Nam Đế Vạn Xuân

LTS: Nhà văn quân đội Phùng Văn Khai vừa cho ra mắt tiểu thuyết lịch sử Nam Đế Vạn Xuân. Đây là tập một trong bộ tiểu thuyết dài tập Vương triều tiền Lý của nhà văn. Nam Đế Vạn Xuân tái hiện sáng tạo triều đại của nhà nước Vạn Xuân (544-602), xoay quanh nhân vật lịch sử Lý Nam Đế. Nhà văn đã khai thác và xây dựng nhân vật Lý Bí từ khi tu tập tại chùa Cổ Pháp châu Dã Năng (nay thuộc thị xã Phổ Yên) đến khi đánh đuổi xong giặc Lương lên ngôi hoàng đế, trở thành vị hoàng đế đầu tiên của nước ta.

Nam Đế Vạn Xuân dày hơn 500 trang, 15 hồi đang được bán tại các nhà sách và trên mạng tiki.vn.

Văn nghệ Thái Nguyên trân trọng giới thiệu cùng độc giả một đoạn trích trong hồi thứ nhất của cuốn tiểu thuyết độc đáo này.

Hồi thứ nhất:

Rừng Dã Năng hổ vàng rơi giọt lệ

Chùa Cổ Pháp thiền sư nhận học trò

…..Hương Cổ Pháp luôn mấy ngày mưa phùn gió bấc liên miên không dứt.

Đám tang của Lý gia, các họ Đinh, Cù, Triệu, Bạch, Ma, Vững, Giàng, Khái… tới rất đông để chia buồn. Theo phong tục hương Cổ Pháp, ba người con Lý Thiện, Lý Bí, Lý Hùng đều mình quấn vải trắng, đầu chít khăn trắng trên vấn nùn rơm, chân trần chống gậy tre đi lùi trước linh cữu. Theo di nguyện của người quá cố, thi hài Cù Nương được quấn chặt để trong chiếc quan tài gỗ mít đóng kín đặt trên chiếc xe bánh gỗ cọt kẹt kéo về chân núi Ông Hùm nơi bìa rừng Dã Năng. Núi Ông Hùm là một quả đồi đất lớn kéo thông lên dãy núi đá Tam Ngai phía Tây Nam hùng vĩ nơi có rừng rậm núi cao nhiều hổ báo được người dân truyền nhau gọi là núi Tam Vương rất thiêng. Ba năm trước, thi hài của Lý trang chủ Lý Cạnh cũng được chôn ở ngôi đất chân núi Ông Hùm. Hôm trước, đám tráng đinh theo chỉ dẫn của Lý gia đi đào huyệt mà phong tục họ Cù gọi là làm nhà mới cho Cù Nương tìm mãi không thấy ngôi mộ của Lý Cạnh đâu. Phải rất lâu người họ Lý mới xác định được chiếc gò không biết đã được mối đùn cao như một quả đồi từ bao giờ chính là mộ của Lý Cạnh. Mọi người ai cũng cố sức đào sâu huyệt đất mà đến tận sẩm chiều mới chỉ được một chiếc hố nhỏ nép bên cạnh mộ Lý Cạnh như ngọn đồi hình như ngày càng âm thầm cao lên.

Khi trời tối hẳn, đoàn người đào huyệt mới mệt mỏi quay về hương Cổ Pháp.

