năm 2015, chỉ tiêu này đạt 273 triệu USD thì năm 2016 chỉ đạt 252 triệu USD và năm 2017 đạt 303,8 triệu USD; năm 2018 dự kiến đạt 375,5 triệu USD. Như vậy, với chỉ tiêu mà Nghị quyết Đại hội XIX Đảng bộ tỉnh thì đến năm 2020, giá trị xuất khẩu địa phương phải đạt khoảng 679 triệu USD.

Ông Nguyễn Ngô Quyết cho rằng, căn cứ thực tế tình hình sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế trong nước trên địa bàn tỉnh, giá trị xuất khẩu địa phương đến năm 2020 có thể tăng thêm 406 triệu USD, nhờ một số nguồn chính, cụ thể: Xuất khẩu một số sản phẩm khoáng sản đã qua chế biến sâu giá trị xuất khẩu tăng thêm khoảng 80 triệu USD; đồng thô và các sản phẩm của đồng đạt khoảng 20 triệu USD; bột oxit kẽm 60% đạt khoảng 30 triệu USD; xỉ ti tan đạt 20 triệu USD; xuất khẩu sản phẩm may của một số doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh khoảng 200 triệu USD; các sản phẩm công nghiệp địa phương còn lại cân đối giá trị xuất khẩu tăng thêm dự kiến khoảng 126 triệu USD, gồm: Sản phẩm từ sắt thép và phụ tùng vận tải (50 triệu USD), hợp kim sắt và kim loại màu (40 triệu USD), hàng nông sản (36 triệu USD).

Để đạt được giá trị xuất khẩu này, người đứng đầu ngành Công thương của tỉnh đã đưa ra nhiều đề xuất cụ thể với tỉnh. Đó là dành nguồn kinh phí khoảng 16 tỷ đồng cho huyện Võ Nhai vay giải phóng mặt bằng trước khoảng 10 trong số 30ha ở Cụm công nghiệp Cây Bòng (xã La Hiên), để Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại TNG sớm đầu tư xây dựng 1 nhà máy may. Theo cam kết và tính toán của người đứng đầu Công ty này, chỉ sau vài tháng được bàn giao mặt bằng, Nhà máy sẽ đi vào hoạt động, giải quyết việc làm cho khoảng 2.000 lao động và có khả năng đạt giá trị xuất khẩu hàng hóa hàng chục triệu USD. Cùng với đó là ứng vốn khoảng 50 tỷ đồng để giải phóng mặt bằng 30ha ở cụm công nghiệp Sơn Cẩm 2 (Phú Lương) để thu hút các nhà đầu tư, trong đó ưu tiên các doanh nghiệp sản xuất mặt hàng xuất khẩu.

Ngoài ra, tỉnh cũng cần yêu cầu Công ty Chế biến và Khai thác khoáng sản Núi Pháo sớm đầu tư dây chuyền chế biến sâu tinh quặng đồng theo như cam kết. Vì hiện nay, sản phẩm tinh quặng đồng do Công ty này khai thác lên chưa đạt hàm lượng để xuất khẩu. Được biết, một số công ty đến đặt vấn đề chế biến thuê nhưng hai bên chưa thống nhất được mức giá… Vì thế, nếu giải phóng được chỗ quặng đồng này của Núi Pháo thì giá trị xuất khẩu mặt hàng này của địa phương sẽ tăng khá cao…

Bên cạnh những giải pháp nêu trên, theo một số chuyên gia trong lĩnh vực kinh tế thì tỉnh cũng cần quan tâm và dành những cơ chế khuyến khích, động viên hơn nữa đối với những doanh nghiệp sản xuất các mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh của tỉnh, như may mặc, sắt thép, chè xanh. Bởi hiện nay, nhiều doanh nghiệp trong số này còn gặp phải những khó khăn về nguồn vốn, tiếp cận thị trường, quản trị doanh nghiệp, nguồn lao động chất lượng cao. Điều này càng cần thiết và có ý nghĩa hơn khi Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã chính thức được ký kết vào ngày 9-3 vừa qua, mà Việt Nam là một trong số 11 thành viên của Hiệp định.

Nguyễn Chi