Con người luôn là mối liên kết của vạn vật

VNTN - Tác phẩm nhiếp ảnh “Đua bò” của John Hantono Pudjoko (Indonesia) đã được Hội đồng giám khảo xếp vào thứ hạng xuất sắc nhất của cuộc Triển lãm ảnh “Đất nước, con người Asean” nhân kỷ niệm 50 năm thành lập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Cũng là đua bò, nhưng ai đã từng xem hoặc săn tìm những khuôn hình đẹp của một cuộc đua bò vùng Bảy Núi (An Giang), sẽ thấy khác hẳn những cuộc “đua biểu diễn” (của những con bò được tăng bo bằng xe đặc chủng từ An Giang) tại “sân đua” ngột ngạt ở Làng Văn hóa các dân tộc Việt Nam tại Hà Nội. Thì ra cái “hồn cốt” của một cuộc đua bò, cũng giống như một tác phẩm nghệ thuật, nó không chỉ nằm ở vẻ hình thái bên ngoài, mà còn được ẩn giấu nhờ những thứ mà ta khó nhận được ra bằng một trong các giác quan thông thường của con người đang sở hữu. Ở trường hợp này có lẽ chính là “không khí” dịp lễ Dolta của người Khmer Nam Bộ.

Tác phẩm “Đua bò”

Đua bò trong ảnh của John Hantono Pudjoko không giống cách đua mà chúng ta vẫn quen thấy, ở đây chỉ có cặp bò và người lai dắt điều tiết nhịp độ trên đường đua. Liên kết đôi bò không phải là một bộ khung gỗ đóng ách, mà bằng chính thân thể của người cùng đua. Mỗi con bò chỉ có một vành khung mảnh mai từ vật liệu địa phương đóng thành đai trùm qua từ vai rồi thả rông xuôi về phía sau, người lai dắt có thể đặt chân lên đó rồi túm vào đuôi hai con bò để thúc chúng đều nhịp và bứt tốc vượt chặng đua. Nhưng trong thực tế, ít khi có được một cặp bò cùng sung sức cân bằng nhau, cũng như có độ lì tâm lý ổn định khi bị sốc bởi hàng trăm tiếng reo hò của người xem ào ạt tác động đến. Và bởi vậy sự quyết liệt của cuộc đua luôn gay gắt, sự đơn sơ giờ đã thành hoang dã.

Nhà nhiếp ảnh chụp ở tốc độ cao như đã bắt đứng một thời khắc ngắn ngủi đầy ấn tượng. Trong lúc cặp bò đang có xu thế tách rời nhịp đua, bởi vậy người điều tiết phải gắng sức kéo ghìm con bên trái, tay kia anh túm đuôi con bên phải như muốn thúc đẩy chú bò chậm trễ bên đó dướn nhanh hơn. Sự nỗ lực khiến toàn thân anh vận lên như một sợi chão, căng cứng trong động tác lăng chân về bên phải để giục giã con bò phía ấy, khiến anh như bay lướt trên mặt ruộng. Vẻ cố gắng giữ nhịp và ý chí quyết không buông bỏ của anh hằn khắc lên trên khuôn mặt đã trào ra vẻ đẹp đầy quả cảm. Những hạt nước và bùn đất bắn trùm lên, người cổ vũ phía sau như cũng hút theo đường đua và cái tông màu trầm trầm của bức hình đã phủ trùm lên cuộc đua một màn âm u, thần bí. Con người trong ảnh được đặt vào trung tâm cặp bò, thân thể cuộn bắp nổi bật lên trong làn bụi trắng, dũng mãnh như chú đại bàng đang vun vút lao về phía con mồi… Hiếm có hình ảnh nào mà con người lại hài hòa bộc lộ hết vẻ mĩ miều về hình dáng bên ngoài và nội tâm trong một khoảnh khắc như thế.

Chụp một cảnh đua bò, nhưng John Hantono Pudjoko đã làm lây truyền được tới người xem những cung bậc đầy tràn cảm xúc của cá nhân mình với cuộc sống, để mọi người nhận ra vẻ thẫm mỹ tiềm ẩn khi những nỗ lực cá nhân được thức tỉnh sẽ thế nào. Anh đã như khẳng định, con người luôn là mối liên kết của vạn vật, là trung tâm của vũ trụ bao la. Xin cảm phục và chúc mừng anh!

Vũ Kim Khoa