Tinh tế bánh tạo hình nghệ thuật

Bánh tạo hình nghệ thuật không quá xa lạ với người dân Thái Nguyên. Nhiều năm nay, các loại bánh kem sinh nhật, bánh kem lạnh, bánh kem rau câu, bánh ngọt, bánh socola, bánh trung thu… cùng các loại bánh nhập khẩu với nhiều loại sản phẩm đã làm cho thị trường bánh Thái Nguyên trở nên phong phú.

Khảo sát các cơ sở sản xuất kinh doanh bánh trên địa bàn thành phố và một số huyện, chúng tôi không khỏi bất ngờ trước sự khéo léo của những người thợ. Không chỉ có hương vị riêng biệt, các cơ sở sản xuất còn dày công nghiên cứu cho ra đời nhiều sản phẩm bánh được tạo hình đẹp, thực sự là những tác phẩm nghệ thuật.

Những năm trước đây, sản phẩm bánh nướng, bánh dẻo chủ yếu sản xuất cho mùa trung thu thì nay với sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước, các sản phẩm này được sản xuất quanh năm theo nhu cầu của khách hàng, chính vì vậy mẫu mã không chỉ giới hạn trong các kiểu dáng như mùa trung thu. Người thợ sáng tạo ra nhiều mẫu bánh mới nhằm thỏa mãn thị hiếu của đông đảo các đối tượng khách hàng, từ con giống, hoa trái đến chim muông. Sản phẩm bánh tạo hình mô phỏng nhiều hình ảnh, cuốn thực khách vào một thế giới của hương vị và màu sắc.

Trong xu thế hội nhập quốc tế sâu rộng, nhiều loại bánh được xem như văn hóa ẩm thực của các nước trên thế giới cũng được nhiều cơ sở sản xuất học hỏi, nghiên cứu sản xuất cung cấp cho thị trường. Tới các tiệm bánh, nếu nhìn sơ qua mọi người có thể nhầm lẫn khi nghĩ rằng việc trang trí bánh là hoa lá giả bằng giấy, lụa hoặc các chế phẩm nào đó. Tuy nhiên, sẽ là cả một sự bất ngờ khi biết đó là sản phẩm do chính bàn tay người thợ làm bánh Thái Nguyên sáng tạo theo công thức pha chế nguyên liệu để ăn được và có hương vị như các loại bánh chính gốc.

Một trong những mẫu bánh được yêu thích nhất trên thị trường là bánh kem sinh nhật 3D. Sinh nhật là một dịp lễ đặc biệt dành cho một người, nên chiếc bánh kem được coi là món ăn tinh thần thay lời yêu thương. Khác bánh kem thông thường chỉ là những hình ảnh bằng socola trang trí, bánh kem 3D có các hình khối đẹp, sắc nét, mang đến cảm giác được chiêm ngưỡng một tác phẩm nghệ thuật. Kho tàng bánh kem 3D rất đa dạng, phong phú gồm các mẫu độc đáo đáp ứng nhu cầu làm quà tặng sinh nhật cho mọi lứa tuổi: bố mẹ, vợ chồng, con, bạn bè, bạn trai, bạn gái hoặc các mẫu riêng biệt dành cho bé gái, bé trai.

Bên cạnh mẫu bánh sinh nhật, bánh Trung thu 3D cũng mang đến cho người thưởng thức cảm giác mới lạ, sang trọng đầy sáng tạo và vô cùng ấn tượng từ hình thức đến hương vị. Những chiếc bánh bắt mắt với tạo hình 3D hoa cỏ, động vật, cây lá… sinh động đã đưa bánh Trung thu lên một tầm cao mới, vừa giữ gìn nét văn hóa truyền thống vừa mang hơi hướng hiện đại trong từng đường nét tinh tế. Mỗi chi tiết trên bánh đều rất sinh động.

Bên tách trà thơm cùng bạn bè tâm giao, thưởng thức những chiếc bánh nhỏ xinh hẳn là một niềm vui tao nhã. Các nhà hàng cà phê, quán giải khát cũng từng bước đa dạng mặt hàng phục vụ kèm, không đơn giản chỉ gói hạt hướng dương, túi lạc. Nhiều loại bánh nướng, bánh dẻo tạo hình nghệ thuật với hương vị dâu tây, trà xanh, táo đỏ… đã được các nhà hàng lựa chọn. Sản phẩm này cuốn hút thực khách bằng hình thức thể hiện khá phong phú mang tính nghệ thuật cao.

