Nuôi con thuận tự nhiên: U mê và thông thái

VNTN - Thời xưa, sự sinh đẻ và nuôi dạy con cái thường theo bản năng. Người đảm đang, khéo léo thì biết hỏi người này người khác để chắt lấy cái kinh nghiệm quý báu mà áp dụng vào con mình. Người vụng về, vô tâm thì nghĩ sao làm vậy, mặc cho “trời sinh voi, trời sinh cỏ”, “có đầu có đuôi nuôi lâu cũng lớn”. Ngày nay, trong một xã hội học thuật hóa, chuyện nuôi con cũng trở thành một vấn đề với “cơ sở lí luận” và nhiều lý thuyết đa dạng. Và một trong số đó là trào lưu nuôi con thuận tự nhiên - vấn đề được nói đến khá nhiều trong thời gian gần đây với cả những lời ngợi ca lẫn cảnh tỉnh.

Trở về với tự nhiên

Hiểu một cách đơn giản nhất, nuôi con thuận tự nhiên là một bộ phận của lối sống thuận tự nhiên. Ở đó, người ta tôn trọng tối đa lập trình của tạo hóa, thận trọng với sự tác động của y học hiện đại, nói không với các chế phẩm công nghiệp, kể cả những sản phẩm mà trước đây, hầu hết mọi người đều cho là “chất bổ” cao cấp như sữa công thức, sữa tươi, vitamin, thực phẩm chức năng… Trong việc nuôi dưỡng con cái, trào lưu này nhấn mạnh nhất đến việc nuôi con bằng sữa mẹ và khuyến khích sử dụng sữa mẹ như một phương thuốc kỳ diệu cho rất nhiều bệnh lý (của cả trẻ nhỏ và người lớn). Ngoài những tư tưởng đã được khẳng định như một chân lý, những người đi đầu trong trào lưu này còn đưa ra nhiều quan điểm tương đối mới mẻ so với nếp nghĩ truyền thống như: không khuyến khích việc cai sữa mẹ ngay cả khi trẻ đã rất lớn, vắt sữa non trước sinh nhiều tuần, thậm chí là kích lại sữa cho những bà mẹ đang không nuôi con nhỏ (hoặc kích sữa cho người chưa từng sinh con)…

Bên cạnh chủ đề xương sống “sữa mẹ”, trào lưu Nuôi con thuận tự nhiên còn đề cập đến nhiều lĩnh vực khác như thai sản tự nhiên (lựa chọn đẻ thường, chậm kẹp rốn, để cuống rốn rụng tự nhiên…), dinh dưỡng tự nhiên, giáo dục tự nhiên (một số gia đình không cho trẻ đến trường mà để con tự khám phá thế giới xung quanh), chăm sóc sức khỏe tự nhiên (sử dụng sữa mẹ và liệu pháp “da tiếp da” như một thứ thuốc chữa bách bệnh, cự tuyệt kháng sinh, thuốc hạ sốt, vacxin và dược phẩm nói chung…).

Có thể nói, không phải trào lưu nuôi con nào cũng thu hút được số lượng thành viên và hoạt động rầm rộ như nuôi con thuận tự nhiên. Hội sữa mẹ Betibuti thu hút hàng vạn phụ nữ trên khắp đất nước (tính đến thời điểm hiện tại, facebook của nhóm có khoảng 242 nghìn thành viên). Đây cũng là nhóm cộng đồng có ảnh hưởng mạnh mẽ hàng đầu đối với các bà mẹ đang cho con bú. Sức ảnh hưởng của Hội Betibuti lớn đến mức xuất hiện hàng chục group “betibuti” giả nhằm mục đích quảng cáo.

Trong ma trận sáng - tối

Không thể phủ nhận vai trò tích cực của trào lưu nuôi con tự nhiên nói chung, nuôi con bằng sữa mẹ nói riêng trong việc khẳng định lại giá trị vĩnh hằng của sữa mẹ và khơi gợi niềm tin của các bậc cha mẹ về sức mạnh của tạo hóa. Rất nhiều, rất nhiều phụ nữ nhờ đó mà có động lực, kiến thức nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ, thay đổi quan niệm khá phổ biến trước đây, rằng bổ sung sữa công thức mới giúp trẻ em đủ chất, thông minh, mập mạp.

