Bộ trưởng Công Thương: Nguồn cung xăng dầu không thiếu, giá xăng ở Việt Nam rẻ nhất thế giới

Những vấn đề nóng của nền kinh tế đã được đặt lên bàn nghị sự của Quốc hội, trong đó có nguồn cung và điều hành giá xăng dầu.

Bộ trưởng Bộ Công Thương phát biểu tại tổ.

 Đừng xem chuyện xăng dầu là nhỏ

Sáng 22/10, Quốc hội thảo luận tại tổ về tình hình kinh tế, xã hội, ngân sách. Đánh giá cao kết quả của năm 2022 song nhiều đại biểu còn lo ngại trước các hạn chế, bất cập, trong đó có nguồn cung và điều hành giá xăng dầu.

Tại tổ thảo luận TP. Hồ Chí Minh, đại biểu Trần Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh nói, vừa qua đã xảy ra những cú sốc nhỏ liên quan đến xăng dầu. Nguyên nhân do không đủ nguồn cung cho thị trường, khiến người dân rất khó khăn trong việc mua nhiên liệu để đi lại. Tại một số tỉnh, có thời điểm người dân đi đổ xăng rất khó khăn. Ông Tuấn cho rằng “vấn đề này, có nguyên nhân thời gian qua Bộ Tài chính, Bộ Công Thương điều hành chưa sát với thực tế thị trường”.

Vẫn theo ông Tuấn, nguồn cung xăng dầu thiếu có nhiều nguyên nhân. Một số doanh nghiệp chờ tăng giá, khung chiết khấu thấp so với chi phí doanh nghiệp bỏ ra như vận chuyển, quản lý, thuê mặt bằng, nên họ càng bán càng lỗ, nên ngại bán.

Cũng là đại biểu đoàn TP. Hồ Chí Minh, ông Trần Hoàng Ngân đặt vấn đề rút ngắn thời gian điều chỉnh giá xăng dầu, nhằm tránh tình trạng thiếu xăng dầu cục bộ mỗi lần điều chỉnh giá.  

Ông Ngân cũng cho rằng, các cơ quan cần xem xét, tính toán sao cho hiệu quả, đảm bảo cung cấu, giá cả, chi phí. Đó là bài toán mà Chính phủ cần tập trung nhiều hơn để tháo gỡ, vì người dân rất bức xúc. Thời gian tới, tình hình xăng dầu còn nhiều biến động, nên Quốc hội cần ủy quyền cho Thường vụ Quốc hội quyết định các vấn đề liên quan đến thuế xăng dầu, ông Ngân nêu quan điểm.

Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi nhấn mạnh, đừng xem chuyện xăng dầu là nhỏ. Bởi xăng dầu khan hiếm thì vận chuyển lương thực khó khăn, từ đó có thể dẫn đến mất an ninh lương thực, khủng hoảng cục bộ. Cần đánh giá sâu hơn đồng bộ hơn để có giải pháp kịp thời, Chủ tịch TP. Hồ Chí Minh phân tích.

Ông Phan Văn Mãi cũng đề nghị cần có cơ chế dự trữ năng lượng, trong đó có xăng dầu với các trung tâm kinh tế lớn cả nước như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng…

Trách nhiệm của cả 7 bộ, ngành

Tại tổ thảo luận số 12 (gồm các đoàn Hải Phòng, An Giang và Bình Dương), Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên (Hải Phòng) cho biết: 5 ngày trước được cử sang công tác tại Nga và thấy giá bán lẻ xăng của Nga là 58 - 60 Rup/lít, so với đồng USD là từ 1-1,2 USD (tương đương trên 30 nghìn/lít).

Trong khi đó, ở Việt Nam duy trì ở ngưỡng từ 21 nghìn – 25 nghìn, cao nhất, ở thời điểm này là 23 nghìn. Như vậy, "giá xăng dầu của chúng ta thấp nhất trong khu vực và có thể nói thấp nhất trên thế giới, trừ Malaysia trợ cấp trong nước thì không nói, còn người nước ngoài sống ở Malaysia vẫn phải mua giá của khu vực, cao hơn bình quân giá của chúng ta", Bộ trưởng quả quyết.

Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi: Đừng xem chuyện xăng dầu là nhỏ.

Trước các đại biểu, Bộ trưởng khẳng định, về nguồn cung, Việt Nam chưa bao giờ thiếu.

"Dư luận cho rằng thiếu nguồn cung trong nước là hoàn toàn không chính xác. Chúng tôi có những cơ sở, số liệu, kiểm tra, đánh giá một cách rất chi tiết. Hàng ngày chúng tôi có lực lượng quản lý thị trường, Vụ Thị trường trong nước kết hợp với các Sở Công Thương kiểm soát từng địa bàn, nắm lượng hàng", Bộ trưởng nói.

Minh chứng, Bộ trưởng nêu con số, tới ngày 30/9, còn hàng dự trữ thương mại là hơn 1,25 triệu m³ xăng dầu; năng lực sản xuất của 2 nhà máy lọc dầu trong tháng 10 đảm bảo 80% nguồn cung trong nước (1,7 - 1,75 triệu m³), tương đương 1,36 triệu m³. Tức là có khoảng 2,6 triệu m³ xăng dầu.

Ngoài ra, 34 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu trong tháng 10 khoảng 500.000 m³ xăng dầu. Tổng chung có khoảng 3 triệu m³ xăng dầu trong thời điểm cuối tháng 9, giữa tháng 10.

Với lượng dự trữ này, ông Diên khẳng định hoàn toàn đáp ứng nguồn cung trong nước tới gần hết tháng 11. Và sang tháng 11 các doanh nghiệp tiếp tục sản xuất, nhập khẩu.

Nguồn cung không thiếu, vậy tại sao có lúc mua xăng lại khó khăn, Bộ trưởng nói khó khăn này là trên cả nước. Doanh nghiệp phải mua giá cao, nhập giá cao kỳ trước, bán trong kỳ với giá thấp thì lỗ, "mà đã lỗ thì ai dám làm".

Ngoài ra, theo Bộ trưởng, hàng loạt chi phí đã lỗi thời, từ lợi nhuận định mức, chi phí định mức, chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về cảng; chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy lọc dầu trong nước về các kho bãi… đều bất cập, lạc hậu.

Về việc dư luận đặt vấn đề trách nhiệm thuộc ngành Công Thương, ông Diên nói: "Đúng là chúng tôi được giao quản lý mặt hàng này. Nhưng xin thưa là quản lý xăng dầu gồm 7 bộ, ngành và địa phương cùng chịu trách nhiệm quản lý và bảo đảm nguồn cung xăng dầu. Bộ Công Thương chỉ được giao làm sao đảm bảo nguồn cung xăng dầu ra thị trường, quản lý hệ thống phân phối từ doanh nghiệp đầu mối cho tới thương nhân phân phối. Trong hệ thống kinh doanh xăng dầu hiện có 4 tầng nấc: doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối (đơn vị nhận hàng từ doanh nghiệp đầu mối), đại lý/tổng đại lý và cửa hàng bán lẻ.

Theo Bộ trưởng, tổng đại lý/đại lý và cửa hàng bán lẻ có khoảng 17.000 cửa hàng, đây là hệ thống do chính quyền các tỉnh, thành phố cấp, quản lý trực tiếp. "Trong phân phối, chúng tôi có nguồn, nhưng để phân phối được thì ngoài kiểm soát, điều phối doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương quản lý, kiểm soát và xử lý hệ thống đại lý/tổng đại lý. Có như vậy mới đồng bộ", Bộ trưởng cho biết.