Người đi đưa đám ma đông chật ních con đường đất ngoằn ngoèo dẫn ra đồi Ông Hùm. Trời lâm thâm mưa phùn. Gió càng thổi càng lạnh. Đám cờ phướn đi đầu người nào người nấy câm lặng trong mưa lạnh. Những rải cờ thấm mưa phùn rủ thõng xuống ẽo ợt dưới bầu trời xám xịt. Tiếp đến là đội kèn bát âm tiếng kèn, tiếng nhị, tiếng chiêng ảo não càng tăng vẻ thê lương. Đi trước chiếc xe gỗ ậm ạch chở quan tài, ba cậu nhỏ cao thấp khác nhau toàn thân quấn vải trắng trên đầu đội mũ rơm chống chiếc gậy tre non thập thững bước lùi thi thoảng vấp ngã lăn dúi xuống rệ đường. Trưởng tử Lý Thiện đôi mắt như vô hồn đi giật lùi trước linh cữu mẹ dường như đã cạn nước mắt cố đứng vững. Thứ tử Lý Bí bặm chặt cánh môi nước mắt cứ thế giàn giụa trên gò má lạnh như đồng. Đôi chân Lý Bí đã tướp máu nhưng những bước giật lùi của họ Lý lại tỏ ra khá vững trãi. Cứ từng bước từng bước giật lùi mặc máu thấm trên con đường đất sỏi lồi lõm. Phía trước, Lý trang chủ Lý Khang vừa dìu vừa thi thoảng nhấc bổng cậu bé Lý Hùng mới hơn ba tuổi không thể tự đi lùi mãi được. Cứ dăm bảy bước cậu lại ngã lăn xuống vệ đường khiến mọi người ai cũng xót thương. Phía sau chiếc xe tang lọc cọc, đoàn người đông đúc đi sát vào nhau dưới trời mưa lạnh trên con đườn ngoằn ngoèo tưởng chừng như bất tận. Tiếng khóc hờ thi thoảng rộ lên át cả tiếng chiêng trống kèn nhị não nề. Khi đoàn người tiến sát đến bên huyệt đất đào hôm trước tất cả không khỏi kinh động khi chỉ sau một đêm không biết bằng cách gì chiếc hố to rộng gấp ba bốn lần đám tráng đinh đã đào hôm trước. Mọi người còn lấm lét hơn khi nhìn quanh thấy những dấu chân hổ to như chiếc đấu hằn rõ trên nền đất mới.

Khi nấm mộ được vun đầy cũng là lúc trời chợt hửng lên se sẽ sáng. Gió bấc dường như thổi nhẹ hơn. Mưa phùn cũng đã ngừng rơi từ lúc chiếc quan tài gỗ được đám tráng đinh dùng dây thừng ròng hạ xuống đáy huyệt sâu tút hút. Những vật dụng được người các họ Đinh, Cù, Triệu, Bạch, Ma, Vững, Giàng, Khái… thi nhau ném xuống dưới huyệt người quá cố. Ba tang chủ nhỏ đứng sát vào nhau cắm ba chiếc gậy tre non xuống nền đất lạnh. Có ai đó đã quấn những tấm vải vào bàn chân tứa máu của ba cậu nhỏ. Cậu út Lý Hùng dường như chưa nhận ra điều gì hệ trọng đứng co ro bên cạnh hai người anh. Lý Bí đứng giữa, đôi chân quấn vải trắng đã rịn máu chuyển sang màu hồng đứng choãi ra như cắm hẳn xuống lòng đất trước huyệt mộ đang lấp đất rào rào. Cậu nhìn thẳng vào lòng ngôi mộ rồi nhìn xuyên ra bìa rừng Dã Năng rồi lại nhìn sâu vào nơi giữa rừng cây cối rậm rạp ánh mắt rực lên rất lạ. Người con trưởng Lý Thiện cao vượt hẳn lên một cái đầu đứng nhìn đoàn người với con mắt thê lương.

** *

Đêm khuya trong căn nhà gỗ lớn Lý gia trang.

Trước hương án thờ, hai cành tre non héo rũ rủ xuống nhang án. Tấm bài vị gỗ được khắc còn mới thơm mùi mực. Từ chiều, sau khi chôn cất xong xuôi cho người quá cố, Từ sư phụ đích thân khắc chữ vào chiếc bài vị đặt ngay ngắn trên án thờ. Ba năm trước, cũng tại căn phòng lớn này, cũng đích thân Từ sư phụ khắc những dòng chữ lên bài vị cho trang chủ Lý Cạnh. Mới thế mà Cù Nương đã lại đột ngột theo chồng xuống suối vàng bỏ lại ba con còn thơ dại. Ngày Lý Cạnh mất, Từ sư phụ đã phải vuốt mắt đúng bảy lần đôi mắt họ Lý mới chịu khép lại. Dường như Lý Cạnh có điều gì muốn nói mà không nói được nữa. Trước khi khép mắt, hai giọt lệ còn ứa ra khuôn mặt mới có đôi chút thanh thản. Lúc cùng với trang chủ Lý Khang vào thăm Cù Nương lần cuối, dù đã đi từ trước đó, sắc mặt Cù Nương cũng có được đôi phần thanh thản. Dù mái tóc không hiểu sao đã đột ngột bạc trắng như mây. Mới thấy ở đời bãi bể nương dâu. Con người làm được điều gì tốt hãy gắng sức mà làm. Từ sư phụ thong thả ngồi lên tấm chiếu trước bài vị Cù Nương thong thả vừa gõ mõ vừa nhẩm đọc những câu kinh đã thuộc từ lâu. Lời kinh đang trong tiếng mõ đều đều siêu sinh tịnh độ cho vong hồn người đã khuất. Trên chiếc tràng kỷ gỗ lớn, trang chủ Lý Khang ngồi im như pho tượng. Lúc xẩm tối, khi tiễn đoàn các họ Đinh, Cù, Triệu, Bạch, Ma, Vững, Giàng, Khái… về nhà sau bữa cơm chay cảm ơn mọi người, Lý trang chủ chỉ kịp căn dặn đám gia nhân chăm sóc tốt cho Lý Thiện, Lý Bí và Lý Hùng rồi chính ngài do quá mỏi mệt cũng đã thiếp đi trên kỷ gỗ lúc nào không biết. Chợt khi tỉnh giấc chỉ thấy hai ngọn bạch lạc chập chờn trên nhang án, phía dưới là Từ sư phụ đang đều đều gõ mõ tụng kinh.

