Chống tham nhũng và những con số “khiêm tốn”

VNTN - Hơn một triệu người đã kê khai tài sản nhưng chỉ có năm trường hợp được phát hiện có vi phạm và bị xử lý. Đó có lẽ là con số điển hình về sự "khiêm tốn" trong công tác phòng chống tham nhũng.

23 tháng 10, ngày Quốc hội khoá 14 khai mạc kỳ họp thứ tư cũng là ngày kết quả thanh tra tài sản của ông Phạm Sỹ Quý - cái tên gắn với hai chữ "biệt phủ" nổi tiếng suốt thời gian qua - được công bố.

Ông Phạm Sỹ Quý được bổ nhiệm Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Yên Bái từ tháng 9/2016, tất nhiên là nằm trong số hơn một triệu người phải kê khai tài sản nói trên. Kết luận thanh tra nói rằng ông Quý đã kê khai thiếu hơn 7.905m2 đất ở, hơn 27.500m2 đất nông nghiệp mà vợ ông đứng tên, không kê khai một nhà diện tích xây dựng 600m2 tại tổ 51 phường Minh Tân (đang xây dựng, không kê khai tiền vay ngân hàng hơn 9,1 tỷ đồng và nợ bạn bè 60 cây vàng.

Thế nhưng, theo báo cáo công tác phòng chống tham nhũng năm 2016 của Chính phủ thì trong năm không phát hiện trường hợp nào vi phạm về kê khai tài sản, thu nhập.

Ở báo cáo của năm nay, cũng chỉ có 5 trường hợp vi phạm về kê khai tài sản, thu nhập được phát hiện và xử lý, trong khi tổng số người đã kê khai rất "khủng", tới  1.113.422 người (tăng 10,8% so với năm 2016) và đạt tỷ lệ 99,8% so với số người phải kê khai. Số bản kê khai đã công khai: 1.111.818 bản; đạt tỷ lệ 99,8% so với số bản đã kê khai. Có 78 người được xác minh tài sản, thu nhập (giảm 81,4%). Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội đánh giá, kê khai tài sản, thu nhập còn mang tính hình thức, hiệu quả thấp. Theo phản ánh của báo chí, cử tri cho thấy còn có nhiều trường hợp kê khai tài sản, thu nhập không trung thực nhưng không được phát hiện, xử lý; việc giải trình nguồn gốc tài sản tăng thêm trong một số trường hợp còn chưa hợp lý, thậm chí phản cảm, gây bức xúc trong dư luận. Minh chứng rất rõ chính là việc kê khai tài sản của ông Phạm Sỹ Quý, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Yên Bái như đã dẫn ở trên.

Có một lưu ý của Chính phủ là trong 5 trường hợp bị xử lý về vi phạm trong kê khai tài sản có cả cán bộc cao cấp.

Cũng có liên quan đến cán bộ cao cấp là nội dung tặng quà và nộp lại quà tặng. Báo cáo nêu rõ, Thủ tướng chỉ đạo kiểm tra, rà soát và yêu cầu chấm dứt ngay tình trạng các bộ, ngành, địa phương nhận xe ô tô do doanh nghiệp biếu tặng, đặc biệt là các doanh nghiệp có các hoạt động kinh doanh trong phạm vi quản lý. Đồng thời thực hiện việc kiểm soát chặt chẽ các xe ô tô đã tiếp nhận trước đây theo đúng quy định về quản lý tài sản nhà nước và sử dụng đúng chế độ, định mức, tiêu chuẩn. Đã xử lý kỷ luật cán bộ cấp cao thiếu gương mẫu trong việc nhận, sử dụng xe ô tô do doanh nghiệp biếu, tặng và sử dụng 2 nhà ở của doanh nghiệp. Trường hợp cán bộ cấp cao này được chú thích là "tại Đà Nẵng". Ghi chú chân trang tại báo cáo cũng cho biết Cà Mau trả lại 2 xe, Đà Nẵng trả lại 1 xe ô tô do doanh nghiệp biếu tặng. Có 2 trường hợp ở Bình Thuận và 1 trường hợp ở Lâm Đồng trả lại quà tặng với số tiền 32 triệu đồng. Đây, có lẽ cũng là con số rất "khiêm tốn" khi mà Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội chỉ ra rằng trong thực tế việc tặng quà để giải quyết công việc, hối lộ bằng hình thức tặng quà vẫn còn diễn ra rất phức tạp, dưới nhiều hình thức, nhất là việc lạm dụng phong tục truyền thống của dân tộc trong thăm hỏi, tặng quà nhân dịp lễ, tết, hiếu, hỷ… Việc nộp lại quà tặng hầu như chỉ được thực hiện sau khi có phát hiện sai phạm. Qua một số vụ án xét xử gần đây, dư luận rất bức xúc trước việc tặng quà của Ngân hàng Oceanbank và chi hoa hồng cho bác sỹ của Công ty Cổ phần VN Pharma .