Ông Diên cũng giải thích rõ thêm là thuế, chi phí định mức, chi phí kinh doanh xăng dầu… trong giá xăng dầu là Bộ Tài chính điều hành. Bộ Giao thông vận tải đảm bảo lưu thông mặt hàng này. Quản lý chất lượng xăng dầu là Bộ Khoa học công nghệ; quản lý môi trường là Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Vậy thì làm sao chỉ xăng ra thiếu hụt xăng dầu ở phía Nam? trả lời câu hỏi này ông Diên khẳng định, khu vực này có lượng đáng kể xăng dầu trôi nổi, kể cả xăng dầu lậu, giả. Tháng 8 vừa qua bắt được vụ sản xuất, buôn xăng dầu lậu hàng trăm triệu lít. Có lượng xăng trôi nổi như vậy, người kinh doanh không quan tâm tới chi phí định mức, chiết khấu cũng như không quan tâm chuyện mua của ai một cách ổn định. 

Giờ siết chặt xăng dầu lậu, chỉ còn xăng dầu chính thống. Mà xăng dầu chính thống, nguồn cung thế giới thiếu, giá biến động nên khó khăn, chiết khấu thấp. Đang kiếm được nhiều tiền, giờ ít hơn, thậm chí lỗ, thì không ai làm.

Đáng chú ý, Bộ trưởng nhìn nhận, "vừa qua cơn lốc chứng khoán, bất động sản có tác động nhất định đến nguồn cung xăng dầu. Thông thường những doanh nghiệp làm xăng dầu đều có tham gia ít nhiều bất động sản, chứng khoán, nên nguồn tiền bị vơi đi. Đến kỳ nhập hàng, bối cảnh nhập cao, bán thấp thì họ không có nguồn tiền nhập, là đương nhiên".

Khó khăn nữa đến từ siết tín dụng. Doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối hay đại lý khi kinh doanh lĩnh vực này đều được ngân hàng mở 1 khoản để vay. Hạn mức này quy định từ trước khi giá xăng dầu trước chỉ 50 - 60 USD/thùng, nhưng giá hiện giờ tăng 2 lần, nhưng hạn mức tín dụng chỉ có thế. Thì những doanh nghiệp làm ăn đứng đắn, không làm ngoài ngành, cũng không có tiền để nhập.

Tại địa bàn Thái Nguyên, các cửa hàng bán lẻ xăng dầu vẫn cung cấp đầy đủ hàng hoá ra thị trường. Ảnh: V.T

Nguyên nhân nữa, theo Bộ trưởng, thông thường trước đây các doanh nghiệp trong hệ thống kinh doanh khu vực này có nhiều nguồn nhiều lấy, cùng lúc ký với nhiều doanh nghiệp đầu mối nhưng ký rồi lại không nhập, không mua trong thời gian dài nên doanh nghiệp đầu mối có quyền từ chối.

"Lúc bình thường anh không cần người ta do có nguồn để mua, còn lúc khó lại nhao đến. Doanh nghiệp đầu mối, như Petrolimex không thiếu hàng, nhưng họ phải đảm bảo trong hệ thống và cho thương nhân", Bộ trưởng giải thích.

Liên quan đến xử lý vi phạm - vấn đề từng gây ồn ào dư luận, Bộ trưởng nêu rõ quan điểm là doanh nghiệp nào sai thì kiên quyết xử lý theo luật.

"Nghị định 95 sửa đổi Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu đã có hiệu lực, tất nhiên cơn lốc vừa qua bộc lộ nhiều khiếm khuyết, và sẽ nghiên cứu sửa đổi", ông Diên cho biết.

Nhưng theo ông Diên, nếu rút giấy phép thương nhân phân phối, đồng nghĩa chặt đứt nguồn cung cửa hàng bán lẻ, đại lý. Vì thế "không thể có chuyện quýt làm cam chịu. Sau này chúng tôi sẽ làm theo hướng, anh vi phạm thì lần 1 phạt tiền; lần 2 phạt tiền cao hơn và lần 3 thu hồi giấy phép. Anh đi thì người khác sẽ đến, trăm người bán, vạn người mua".

Vĩnh An