Những bà mẹ theo đuổi xu hướng này dường như được truyền một cảm hứng đặc biệt, khiến họ “giác ngộ”, say mê, thậm chí là “phấn khích”, luôn sục sôi ý chí được lan truyền tư tưởng của mình đến với bất cứ ai trong cộng đồng, kể cả những người đang và không đang cho con bú.

Một thành viên của hội chia sẻ: “Không gì hạnh phúc bằng cả gia đình mình càng ngày càng thấy tầm quan trọng của sữa mẹ. Đó là cả một quá trình dài tuyên truyền và kiên định của bản thân. Tự hào vì bản thân đang sản xuất thần dược cho cả nhà. Con bệnh con ốm không một viên thuốc nào. Bị hăm, thì nhỏ sữa vào. Cả nhà đau họng, viêm họng uống sữa vào. Tuần nào ba vì lý do công việc, tiệc tùng nhiều quá là ba lại bảo mẹ “Mẹ ơi, cho ba bình sữa giải độc gan”. Suy đi ngẫm lại, chỉ có sữa mẹ là tinh khiết nhất, an toàn và thần kì nhất. Còn gì tuyệt vời hơn thế nữa bởi sữa mẹ vi diệu quá mà. Tôi tạo ra siêu năng lực này. Bạn muốn những điều hạnh phúc và tốt đẹp. Bạn hãy như tôi. Ai có vú đều làm được”.

Nhưng có một nghịch lý, là bên cạnh hàng vạn phụ nữ ngưỡng mộ “betibuti” thì cũng có hàng ngàn phụ nữ khác đồng lòng gia nhập nhóm “antibetibuti”, để phản đối, tẩy chay hội mẹ sữa thần thánh. Điều gì làm họ phẫn nộ đến vậy?

Một thành viên “antibetibuti” chia sẻ: Tôi không tẩy chay sữa mẹ, ngược lại, tôi nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ và rất chịu khó tìm hiểu về kiến thức chăm sóc con cái. Nhưng tôi sợ cách mà các bà mẹ “cuồng sữa” thần thánh hóa sữa mẹ đến mức làm tổn thương những bà mẹ vì lý do nào đó mà không thể cho con bú. Họ gọi sữa công thức là sữa thú, sữa dành riêng cho trẻ mồ côi. Họ tự cho mình là “giác ngộ” và nhìn những người mẹ không cho con bú hoàn toàn như một kẻ tội đồ. Họ kêu gào “sữa mẹ muôn năm”, “chỉ có những bà mẹ dở hơi mới nghĩ mình ít sữa” nhưng khi các bà mẹ trẻ tâm sự thật lòng là mình cảm giác con thiếu sữa thì nhận được những câu trả lời lạnh lùng như: “Chị có phải động vật có vú không?”, “Tùy bạn, phúc lộc của con nằm trong tay cha mẹ, bạn giác ngộ thế nào thì con bạn được thế đó”, hay “Mua tài liệu của bà chuyên gia sữa mẹ về mà đọc”… Rất nhiều bà mẹ tham gia Hội sữa mẹ rồi lặng lẽ rời khỏi nhóm khi nhận thấy những biểu hiện cực đoan, cuồng tín như dùng sữa mẹ để chữa bách bệnh, kể cả việc giúp con…mọc lại một đốt ngón tay bị mất, đả kích thái quá dành cho các mẹ ít sữa là tự đầu độc con mình...

Như vậy, cùng với việc tuyên truyền cho một giá trị đích thức là sữa mẹ, giúp hàng vạn phụ nữ Việt Nam thực hiện bản năng làm mẹ, trào lưu “sữa mẹ” cũng tạo áp lực khổng lồ nên không ít bà mẹ khác, thậm chí góp phần tạo ra trầm cảm ở những bà mẹ sau sinh thiếu sữa. Và bởi thế, những tranh cãi nảy lửa trên mạng xã hội về đề tài này chưa bao giờ khép lại, mặc dù, ai cũng hiểu: Sữa mẹ là tốt nhất cho trẻ sơ sinh.