Không kém phần "khiêm tốn"là số người đứng đầu bị xử lý trách nhiệm khi để xảy ra tham nhũng. Chính phủ cho biết, năm 2017, có 39 trường hợp người đứng đầu thiếu trách nhiệm để xảy ra hành vi tham nhũng bị xử lý kỷ luật (tăng 28 người so với năm 2016). Việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng đã được chú trọng trong quá trình xử lý tham nhũng, từ đó có tác dụng đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong phòng chống tham nhũng tại đơn vị mình phụ trách. Tuy nhiên, Chính phủ thừa nhận, trong quá trình triển khai vẫn còn lúng túng trong việc xác định mức độ trách nhiệm của người đứng đầu cấp trên đối với sai phạm của người đứng đầu cơ quan cấp dưới hoặc trong trường hợp sai phạm liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều cơ quan, đơn vị, bộ phận.

Vụ án Công ty Cổ phần VN Pharma thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Ảnh: vov.vn/Huy Sơn

Theo Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội, việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu để xảy ra tham nhũng tại cơ quan, tổ chức, đơn vị vẫn còn bị xem nhẹ và chưa tương xứng với số vụ việc, vụ án tham nhũng được đưa ra xét xử thời gian qua. Số người đứng đầu thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng bị xử lý trong bối cảnh có 328 bị cáo bị tòa án nhân dân các cấp xét xử sơ thẩm về tội danh tham nhũng; hàng trăm nghìn vụ việc bị xử phạt hành chính, trong đó có những vụ liên quan đến tham nhũng, theo cơ quan thẩm tra là chưa tương xứng. Uỷ ban thẩm tra cho rằng vẫn còn có nhầm lẫn giữa xử lý người đứng đầu do có sai phạm và xử lý người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý, phụ trách.

Còn nhiều con số "khiêm tốn" khác nữa được nêu tại báo cáo. Chính phủ đánh giá công tác phòng chống tham nhũng trong năm 2017 đạt kết quả tích cực trên nhiều mặt, nhưng vẫn chưa thực sự mang tính đột phá. Tham nhũng nhìn chung vẫn diễn ra nghiêm trọng, phức tạp, tinh vi, nhất là trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng; quản lý, sử dụng đất đai; quản lý, khai thác tài nguyên, khoáng sản và đầu tư công. Chính phủ đánh giá ý thức, đạo đức công vụ của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức còn hạn chế. Tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực, đòi hối lộ trong quá trình giải quyết công việc của người dân, doanh nghiệp vẫn còn xảy ra. Một bộ phận cán bộ chính quyền còn hành động vô cảm hoặc gây tai tiếng cho bộ máy nhà nước do tham nhũng, lợi ích nhóm. Một số trường hợp lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi hoặc chiếm đoạt tài sản của người dân, doanh nghiệp, trong đó có trường hợp là thanh tra giao thông, hải quan, cảnh sát, tòa án, phóng viên báo chí.

Trúc Bạch