Việc tạo hình trong làm bánh luôn đòi hỏi tính sáng tạo. Nhiều mẫu khuôn tạo hình bánh khác nhau cũng đã giúp người làm bánh dễ dàng và tốn ít công sức hơn lao động thủ công, trong đó có các mẫu khuôn silicon tạo hình 3D. Những chiếc khuôn tạo hình bánh bằng chất liệu silicon dễ dàng cho ra các hình thù để trang trí bánh như: bông hoa, lá, chim thú, ốc biển. Tuy nhiên, sản phẩm bánh làm từ khuôn mẫu cũng chỉ giới hạn trong một số loại và thời gian sản xuất nhất định.

Một chủ hiệu bánh ngọt trên đường Phan Đình Phùng, thành phố Thái Nguyên chia sẻ: Ngoài chất lượng bánh ngon, giá cả hợp lý, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, khách hàng ngày càng đòi hỏi mẫu mã sản phẩm phải mới lạ, độc đáo. Vì vậy, chúng tôi cũng phải luôn tìm tòi khám phá và nắm bắt kịp các xu hướng mới cho từng loại sản phẩm. Mỗi đối tượng khách hàng có những thị hiếu, sở thích riêng biệt, không hẳn cửa hàng nào cũng đáp ứng. Thị trường bánh tạo hình nghệ thuật không chỉ Thái Nguyên mà trên cả nước còn có rất nhiều tiềm năng…!

Thời gian gần đây nhiều sản phẩm bánh tạo hình nghệ thuật mới xuất hiện, như bánh tiệc, bánh vảy rồng, bánh xôi ngũ sắc, bánh dầy cá vàng, bánh bao… Một số loại bánh vốn không thể thiếu trong những lễ ăn hỏi của người Việt là su sê, hoặc ở chợ quê như bánh bột lọc cũng đã mang trên mình tấm áo mới và xuất hiện trong các không gian sang trọng. Chị Nông Minh Hà, một cơ sở nấu cỗ cưới ở phường Chùa Hang, thành phố Thái Nguyên cho biết: Gần đây, khách hàng thường đặt cơ sở của chị các loại bánh bột lọc, bánh su sê làm món ăn trong mâm cỗ cưới và thay hoa quả tráng miệng. Hương vị bánh su sê thơm ngon, màu sắc bắt mắt, thanh ngọt. Bánh bột lọc trong suốt, dẻo thơm cùng nhân tôm, thịt đậm đà với cách trang trí mới mẻ là một món ăn nhiều người được ưa thích.

Ngồi với bạn bè bên ly trà tắc và đĩa bánh bông lan được trang trí những hình thù ngộ nghĩnh, bạn Vương Thị Mai, sinh viên Trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên vui vẻ trao đổi với chúng tôi: “Sản phẩm bánh bên cạnh chất lượng tốt, giá cả hợp lý còn cần phải có hình thức đẹp. Đĩa bánh được trang trí bắt mắt cũng là một tiền đề cho những câu chuyện vui trong mỗi cuộc gặp gỡ. Các loại bánh dân dã với màu sắc, hương vị thuần tự nhiên rất hấp dẫn cuốn hút…”.

Ngoài yếu tố vô cùng đẹp mắt, các sản phẩm bánh tạo hình nghệ thuật đều làm bằng nguyên liệu: bột mì, bột gạo nếp, gạo tẻ đặc sản. Bánh cũng có nhiều loại mặn, ngọt hoặc không đường, nhân chủ yếu là đỗ xanh, đậu lạc, kể cả loại không nhân cũng được nhiều người ưa thích. Khác với hoa quả, sau khi làm lễ, bánh được sử dụng như là bữa cơm chay thuần chất.

Các loại bánh chay tạo hình nghệ thuật phục vụ người dân ngày rằm, mùng một, lễ đình, chùa, lễ hội đầu năm cũng luôn hút khách. Một trong những người làm bánh tạo hình nghệ thuật của Thái Nguyên là chị Nguyễn Thị Thu, thị trấn Hùng Sơn, huyện Đại Từ. Tiếp chuyện chúng tôi chị chia sẻ: Tôi nghề chính là trang điểm làm đẹp. Thời gian dịch bệnh COVID-19 bùng phát, do hạn chế tiếp xúc nên tiệm vắng khách, để có thu nhập cho gia đình, tôi mày mò học làm bánh bao, bánh trung thu. Thời điểm đó không có trường lớp, hoặc ai dạy, tôi phải tự nghiên cứu cách làm bánh trên mạng. Nhiều mẻ đầu tiên bánh bao, bánh trung thu bị hỏng, nhất là bánh trung thu bị quá lửa, một số bà con trong tổ dân phố đến xem cũng xót ruột.