Không muốn làm kinh động Từ sư phụ, Lý trang chủ khẽ khàng vươn vai đi vòng xuống căn nhà gỗ bên dưới, nơi các tiểu tử Lý Thiện, Lý Bí, Lý Hùng và đứa con nhỏ năm tuổi của ngài được gia nhân đưa về đó nghỉ ngơi sau một ngày tang gia mệt mỏi. Ông khẽ đẩy tấm cửa gỗ, bên trong, thấp thoáng qua ngọn đèn vặn nhỏ, Lý trang chủ giật mình khi thấy trên chiếc giường gỗ có rải chăn ấm chỉ thấy có ba đứa trẻ. Ông khẽ dụi mắt nhìn thật kỹ nhẩm đếm cũng chỉ có ba người. Lý Khang xoay người vặn to ngọn đèn nhìn điểm mặt từng đứa bỗng thất kinh không thấy đứa cháu ruột là thứ tử Lý Bí đâu. Cứ để nguyên ngọn đèn cháy sáng, Lý trang chủ vội khép lại cánh cửa gỗ rồi lật đật trở về gian nhà lớn mặc kệ bốn đứa nhỏ vẫn ngủ say sau một ngày đầy biến động.

Trong căn phòng lớn có đặt nhang án, Từ sư phụ vẫn đều đều tiếng mõ như không hay biết Lý trang chủ đã quỳ sát bên cạnh giọng thảng thốt nói:

- Bạch sư phụ! Lý Bí không biết đã đi đâu mất rồi?

Từ sư phụ chợt dừng tay mõ.

- Lý trang chủ! Ngài vừa nói cái gì?

Lý trang chủ giọng càng thảng thốt hơn:

- Lý Bí không biết đã đi đâu mất rồi. Ta đã kiểm tra kỹ mà không thấy!

Từ sư phụ vội đứng lên, ôm gọn chiếc mõ tre vào lòng ra hiệu cho Lý trang chủ đi về phía chiếc kỷ gỗ rồi đăm chiêu nói:

- Có lẽ nào? Có lẽ nào tên tiểu tử này lại ra chỗ đó chăng…?

Lý trang chủ bồn chồn lao lung mãi mới lắp bắp nói:

- Không thể nào… Không thể nào…

Từ sư phụ nhìn sâu vào hương án chỉ thấy hương khói vẽ lên trần nhà những vệt khói trắng ngoằn ngoèo vô định. Tấm bài vị nước sơn còn mới. Những dòng chữ như những mũi dao cứa vào tâm can hai người đàn ông trong đêm đông lạnh. Ngoài trời sương rơi lộp bộp. Thi thoảng tiếng gió bấc thổi vào cánh cửa khiến chúng rung lên cọt kẹt. Từ sư phụ nhìn sâu vào màn đêm nói quả quyết:

- Chắc chắn tên tiểu tử chỉ có thể đến đó mà thôi!

Nói đoạn, Từ sư phụ thắt chặt lại chiếc khăn nơi cổ quấn thêm hai vòng trùm kín đầu đoạn đặt chiếc mõ vào bị cói tùy thân thắt lại đôi giày vải đứng lên nói:

- Chỉ cần mình lão tăng ra đó là đủ. Lý trang chủ hãy ở nhà bảo toàn đám trẻ tránh việc cái sảy nảy cái ung. Lý gia đang trong lúc biến động ngài hãy nghe lời lão tăng mới được.

Lý trang chủ bần thần đáp:

- Mọi việc Lý mỗ xin theo sự sắp đặt của sư phụ.

