Doanh nghiệp nội những nỗ lực tự thân

VNTN - Trong khi các doanh nghiệp (DN) ngoại - vốn FDI - đang có nhiều lợi thế, lấn lướt cả về giá trị sản xuất và doanh thu thì DN nội lại phải gồng mình vượt qua những rào cản cạnh tranh khốc liệt của thị trường. Tuy nhiên, thực tế thì năm qua đã ghi nhận những nỗ lực tự thân vươn lên của khối các DN nội, trong đó có những đơn vị tưởng như không thể gượng dậy.

Nỗ lực từ trong suy nghĩ

Thời gian gần đây, chúng ta thường nghe nhắc đến cụm từ lép vế khi nói về hoạt động của khu vực kinh tế trong nước, trong đó có cộng đồng các DN địa phương. Nói đúng hơn là từ khi khu vực kinh tế vốn FDI lên ngôi với các dự án khổng lồ của Samsung và chuỗi dự án phụ trợ đi kèm thì cụm từ này xuất hiện nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu so về giá trị sản xuất thì quả thật các DN nội địa đang có phần thấp hơn, nhưng xét về đóng góp thực sự cho nền kinh tế địa phương thì không hẳn vậy.

Phân tích của các chuyên gia cho thấy, thực tế hiện nay khu vực kinh tế FDI phát triển quá mạnh nhưng vẫn chỉ như "miếng mỡ nổi" mà thiếu chiều sâu, bởi tỉ lệ nội địa hóa còn rất thấp khiến giá trị thực mà khu vực nội địa được thừa hưởng không đáng kể. Hay nói đúng hơn, trong chuỗi giá trị mà khu vực FDI có được, ít thấy bóng dáng các DN trong nước. DN vốn FDI nhập khẩu gần như 100% nguyên phụ liệu, linh kiện và xuất khẩu cũng gần như toàn bộ sản phẩm làm ra. Giá trị nhập khẩu và xuất khẩu không chênh nhau là mấy. Điều đó chứng tỏ, thị trường nội địa chủ yếu là lắp ráp, gia công, có chăng chúng ta được hưởng lợi từ chính sách thu hút lao động, việc làm, cải thiện môi trường đầu tư, dịch vụ xã hội... Đã có thời điểm DN may mặc vốn FDI của chúng ta phải nhập từ sợi chỉ, cái cúc; hay DN điện tử, viễn thông phải nhập từ con vít, cái ốc, nên giá trị thực mang lại cho nền kinh tế không nhiều.

Từ phân tích này có thể suy ra rằng, chính sản xuất trong nước với binh chủng các DN bản địa mới là lực lượng quan trọng, thể hiện tính bền vững của nền kinh tế. Tại một diễn đàn xúc tiến đầu tư mới đây của tỉnh, ngay cả chuyên gia kinh tế đến từ Cục Đầu tư nước ngoài của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, bà Nguyễn Thị Bích Ngọc cũng khẳng định: Để đảm bảo tính bền vững cho nền kinh tế, ngoài tiếp tục phát triển công nghiệp vốn FDI, Thái Nguyên cần quan tâm tạo điều kiện, tháo gỡ khó khăn, phát triển khu vực kinh tế trong nước, trong đó chú ý nhiều đến các DN nhỏ và vừa. Chính sự phát triển này sẽ giúp tỉnh tận dụng tối đa sức ảnh hưởng và sự lan tỏa của các nhà đầu tư lớn của nước ngoài. Cần nhất là các DN nội địa phải tham gia được vào chuỗi sản xuất khổng lồ đang ngày một gia tăng của các DN FDI.

Từ khi Samsung, một thương hiệu mang tính toàn cầu xuất hiện ở tỉnh ta, được các cấp chính quyền và người dân ủng hộ, tạo điều kiện hết sức cả về chính sách thuế quan đến cơ chế giải phóng mặt bằng nên đôi lúc khiến các DN địa phương có phần chạnh lòng. Tuy nhiên, các DN đều hiểu rằng, đó là chiến lược thu hút đầu tư của tỉnh và sự có mặt của các "ông lớn" sẽ là chất xúc tác kích thích dòng vốn đầu tư đổ vào địa phương. Từ đó, cơ hội cũng sẽ đến nhiều hơn với các DN nội địa. Do đó, một động lực mới, lớn hơn rất nhiều đã len lỏi vào từng ý nghĩ, tư duy của các DN địa phương, tạo dựng niềm tin để phát triển.

