Chúng ta đang có nhiều họa sĩ tài năng,trẻ và rất sung sức

VNTN - Giữa bộn bề công việc cuối năm, dù quen biết đã mấy chục năm, nhưng ông vẫn phải nói: “ngồi với nhau vào buổi trưa nhé”. Thế rồi họa sĩ Trần Khánh Chương, Chủ tịch Hội Mỹ Thuật Việt Nam say sưa nói về mỹ thuật và kéo dài “cái trưa” ấy sang tới tầm hơn 3 giờ chiều.

Cao Minh (thực hiện)

Họa sĩ Trần Khánh Chương: Đánh giá là việc của người đánh giá, còn chúng tôi phải biết mình đang làm gì và đứng ở đâu chứ! Phải nói ngay rằng Mỹ thuật Việt Nam sau thời kỳ đổi mới của đất nước rất khởi sắc. Các họa sĩ Việt Nam như được cất cánh thỏa chí sáng tạo với nhiều thuận lợi. Mỹ thuật giai đoạn này rất đa dạng và đã đi vào chiều sâu khám phá nghệ thuật. Bên cạnh đấy các cuộc triển lãm, trưng bày tranh liên tiếp được mở trong cả nước; các Galery tranh nở bung như nấm sau mưa… đã tạo nên phần nào diện mạo mỹ thuật và thị trường tranh Việt Nam…

Tới năm 2007, khủng hoảng kinh tế toàn cầu ảnh hưởng không nhỏ đến kinh tế Việt Nam, trong đó có văn hóa, nghệ thuật. Các triển lãm giảm đi, nhiều Galery đóng cửa, một thị trường tranh vừa mới nhen nhúm đã chững lại… Tuy nhiên, sự sáng tạo mỹ thuật thì vẫn không giảm, các họa sĩ vẫn vẽ, nhà điêu khắc vẫn làm tượng…

Tác phẩm tranh khắc gỗ “A di đà Phật” của tác giả Nguyễn Khắc Hân đoạt Huy chương Vàng

Triển lãm Mỹ thuật Việt Nam 2015

Họa sĩ Trần Khánh Chương: Đúng! Họa sĩ ở Việt Nam hiện nay khá đông, nhưng nếu so với các nước trên thế giới vẫn còn thua xa. Tôi xin nói rằng đào tạo mỹ thuật ở nước ta chưa bao giờ nở rộ như bây giờ. Hơn 80 trường trong cả nước có khoa đào tạo về mỹ thuật. Theo báo cáo, chỉ tiêu tuyển sinh viên năm vừa rồi là 9.980. Điều này không có gì lạ và mới cả. Trên thế giới là bình thường. Thế nhưng, tôi lưu ý ở đây, xưa nay ở nước ta khi nói về mỹ thuật người ta hay nghĩ là những người sáng tác tranh hay tượng. Số lượng đào tạo và làm như thế chỉ chiếm khoảng 10% thôi. Lâu nay hình như nhiều người quên mất một điều là chúng ta đang sống trong một thế giới của mỹ thuật. Cuộc sống quanh ta chỗ nào cũng có bóng dáng cụ thể của mỹ thuật. Khi kinh tế càng phát triển thì sự hiện diện của mỹ thuật càng phong phú, đa dạng. Và chúng ta đang đi đúng quỹ đạo của thế giới, nghĩa là Mỹ thuật ứng dụng chiếm 90%. Mỹ thuật ứng dụng thì nhiều, như: tạo dáng công nghiệp, thiết kế đồ họa, thời trang, sản phẩm… Vậy các họa sĩ đào tạo xong họ đi đâu, làm gì…? Họ về các cơ quan truyền thông, họ về các công ty, nhà máy…, nghĩa là họ đang góp phần sáng tạo ra những sản phẩm đẹp hơn, hiệu quả hơn phục vụ cho cuộc sống của con người. Ví dụ, kiểu dáng một chiếc ô tô, xe máy, bộ bàn ghế, cho đến những vật dụng nhỏ nhất… Một lực lượng không nhỏ là hệ thống đào tạo sư phạm mỹ thuật. Như vậy có thể thấy đào tạo mỹ thuật hiện nay ở ta vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của cuộc sống.

Họa sĩ Trần Khánh Chương: Tôi có thể khẳng định rằng từ khi có trường Mỹ thuật Đông Dương đến nay, chúng ta chưa có thị trường tranh. Chúng ta chỉ mới đang bắt đầu bước vào thôi, nên đừng sốt ruột hay nôn nóng. Thị trường tranh muốn hình thành và phát triển phải dựa trên một nền tảng xã hội, văn hóa, nghệ thuật nhất định. Nước ta hiện nay những người làm công việc kinh doanh, sưu tầm, đấu giá tranh chưa nhiều, chưa có kinh nghiệm. Và vấn đề này cũng đòi hỏi thời gian. Thực ra tiếc là từ năm 1990, khi làn gió đổi mới tràn vào nước ta, hàng loạt các Galery mở ra để buôn bán, trao đổi, giới thiệu tranh của Việt Nam; nhưng nhiều Galery không giữ được sự tín nhiệm, không có sự thẩm định tranh sắc sảo…, đã vậy còn có những trường hợp tranh giả, tranh nhái… cùng với suy thoái kinh tế; nên cái thị trường mới manh nha chưa đứng vững đã suy.

Họa sĩ Trần Khánh Chương: Có thể thấy rằng từ năm 1935 đến nay chúng ta chưa thực sự có một nền tảng về Lý luận Phê bình mỹ thuật đủ mạnh để tôn vinh và khám phá những giá trị của Mỹ thuật Việt Nam. Thực tế, ngay cả những nhà LLPB cũng mỗi người mỗi quan điểm, cách đánh giá, nhìn nhận cũng mang nhiều sắc màu chủ quan, chưa thực sự khách quan. Điều này không có gì lạ đối với hoàn cảnh Việt Nam, bởi để dựng xây nên một nền tảng LLPB nói chung và nói riêng là mỹ thuật, đòi hỏi có những sự chuẩn bị và bước đi vừa mang tầm nhìn xa vừa thật khách quan, dựa trên nền tảng văn hóa, học vấn và môi trường xã hội. Hiện nay chúng ta đang có 2 tờ tạp chí về mỹ thuật, đó là: Tạp chí Mỹ thuật của Hội Mỹ thuật Việt Nam, tạp chí Mỹ thuật và Nhiếp ảnh của Bộ Văn hóa - Thể thao; ngoài ra một số trường cũng có tạp chí nội bộ. Bên cạnh đấy là diễn đàn trên các tạp chí, báo trong cả nước… Tuy nhiên, để mỹ thuật được công chúng hiểu, thích và biết đến nhiều thì vẫn còn là cả vấn đề lớn.