Quan điểm chăm sóc sức khỏe tự nhiên cũng là vấn đề gây tranh cãi và được coi là đem đến nhiều lợi ích cũng nhưng hệ lụy nhất. Một mặt, trào lưu “thuận tự nhiên” lên tiếng cảnh báo về việc lạm dụng thuốc, kêu gọi các bà mẹ tự tin vào khả năng tự thích nghi và cơ chế phòng vệ diệu kỳ của tạo hóa. Các triệu chứng bệnh tật mà xưa nay mọi người thường lo lắng và uống thuốc đẩy lùi như sốt, ho, sổ mũi, phù nề… đều được lý giải một cách khoa học để đi đến kết luận rằng chúng đều là dấu hiệu tích cực của một cơ thể có sức đề kháng, hãy chung sống với chúng như một người bạn. Mặt khác, những người tiên phong trong trào lưu này đưa ra nhiều thông tin về mặt trái của vacxin, ngầm kêu gọi các bà mẹ “antivacxin” mà thay vào đó, hãy để sữa mẹ làm nhiệm vụ miễn dịch.

Thống kê những lời bình luận trên nhóm, có thể thấy hàng ngàn phụ huynh đã “thấm nhuần quan điểm”, kiên quyết cự tuyệt vacxin, “tạ ơn trời đất” vì nhờ có Hội mà con mình thoát khỏi thuốc độc… Nhiều bác sĩ nhi khoa cũng lên tiếng cảnh báo khi không ít bà mẹ là “fan ruột” của trào lưu này đã nói không với sự hỗ trợ y tế ngay cả khi con họ có những biểu hiện nghiêm trọng. “Nếu con chưa sốt đến 42 độ, tôi vẫn chỉ cho bú và da tiếp da. Các tài liệu nước ngoài bảo thế, các chuyên gia sữa mẹ bảo thế” - Đó là câu nói cửa miệng của nhiều bà mẹ khi bác sĩ có ý muốn can thiệp vào con cái họ. Một số mẹ còn vận động người nhà bệnh nhân bên cạnh xây dựng niềm tin vào “tạo hóa” khiến quá trình chữa bệnh bị ảnh hưởng về tốc độ, chất lượng.

PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, Nguyên trưởng Khoa Nhi Bệnh viện Bạch Mai, đã không ít lần lên tiếng về mặt trái của trào lưu nuôi con thuận tự nhiên, nhất là gần đây, khi mà liên tiếp các vụ trẻ nhỏ tử vong hay bị di chứng nặng nề ở giác mạc, não bộ xảy ra bởi các bà mẹ thích “anti bác sĩ”. Ông nhấn mạnh:“Thuận tự nhiên mà lãnh hậu quả như thế này có đáng không? Nếu ai cũng có thể đi ra vườn, ra chợ, vặt vài nắm lá, đun đun nấu nấu mà con có thể khỏi bệnh thì sao cần đến y học, cần gì đến bác sỹ? Đáng nói là không chỉ rơi vào trường hợp của các bà mẹ ở vùng sâu vùng xa, những vùng nông thôn, mà ngay cả nhiều bà mẹ ở các thành phố cũng tỏ ra thiếu hiểu biết. Các mẹ tự muốn làm bác sỹ cho con mà không lường được đó là hại con mình”.

Việc tôn trọng tự nhiên, ưu tiên sử dụng các bài thuốc dân gian là một lựa chọn tích cực. Tuy nhiên, lâu nay, chúng ta đã đánh đồng thuốc dân gian với sự an toàn mà không biết rằng, mọi sự tác động, từ cây lá hay dược phẩm đều có tính hai mặt. Và nguy hiểm hơn là ở không ít những bà mẹ cực đoan, niềm tin dành cho y học hiện đại, cho bác sĩ đã mất. Thay vào đó, họ gõ cửa “bác sĩ Google”, cầu cứu các “chuyên gia tự nhiên”, “chuyên gia sữa mẹ” vốn không phải ai cũng được đào tạo chuyên môn, không thể “vọng, văn, vấn, thiết” như các thầy thuốc cổ truyền, càng không phải chịu bất cứ trách nhiệm nào nếu đứa trẻ gặp rủi ro bất trắc.

Trào lưu thuận tự nhiên vẫn sẽ không ngừng lan rộng, bởi nó hàm chứa những ý nghĩa đúng đắn, thậm chí là một khoa học với những triết lý thông tuệ. Nhưng như mọi phương pháp chăm sóc, nuôi dạy con cái khác, xu hướng này cần được nghiên cứu và áp dụng một cách tỉnh táo, khôn ngoan, bởi ở đó, sức khỏe, tính mạng con cái bạn đang được đem ra làm vật thí nghiệm.

Tú Lâm