Về nguồn gốc của từ “phượt”

VNTN - Những năm gần đây, từ phượt xuất hiện rất nhiều trên các phương tiện truyền thông đại chúng, nhất là tạp chí và các tờ báo, trang tin điện tử về du lịch. Thoạt đầu, phượt  được để trong dấu ngoặc kép như tiếng lóng của giới trẻ thích đi du lịch, nhưng sau đó thì người ta cởi bỏ chiếc áo khoác ấy và phượt nghiễm nhiên đứng trang trọng như một thành viên trong Từ điển tiếng Việt, dù rằng hiện nay phượt chưa được mở cửa đón nhận một cách chính thức. Vậy phượt là gì?

    Phượt - hiểu nôm na là một dạng du lịch "bụi" (tiếng Anh có nghĩa backpacking tourism). Hình thức phượt, theo kiểu tự túc, cá nhân hay nhóm nhỏ thích trải nghiệm những chuyến đi xa, hòa mình vào thiên nhiên bằng xe đạp, xe máy hoặc ô tô (chủ yếu xe máy). Cần phải phân biệt phượt và du lịch theo tour thông qua một công ty du lịch. Bởi ở du lịch tour bị quản lý thời gian, sinh hoạt cũng như tài chính. Cũng nên tách biệt với du lịch ba-lô thường thấy ở khách Tây, bởi họ dùng phương tiện công cộng hoặc theo nhã hứng, khi tài chính cạn kiệt, họ có thể dừng lại địa phương đó để làm thêm hoặc chờ "viện trợ" rồi tiếp tục cuộc hành trình. Trong khi phượt đã lên kế hoạch từ trước để tính đến mức độ tài chính phải chi trong chuyến đi. Cạn tài chính, dân phượt sẽ dừng lại cuộc hành trình và quay về vạch xuất phát, tức quê nhà. Ở phượt có thiên hướng bình dân (dù đôi khi dân phượt thuộc dạng khá giả), ở nhà nghỉ rẻ tiền, khám phá những nơi hoang sơ, lạ lẫm, hòa nhập với người dân bản địa như một gia đình thực thụ.

Chẳng ai biết phượt xuất hiện chính xác là khi nào. Nhưng theo tìm hiểu trên Google Search thì phượt đã khai sinh vào khoảng năm 2006 - 2007. Đây không phải là từ Hán Việt cũng như hoàn toàn không phải từ phiên âm từ tiếng nước ngoài. Theo một số "phượt thủ" dày dặn kinh nghiệm chia sẻ thì phượt được sáng tạo do rút gọn từ chữ “lượt phà lượt phượt”. Từ này dùng để chỉ âm thanh của tiếng áo mưa thùng thình, giày dép ma sát khi đi trên đường. Hiểu rộng hơn, nó phác họa bức chân dung một người du lịch tự túc nhà nghề, dù cho mưa gió bão bùng, non sông cách trở cũng vô tư mà bước để khám phá, hòa mình cùng thiên nhiên kỳ thú.

Hiện nay, trên cộng đồng mạng xã hội Facebook, các bạn trẻ thì cho rằng tác giả của từ phượt là nhà văn Doãn Dũng. Bởi trong tập truyện ngắn "Me Tây" của anh xuất bản  năm 2007 (Nhà xuất bản Công An Nhân Dân) có nhắc đến từ phượt. Một điều thú vị nữa là Doãn Dũng cũng là dân phượt nhà nghề. Tuy nhiên cũng có nhiều người cho rằng phượt ra đời khoảng năm 2006, một thành viên trên diễn đàn trang web ttvnol.com tên là Cao Sơn khẳng định (chiếu theo Google Search cũng vậy)  phượt ra đời khi tập truyện Me Tây chưa phát hành.     Đem chuyện này nhờ một số nhà ngôn ngữ học nổi tiếng ở Việt Nam giải đáp, họ đều lắc đầu không biết. Khi hỏi nhà ngôn ngữ học PGS.TS. Nguyễn Thị Phương Trang, đang công tác tại khoa Báo chí và truyền thông, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố Hồ Chí Minh, cô cũng lắc đầu cho biết: Hiện tôi cũng đang rất băn khoăn về từ này, song chưa có lời giải đáp. Còn theo  nhà thơ Trà Kim Long, người say mê tự vị, thì cho rằng phượt là tiếng lóng của giới trẻ, ông chưa từng thấy trong các quyển sách chính luận cũng như Từ điển tiếng Việt.

Dù chưa biết nguồn gốc chính xác của từ phượt, nhưng thật tuyệt khi trong quá trình vận động và phát triển, người Việt đã sáng tạo thêm nhiều từ mới rất hay, ý nghĩa khái quát, rút gọn, góp phần làm giàu đẹp tiếng Việt.  Và chúng ta hãy tạm chấp nhận một trong những giả thuyết mà chúng ta cho là đúng.

Nguyễn Hoàng Duy