Để phát huy giá trị Khu Di tích lịch sử quốc gia Thanh niên xung phong Đại đội 915

Lịch sử và hiện trạng

Khu di tích lịch sử Thanh niên xung phong (TNXP) Đại đội 915 (phường Gia Sàng, thành phố Thái Nguyên) là một trong những chứng tích hào hùng của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Nơi đây ghi dấu sự hy sinh của 60 TNXP Đại đội 915, Đội 91 Thái Nguyên (trước là Bắc Thái) tại ga Lưu Xá, đêm Noel năm 1972, trong khi đang làm nhiệm vụ bảo vệ, vận chuyển hàng hóa chi viện cho miền Nam chống đế quốc Mỹ. Năm 2008, Khu di tích được xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh. Năm 2009, Đại đội 915 được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân - đơn vị có thành tích đặc biệt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và Khu di tích được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia.

Với ý nghĩa là nơi tham quan, chiêm bái, tưởng nhớ các Liệt sỹ TNXP, góp phần quan trọng trong việc giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ, năm 2010, Dự án bảo tồn, tôn tạo Khu di tích được tỉnh phê duyệt. Giai đoạn I, Sở VHTT&DL làm chủ đầu tư đã hoàn thành đưa vào sử dụng 04 hạng mục: Nhà tưởng niệm; nhà bia; lầu chuông, lầu khánh và sân hành lễ, với tổng kinh phí đầu tư hơn 34,5 tỷ đồng. Giai đoạn II, 10 hạng mục được giao cho Tỉnh Đoàn thực hiện với tổng kinh phí 26,3 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách nhà nước cấp cho Trung ương Đoàn. Tính tới thời điểm hiện tại đã hoàn thiện khoảng 90% công trình, bao gồm: hồ nước; nhà bảo vệ; cổng, sân vườn; bể nước ngầm; hệ thống điện tổng thể; cấp thoát nước; phòng cháy, chữa cháy... Các hạng mục chưa hoàn thiện gồm: trụ huyền thoại; rãnh thoát nước; hàng rào và nhà vệ sinh (dự kiến sẽ hoàn thành trong tháng 4/2018).

Hội nghị định hướng tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử quốc gia

TNXP Đại đội 915 do UBND tỉnh tổ chức.

Mặc dù Khu di tích đã được quan tâm đầu tư như trên, xong đi vào thực tế, các hạng mục công trình đã phát sinh một số vấn đề đòi hỏi phải tiếp tục trùng tu tôn tạo để tương xứng với giá trị lịch sử vốn có; đồng thời, tư liệu trưng bày giới thiệu về giá trị, sự kiện lịch sử của Khu di tích còn nghèo nàn, chưa sinh động, chưa truyền được xúc cảm cho khách tham quan… nên chưa đảm bảo khai thác, phát huy giá trị Khu di tích.

Chủ trương thiết thực và sự vào cuộc mạnh mẽ

Trước thực trạng trên, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ra chủ trương định hướng tôn tạo, phát huy giá trị Khu di tích. Rất nhiều đầu việc đã được giao và nhận được sự đồng thuận, bắt tay ngay vào cuộc của các sở ban ngành, đơn vị liên quan.

UBND thành phố Thái Nguyên được giao tiếp nhận và quản lý các hạng mục công trình thuộc Khu di tích do Tỉnh Đoàn làm chủ đầu tư và điều chỉnh quy hoạch chi tiết mở rộng Khu di tích. Nhận nhiệm vụ, Thành phố đã xây dựng kế hoạch cho nhiều phần việc trong thời gian tới, trong đó đặc biệt quan tâm tới điều chỉnh quy hoạch chi tiết mở rộng Khu di tích với quy mô điều chỉnh khoảng 14,8ha. Trong đó sẽ mở rộng ranh giới Khu di tích về phía Đông, phía Bắc và phía Tây gắn với không gian cảnh quan Đền Túc Duyên; điều chỉnh giảm quy mô, ranh giới của Trung tâm hoạt động Thanh thiếu niên (trước đó nằm trong cùng một tổng thể quy hoạch hạ tầng và không gian với Khu di tích). Sau điều chỉnh, diện tích khuôn viên Khu di tích sẽ tăng từ 11.137m2 lên khoảng 48.000m2. Đồng thời việc lập và triển khai thực hiện Dự án trùng tu, tôn tạo Khu di tích cũng là một phần việc được Thành phố chú trọng. Theo như phương án đề xuất, sẽ tiến hành tôn tạo lại Nhà tưởng niệm với giải pháp thay thế kiến trúc mái; đắp giả đồi và trồng cỏ vào 2/3 chiều cao tầng 1 để biến công trình từ 2 tầng thành 1 tầng nằm phía trên đồi bát úp, tạo vẻ chắc chắn, trầm mặc và uy nghi. Đặc biệt, điểm nhấn của công trình là việc phục dựng lại một phần hầm hào bên cạnh để kết nối với tầng 1 Nhà tưởng niệm nằm trong lòng đồi giả thành một không gian nhằm tái hiện chân thực nhất sự hy sinh của các liệt sĩ TNXP, giúp các thế hệ mai sau hình dung lại được những giá trị lịch sử chủ yếu của Khu di tích. Cùng với đó sẽ cải tạo các hạng mục phụ trợ hiện có như sân, đường, hàng rào, hồ nước, cây xanh…; xây mới Nhà điều hành và đón tiếp; Khu trưng bày, phòng chiếu phim; phục dựng hầm trú ẩn, cảnh quan, cây xanh mặt nước, bãi đỗ xe… trong Khu di tích. Dự kiến thời gian nghiệm thu Dự án là 15/12/2018 để kịp khánh thành Khu di tích đúng ngày tưởng niệm sự hy sinh của các TNXP Đại đội 915 (24/12).