Khu công nghiệp Sông Công 1 đang thu hút nhiều nhà đầu tư nội địa

Với Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (đơn vị vẫn được xem là "anh cả" trong ngành luyện kim của tỉnh), nếu năm 2014 những khó khăn được đẩy tới tận cùng thì năm 2015 vừa qua tình hình cũng không khác là bao. Những tác động xấu từ thị trường cộng với sự bất lợi trong triển khai đầu tư giai đoạn II đã khiến hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN này gặp không ít trở ngại. Tuy nhiên, thường cái khó hay ló cái khôn, ở hoàn cảnh đó lại có nhiều phương án, giải pháp tức thời, hợp lý được đưa ra và mạnh dạn áp dụng.

Sản phẩm mới - thép chống lò - đang được Công ty CP Gang thép Thái Nguyên sản xuất và tiêu thụ mạnh trên thị trường

Tình hình thị trường năm qua cho thấy, giữa lúc thép xây dựng cung đang vượt cầu, các doanh nghiệp sản xuất liên tục giảm giá bán để chiếm lĩnh thị phần thì thép giá rẻ của Trung Quốc lại ồ ạt xâm nhập làm cho hoạt động sản xuất của Gang thép Thái Nguyên khó chồng thêm khó. Trong bối cảnh đó, nội tại đơn vị lại có những bất ổn: Tổ chức bộ máy cồng kềnh, lực lượng lao động lớn, máy móc thiết bị lạc hậu, đầu tư đổi mới công nghệ còn dở dang... Hơn nữa, Công ty đang vừa phải đảm bảo duy trì sản xuất vừa tập trung tháo gỡ khó khăn cho đầu tư giai đoạn II.

Vậy, cách nào để giải quyết tình cảnh trên? Phương án tối ưu nhất đã được Công ty đưa ra áp dụng chính là giảm chỉ tiêu tiêu hao và giảm giá thành sản phẩm trong toàn bộ quy trình sản xuất. Để làm được điều đó, chỉ có cách áp dụng hình thức khoán đối với từng đơn vị thành viên trong Công ty. Không giống trước đây chỉ khoán một phần, nay Công ty áp dụng khoán toàn diện và khoán triệt để. Tức là các đơn vị trực thuộc phải chủ động từ khi nhập vật tư, nguyên liệu, phụ tùng cho đến sản xuất các sản phẩm đầu ra và giá thành sản phẩm đó. Mục tiêu cuối cùng là phải đảm bảo được giá thành mà Công ty giao. Giá Công ty giao được tính ngược trên cơ sở giá sản phẩm bán ra được thị trường chấp nhận. Sau chỉ đạo của Công ty, 100% các đơn vị sản xuất trực thuộc đều đẩy mạnh tiết kiệm để giảm giá thành sản phẩm. Người đứng đầu Công ty, ông Hoàng Ngọc Diệp cho hay, việc giao khoán triệt để đã giúp hạ giá thành các sản phẩm trong toàn đơn vị. Qua đó, giảm giá bán các sản phẩm thép của Công ty ra thị trường được tới 1 triệu đồng/tấn so với trước. DN có cơ chế khuyến khích cụ thể, những đơn vị nào giảm giá thành thấp hơn giá giao sẽ được hưởng 20% tổng giá trị tiết kiệm được, ngược lại nếu để tăng sẽ chịu phạt bù 20% khoản tăng vượt.

Trước những áp lực về công nghệ, Công ty chủ trương áp dụng các giải pháp kỹ thuật để tăng năng suất lao động, giảm giá thành sản phẩm. Đối với sản xuất thép, Công ty chỉ đạo đơn vị trực thuộc là Nhà máy Luyện thép Lưu Xá sử dụng vật tư, nguyên liệu thay thế trên cơ sở vẫn đáp ứng yêu cầu đề ra. Không giống trước, hiện tại trong dây chuyền đúc phôi thép của Nhà máy đã có thêm hạng mục thùng trung gian nhằm giữ nhiệt lượng, tăng quá trình đúc từ 12 giờ lên 24 giờ. Mặt khác, một giải pháp kỹ thuật rất hiệu quả mà từ nhiều năm qua Công ty chưa làm được là vận chuyển phôi nóng từ luyện sang cán thì nay đã áp dụng thành công. Trước đây, sau khi phôi ra lò phải để nguội xong mới chuyển qua dây chuyền cán khiến tiêu hao nhiều nhiên liệu đốt do thép phải mất hai lần tăng nhiệt, nhưng nay Công ty đã sử dụng đường ray, toa tàu chuyển phôi từ luyện thép sang cán (nhiệt lượng phôi thép vẫn giữ mức 700 độ C) để cho ra thép thương phẩm. Theo tính toán, trước đây để sản xuất 1 tấn thép phải mất 31kg dầu FO thì nay áp dụng biện pháp này chỉ mất 24 kg.