** *

Chân núi Ông Hùm nơi bìa rừng Dã Năng đêm đông tịch mịch.

Một khung cảnh dị thường đã bày ra phía trước ngôi mộ đất. Mấy gộc củi khô bắt lửa cháy liu riu phả ra từng đụn khói. Lửa nhập nhoạng lúc tỏ lúc mờ. Ngay sát đống lửa kề ngôi mộ đất, một thiếu niên chạc bảy tám tuổi cặp mắt mở to nhìn sâu vào lòng mộ không chớp. Toàn thân cậu bé được quấn trong một lớp vải trắng dày lấm láp đôi chỗ dính vài vệt máu đã xỉn lại. Cậu bé ngồi im, mắt nhìn sững vào lòng đất như oán hận điều gì chất chứa lắm. Bên cạnh nấm mộ đất nhỏ, một nấm mộ đã xanh cỏ từ lâu cao như một ngọn đồi như choán hết chân núi Ông Hùm. Ánh lửa nhập nhoạng chợt khi cơn gió bấc thổi bùng lên hắt cái bóng của cậu bé trùm lên ngôi mộ đất. Giữa canh khuya, từng vạt sương lòa xòa đậu ướt khắp các cành cây ngọn cỏ thi thoảng rỏ xuống lộp bộp, có giọt sương bị gió thổi táp vào ngọn lửa cháy xèo xèo. Mặc kệ tất cả, cậu bé vẫn ngồi im như tượng trước ngôi mộ đất.

Đã khuya lắm, chừng như quá mệt mỏi, cậu bé gục quỳ sát xuống ngôi mộ thiếp ngất đi. Bỗng đâu, lẫn trong tiếng gió lào xào, trong chờn vờn ánh lửa, một ông hổ vàng dài thườn thượt đến ngót một trượng uốn lượn tấm thân như sóng nhẹ nhàng đi từ trong rừng Dã Năng cứ thế tiến thẳng tới ngôi mộ đất.

Cậu bé vẫn thiếp ngất chẳng hay biết gì đang sắp sửa xảy đến với mình. Ở vùng rừng Dã Năng khi ấy, nơi thượng du và cả vùng hạ bạn, không tuần trăng nào, dân chúng trong vùng không phải nộp mạng cho các ông hùm ở nơi đây.

Thật khác thường, trong ánh lửa giờ chỉ còn leo lét hắt ra những chùm sáng yếu ớt nơi chân mộ đất, ông hổ vàng khổng lồ to bằng hai con trâu mộng bỗng trườn thấp xuống rồi quỳ hẳn sát ngôi mộ đất. Hai sải tay móng vuốt được thu giấu ẩn tàng trong đám lông mịn như nhung soãi thẳng về phía trước. Ông hổ khẽ lúc lắc chiếc bờm khoang trắng rũ rũ những hạt sương đêm bám trên đó rồi đặt chiếc đầu khổng lồ lên hai sải tay chỉ cách cậu bé ba bốn thước. Trong ánh lửa sập xòe lúc mờ lúc lịm hẳn đi, hai giọt nước mắt hổ vàng - vị chúa sơn lâm từng gieo rắc bao kinh hoàng cho dân chúng khắp vùng se sẽ rịn ra, chảy qua hàng râu cọp trắng xóa rơi xuống đất.

Bên cạnh cậu bé đã thiếp ngủ từ lâu.

Ngược con đường đất dẫn tới chân núi Ông Hùm, vừa rảo bước dưới trời khuya lạnh, Từ sư phụ vừa ngẫm ngợi về phỏng đoán của mình. Khi lấp huyệt mộ Cù Nương, ánh mắt của tiểu tử Lý Bí đã rực lên rất lạ. Chắc chắn với cá tính khác thường ấy, tên tiểu tử đã tự một mình đến bên mộ mẹ cũng nên. Như thế quả là quá khác thường. Từ tấm bé, lão tăng đã linh cảm một điều gì đó rất đặc biệt của Lý Bí.