Không nản chí trước thất bại chị kiên nhẫn rút kinh nghiệm từng chút một và đã thành công. Bánh bao chị làm gồm nhiều loại, từ bánh chay, bánh nhân đường, nhân thịt. Bánh trung thu có cả bánh dẻo, bánh nướng bán cho người quen quanh thị trấn. Nhiều người khen ngon và rủ nhau đặt mua.

Khi đã làm thành thục các loại bánh đó, với mong muốn các sản phẩm của mình không chỉ ngon mà phải đẹp, chị bắt đầu tìm hiểu cách làm bánh tạo hình nghệ thuật và nung nấu ý định phải làm bằng được. Những lúc rảnh rỗi chị lên mạng xem đi xem lại đến thuộc lòng công thức và thực hành làm bánh tại nhà. Bằng niềm say mê và lòng kiên trì, chị từng bước hoàn thiện các loại sản phẩm.

Khi được hỏi về cách làm bánh tạo hình nghệ thuật của gia đình, chị cho biết: Nguyên liệu làm bánh chủ yếu là bột mì và các loại củ quả có sẵn ở chợ. Trước khi làm bánh phải nhào bột và ủ trong một khoảng thời gian nhất định, sau đó cho vào căn theo từng loại hình để hấp. Việc căn hấp bánh cũng phải chú trọng vì nếu không cẩn thận bánh sẽ bị nở. Khi bánh chín sẽ đến công đoạn chế tác lên màu cho sản phẩm. Mỗi loại màu sắc dùng một loại trái cây khác nhau như dâu tây, nghệ, thanh long, đậu biếc… những loại trái cây đó phải nghiền ra lấy nước màu. Hiện tại chị đang làm các loại bánh hình lá đề, đào tiên, cam, ổi, các loại hoa hồng đỏ, vàng… trong đó bánh hình hoa là loại bánh khó làm nhất. Giá mỗi hộp bánh 5 quả chị đang bán là 70 ngàn đồng.

Thấy tôi trầm trồ khen giỏ hoa bánh, chị Thu nhỏ nhẹ: Các loại lẵng hoa nghệ thuật chủ yếu khách đặt cho chúc mừng sinh nhật, hoặc nhân các dịp lễ như 20/10, 20/11… Tôi cũng làm bằng bột hấp chín ghép lại thành những bông hoa. Tùy theo ý của khách đặt, mỗi giỏ có những loại hoa khác nhau, thường từ 150 ngàn đến 500 ngàn đồng một giỏ, hoặc lẵng.

Sản phẩm của nhà chị không sử dụng chất bảo quản, thực khách nên ăn ngay trong thời gian 3 ngày, nếu bảo quản trong ngăn mát của tủ lạnh cũng không để quá lâu, nếu bánh cứng có thể hấp lại cho mềm. Do sản phẩm bánh tạo hình trên địa bàn còn còn mới mẻ, nên chị chỉ làm hạn chế mỗi khi có khách đặt. Hai con gái của chị cũng rất khéo tay và phụ giúp được mẹ.

Không giới hạn trong một số sản phẩm hiện sản xuất, chị cho rằng nghề làm bánh phải coi trọng việc đổi mới sản phẩm. Đặc biệt, Thái Nguyên là quê của chè và nổi tiếng với danh xưng “đệ nhất danh trà”. Vì vậy, chị đang nghiên cứu để sản xuất loại bánh hoa trà và hương vị trà xanh để góp phần giới thiệu hình ảnh của đất và người Thái Nguyên.

Bánh tạo hình nghệ thuật có ưu điểm nổi trội về hình thức và đang là một xu hướng lựa chọn của người tiêu dùng. Điều đáng mừng là những người làm loại bánh này đều ý thức được vẻ đẹp mang tính nhân nhân văn, không đưa các yếu tố bạo lực, hoặc nhân vật hình người trong các câu chuyện cổ tích như nàng Tiên, ông Bụt, trẻ mục đồng… vào sản phẩm.

Không gian sáng tạo cho các sản phẩm bánh tạo hình nghệ thuật luôn rộng mở. Mỗi sản phẩm còn chứa đựng cả những tâm tư, tình cảm và nhiệt huyết người làm ra nó để góp phần làm đẹp cho đời. Chắc chắn bằng sự tài hoa và bàn tay khéo léo của những người thợ, thị trường bánh sẽ có thêm nhiều sản phẩm tinh tế góp phần làm phong phú thêm nét văn hóa ẩm thực của người Thái Nguyên.

Anh Thắng