Do có bộ máy cồng kềnh, số cán bộ làm ở bộ phận gián tiếp lớn, các đơn vị, chi nhánh bố trí dàn trải đã ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của toàn Công ty. Do vậy, một quyết định mạnh dạn đó là sắp xếp lại toàn diện bộ máy, trong đó tái cơ cấu khu vực văn phòng và hệ thống chi nhánh tiêu thụ sản phẩm được triển khai đầu tiên. Do đã khoán toàn diện, triệt để nên gánh nặng quản lý ở các phòng ban chuyên môn khu vực văn phòng Công ty được giảm nhẹ trên cơ sở điều chuyển gần 100 cán bộ ở khu vực này xuống tham gia sản xuất ở các nhà máy, xí nghiệp, góp phần tăng lao động trực tiếp cho khối sản xuất.

Trong khối các DN địa phương thì từ lâu Công ty CP Đầu tư và Thương  mại TNG là niềm tự hào cho các sản phẩm nội địa. Trước nhiều thách thức về hội nhập và cạnh tranh, nhưng đơn vị này vẫn tăng trưởng mạnh, bằng chứng là đến nay DN đã mở rộng sản xuất ra gần 1/2 số địa phương trong tỉnh với các chi nhánh tại T.P Thái Nguyên, T.P Sông Công, huyện Phú Bình và Đại Từ. Gần đây nhất, DN này còn đầu tư xây dựng Trung tâm thiết kế thời trang ngay tại T.P Thái Nguyên với số vốn lên tới cả trăm tỷ đồng. Năm 2015, trong tổng số 45,2 triệu sản phẩm may mặc đạt được của toàn tỉnh (tăng 10,6% cùng kỳ, bằng 113,6% kế hoạch năm) thì TNG chiếm tới trên 50%.

Hội thi thợ giỏi Công ty CP Đầu tư và Thương mại TNG            Ảnh: Anh Tú

Một DN địa phương nữa cũng đã và đang khẳng định khả năng, tiềm lực phát triển bền vững của mình là Công ty TNHH Khai thác Chế biến khoáng sản Núi Pháo. Trong khi tình hình kinh tế còn chưa hết khó khăn thì việc DN này có giá trị sản xuất công nghiệp và kim ngạch xuất khẩu đạt hàng trăm triệu USD mỗi năm thật đáng ghi nhận. Trung bình mỗi tháng, đơn vị sản xuất được trên 3.000 tấn đồng, 600 tấn volfram và khoảng 16.000 tấn flourspar. Kết thúc năm 2015, volfram và sản phẩm volfram (loại hàng hóa có giá trị kinh tế chủ lực của Công ty) đạt khoảng 9.100 tấn, tăng trên 11% so với cùng kỳ và vượt 12% kế hoạch đề ra.

Cũng đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ, từng bước xây dựng thương hiệu uy tín là DN Việt Cường. Ngoài thương hiệu số 1 trên địa bàn tỉnh về cung ứng sản phẩm bê tông tươi, hiện nay DN này đã đầu tư cả trăm tỷ đồng vào dây chuyền sản xuất gạch tuynel theo tiêu chuẩn, công nghệ tiên tiến nhất. Ông Đoàn Văn Tùng, chủ DN chia sẻ: Hướng phát triển của đơn vị là trở thành tập đoàn sản xuất vật liệu xây dựng. Bởi thế, DN đã lắp đặt thêm dây chuyền sản xuất gạch không nung, khai thác vật liệu đá, cát, sỏi xây dựng. Kết thúc năm qua, DN cung ứng ra thị trường gần 100.000m3 bê tông thương phẩm, 80.000m3 đá xây dựng và trên 1 triệu viên gạch tuynel...

Nhà máy gạch tuynel Việt Cường được đầu tư dây chuyền, thiết bị hiện đại, bước đầu chiếm lĩnh thị phần trong và ngoài tỉnh

Cùng với các DN nói trên, cộng đồng DN địa phương còn có nhiều đơn vị đủ mạnh để đứng vững và đóng góp cho nền kinh tế của tỉnh, điển hình là Công ty CP Nhiệt điện An Khánh, Công ty CP Đầu tư và Sản xuất công nghiệp, Công ty CP Prime Phổ Yên, Công ty CP Bê tông và Xây dựng Thái Nguyên, Công ty TNHH Ngôi Sao Hy Vọng, Công ty TNHH Hương Đông, Công ty TNHH Quang Trung...

Công ty TNHH Xây dựng và Phát triển nông thôn miền núi đang vận hành 4 lò luyện xỉ ti tan với công suất 20 nghìn tấn/năm

Công ty CP Bê tông và Xây dựng Thái Nguyên là một trong những nhà thầu tham gia

xây dựng các nhà máy tại Khu công nghiệp Yên Bình I.     Nguồn: baothainguyen.org.vn

Minh Quân