Người cha Lý Cạnh mất khi cậu mới tròn năm tuổi khi ấy chỉ bặm môi không khóc. Năm tuổi đầu đã tự mình chống cây gậy tre đi lùi trước linh cữu người cha suốt chặng đường dài không hề vấp ngã cũng là một điềm lạ. Buổi sáng, khi chôn người đã khuất nơi huyệt mộ, ta đã linh cảm điều gì ghê gớm sẽ xảy đến khi thấy mộ huyệt đám tráng đinh đào bới chẳng được bao dăm hôm trước chỉ qua một đêm đã được đào sâu hoắm một cách khác thường. Xung quanh đầy vết chân cọp càng khiến mọi người lo lắng. Duy chỉ thứ tử Lý Bí không tỏ vẻ gì sợ hãi, cậu còn nhìn thẳng vào đám vết chân cọp in hằn trên nền đất mới với vẻ mặt thoáng đanh lại. Có lẽ nào cơ duyên dun dủi cho Lý gia có bước khởi phát phi thường chăng? Hôm trước, khi ở với sư huynh, xem tuổi cho thứ tử Lý Bí ngài đã phán bảo sau này chắc chắn có sự khác thường.

Cứ thế, vừa miên man suy nghĩ, đôi bàn chân Từ sư phụ vừa thoăn thoắt ngược màn sương gió đêm đông hướng về phía núi Ông Hùm.

Còn cách vài chục bước chân, Lý sư phụ giật mình kinh động mấy lần dụi mắt nhìn kỹ cảnh tượng phía trước. Trong ánh lửa leo lét yếu ớt thi thoảng gặp gió sẽ bùng lên, một hình ảnh phi phàm như không có thực đập vào mắt vị sư trụ trì hương Cổ Pháp. Dưới chân ngôi mộ đất, thứ tử Lý Bí đã ngất thiếp gục hẳn xuống ngôi mộ. Ngay sát bên cạnh, một ông hùm bằng xương bằng thịt to lớn dị thường nằm phủ phục như đang canh giữ cậu chủ nhỏ. Không chút sợ hãi, Từ sư phụ khẽ khàng tiến đến sát đống lửa lặng lẽ quỳ xuống giở bị cói lấy chiếc mõ thân thuộc luôn theo sát bên mình đều đều gõ lên đó miệng lẩm nhẩm đọc kinh. Càng kỳ lạ hơn, ông hổ vàng vẫn nằm im không động cựa, chỉ cặp mắt bắt lửa xanh lét chập chờn hình như có giọt nước lăn ra khỏi hốc mắt. Phải rất lâu sau, trong tiếng mõ đều đều lốc cốc, ông hổ vàng từ từ ngấc đầu lên, thu hai sải tay đứng dậy, vặn tấm thân cuồn cuộn như sóng chậm rãi bước ngược vào rừng Dã Năng tối thẫm. Ông hổ vàng đi được một lúc, cậu bé gục xuống bên nấm mộ đất mới chợt giật mình thức giấc. Cảm giác được tiếng mõ cốc… cốc… cốc… đều đều quen thuộc, cậu bé mở mắt quay sang nhìn đống lửa chỉ thấy Từ sư phụ vừa gõ mõ vừa lầm rầm, chậm rãi đọc kinh.

** *

Một tuần trăng sau nơi sân chùa Cổ Pháp.

Hôm đó nhằm đúng ngày rằm tháng Chạp. Hương Cổ Pháp dân chúng đang tất bật chuẩn bị cho Tết Nguyên Đán. Luôn mấy năm được mùa, dân trong vùng Cổ Pháp sung túc có của ăn của để. Các họ Lý, Đinh, Cù, Triệu, Bạch, Ma, Vững, Giàng, Khái… họ nào cũng có ngày chạp họ riêng nhưng đều thống nhất với nhau rằm tháng Chạp đều cử tộc trưởng họp mặt ở sân chùa Cổ Pháp. Ngày này hàng năm cũng là ngày Lý gia xuất tiểu tử vào tự khi vừa mười tuổi và đón tiểu tăng hoàn tục trở lại Lý gia trang khi tròn mười tám tuổi. Đây cũng là ngày trọng đại của Lý gia và của cổ tự. Rằm tháng Chạp năm nay dường như báo hiệu một sự khác thường. Trong ngoài cổ tự đã được dân chúng quét tước sạch sẽ từ mấy hôm trước. Chiếc cầu ao nhỏ bằng tre ngâm nước bắc ra mặt ao chùa vươn lên mấy chiếc cọc tre hôm nay đã được trang hoàng thêm hai chiếc đèn lồng nhỏ soi bóng xuống mặt ao buổi cuối đông se sắt trong veo. Trong sân gạch lát nghiêng nhuốm màu thời gian rêu phong của ngôi cổ tự, hai dãy bàn gỗ thô mộc được kê nối vào nhau trên đặt những chiếc chén gỗ lớn sạch sẽ. Phía căn nhà gỗ nhỏ bên phải, tiểu tăng Tinh Thiều đang tất bật nấu nồi nước trà xanh nghi ngút khói. Khéo léo chuyên ra các giành tích đan bằng tre trúc bên trong chứa chiếc ấm gốm lớn, vị tiểu tăng mau chóng bê bốn chiếc giành tích chứa đầy trà lên đặt ngay ngắn trên hai dãy bàn gỗ cũng là lúc các lão trượng của các tộc họ Đinh, Cù, Triệu, Bạch, Ma, Vững, Giàng, Khái… dẫn đầu là Lý trang chủ đẩy cánh cổng gỗ đĩnh đạc bước vào trong sân.