Bên cạnh việc đầu tư tôn tạo, mở rộng thì việc lưu giữ, tuyên truyền, giáo dục các giá trị lịch sử, ý nghĩa cách mạng của Khu di tích cũng được tỉnh ta hết sức quan tâm.

Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh nhận nhiệm vụ triển khai xây dựng phim tài liệu, phim truyện tái hiện sự hy sinh anh dũng của các TNXP Đại đội 915 và hoàn thành trong tháng 10/2018. Đài đã xây dựng đề cương kịch bản cho phim tài liệu, gồm 2 tập: tập 1 tái hiện sự ra đời, hoạt động phục vụ chiến đấu, thành tích và sự hy sinh của Đại đội 915; tập 2 tôn vinh và phát huy truyền thống lịch sử của Thái Nguyên, truyền thống anh hùng của Đại đội 915. Về phim truyện, Đài đề xuất thực hiện bộ phim với thời lượng 90-100 phút và xây dựng ý tưởng nội dung phim theo 2 phương án. Phương án 1 tập trung phản ánh đề tài lịch sử và cuộc chiến tranh, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Phương án 2 lấy bối cảnh hôm nay với những người đang sống, tiếp tục dựng xây quê hương và hồi tưởng lại những thành tích lao động, chiến đấu, tri ân sự hy sinh anh hùng của các liệt sĩ TNXP Đại đội 915.

Với nhiệm vụ xây dựng cuốn sách về quá trình lịch sử và sự hy sinh anh dũng của các TNXP Đại đội 915, xuất bản vào tháng 7/2018, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy đã có kế hoạch nghiên cứu, biên soạn Cuốn sách “Đại đội 915 - Khúc tráng ca bất tử” nhằm tái hiện lại một cách chân thực và thuyết phục về khúc bi tráng một thời chiến tranh cùng những ghi nhận của Đảng và Nhà nước đối với Đại đội TNXP 915 hy sinh anh dũng trong đêm Noel năm 1972. Để triển khai kế hoạch, 5 tổ sưu tầm tư liệu đã được thành lập để khai thác tư liệu trên 2 địa bàn Bắc Cạn, Thái Nguyên và bắt đầu thực hiện nhiệm vụ từ ngày 1/4 đến 30/4/2018.

Hội Văn học nghệ thuật tỉnh nhận trách nhiệm tổ chức Cuộc vận động sáng tác văn học, nghệ thuật và xuất bản cuốn sách văn học nghệ thuật về Đại đội 915. Ngay khi nhận nhiệm vụ, Hội đã xây dựng kế hoạch cụ thể với từng nội dung được giao. Về Cuộc vận động sáng tác, dự kiến sẽ mang tên “Cuộc vận động sáng tác văn học nghệ thuật về Đội TNXP 915 Anh hùng”. Với mong muốn phát động rộng rãi trong giới văn nghệ sĩ và công chúng một đợt sáng tác nên đối tượng tham gia Cuộc vận động không giới hạn trong tỉnh mà mở rộng ra phạm vi cả nước, với nhiều loại hình nghệ thuật phong phú (tác phẩm văn học, âm nhạc, múa, ảnh nghệ thuật, mỹ thuật, điện ảnh - truyền hình, sân khấu). Dự kiến thời gian phát động, tiếp nhận tác phẩm sẽ từ tháng 4 đến hết tháng 10, tổng kết trao giải trong tháng 12/2018. Về Cuốn sách, Hội đã thành lập Ban Biên soạn, biên tập và phân công nhiệm vụ cho các thành viên tham gia tổ chức, xuất bản. Dự kiến trong tháng 7/2018, Cuốn sách sẽ được xuất bản gồm các tác phẩm văn học nghệ thuật tiêu biểu được sáng tác trong những năm qua và các sáng tác mới có chất lượng ở các thể loại thơ, văn xuôi, nhiếp ảnh, mỹ thuật, âm nhạc…

Ngoài ra, còn nhiều đầu việc khác được giao cho các sở ban ngành và đơn vị có liên quan. Mới đây, ngày 30/3, UBND tỉnh đã tổ chức Hội nghị về định hướng tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích để nắm bắt kế hoạch, tiến độ triển khai nhiệm vụ của các đơn vị; đồng thời huy động sự phối hợp của tỉnh Bắc Cạn trong việc tôn tạo, phát huy giá trị Khu di tích. Qua buổi làm việc đã cho thấy tinh thần tích cực, khẩn trương của các đơn vị tỉnh nhà, đặc biệt là sự thống nhất cao, sẵn sàng cùng chung sức chung lòng của tỉnh Bắc Cạn trong việc thực hiện chủ trương lớn, thiết thực này. Theo lời ông Lý Thái Hải, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Cạn: “Đây là việc làm ý nghĩa, vô cùng nhân văn, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn. Là Di tích cấp quốc gia nên chúng ta làm việc này không phải chỉ cho nhân dân Thái Nguyên, nhân dân Bắc Cạn mà còn cho cả nước.”

Với chủ trương ý nghĩa, thiết thực, sự đồng lòng, quyết tâm cao từ nhiều phía, hy vọng Khu Di tích lịch sử quốc gia TNXP Đại đội 915 sẽ phát huy được hết giá trị lịch sử và tiềm năng du lịch văn hóa tâm linh, xứng tầm là một “địa chỉ đỏ” thu hút khách tham quan, chiêm bái, tưởng nhớ các Liệt sỹ TNXP.

Bích Hồng