Hai mươi bảy tiếng chuông lần lượt vang lên, Từ sư phụ vận bộ cà sa màu tía trang nghiêm tay cầm gậy tổ truyền đĩnh đạc bước ra vái chào rồi thong thả nói:

- Thưa các bậc lão trượng cùng Lý trang chủ! Bần tăng hôm nay tuân theo đạo pháp của sư phụ làm lễ thu nhận đệ tử Phật gia. Phật tổ hoằng pháp cao thâm, ngài luôn độ trì cho muôn dân cùng với khắp mọi nhà hương Cổ Pháp đã hàng trăm năm cho đến nay mọi người đều yên ổn. Ngày nay, trong hương ấp ấm no đủ đầy cũng là do Phật tổ độ trì mà nên vậy. Lý gia xưa nay luôn biết hướng tâm vun trồng gốc Phật, nối đời cúng dường Phật môn chưa bao giờ dứt. Lại biết sát cánh làm gương cùng các tộc Đinh, Cù, Triệu, Bạch, Ma, Vững, Giàng, Khái… chăm lo mọi việc trong ngoài hương ấp rất đủ đầy. Nay Lý gia có sở cầu đưa thứ tử Lý Bí sớm xuất gia vào cổ tự tu tập. Sư phụ trước đều quy định phải mười tuổi mới được xuất gia song lão tăng trộm nghĩ, gia cảnh nhà Lý Cạnh hôm nay đã ở vào lúc mồ côi cả mẹ lẫn cha, việc sớm xuất gia cũng là thuận theo ý của Phật tổ. Dẫu là như thế, song quy tắc không dễ gì dỡ bỏ mà phải được sự đồng thuận của chư vị. Nay trước Phật môn, đúng ngày trọng đại, lão tăng xin thỉnh thị ý kiến của các tộc xem có quyết cho thứ tử Lý Bí được sớm xuất gia không?

Lời Từ sư phụ dứt đã lâu trong sân ngôi cổ tự đoàn người vẫn im phăng phắc.

Mãi một lúc lâu, một lão trượng họ Cù cũng là trưởng tộc đồng thời là cụ bác ruột bên ngoại của Lý Bí thong thả đứng dậy vái khắp một lượt rồi run giọng xúc động nói:

- Kính thưa lão tăng trụ trì cổ tự! Kính thưa các vị lão trượng đại diện cho các tộc Lý, Đinh, Triệu, Bạch, Ma, Vững, Giàng, Khái… có mặt nơi cổ tự hôm nay. Các tộc chúng ta, từ thời thượng cổ đều quây quần hướng về Lý gia, nối đời suy tôn họ Lý làm hương chủ hương Cổ Pháp. Từ xưa đến nay, họ Lý đều đồng cam cộng khổ với các tộc chúng ta. Việc mất mát của họ Lý cũng là mất mát của các tộc họ trong hương Cổ Pháp. Nay ba cháu chắt về bên ngoại họ Cù chúng ta đau thương liên tiếp giáng xuống đầu khiến ai cũng thương xót. Nay gặp lúc phải dứt ruột đưa cháu chắt xuất gia để chúng sớm được tu tập cũng là phúc đức của Lý gia, của các tộc hương Cổ Pháp vậy. Tổ tiên chúng ta đã dạy, sống ở đời không được câu chấp bảo thủ. Nay Lý gia đã quyết ý, các tộc khác đều bằng lòng để cho Lý Bí bảy tuổi được xuất gia vào chùa. Ta xin đại diện cho các tộc thỉnh với Từ sư phụ y nguyện cho.

Cù lão trượng nói chưa dứt lời đã có những giọt nước mặt rịn rơi xuống chòm râu bạc. Cậu bé Lý Bí mặt đầy biểu cảm đôi mắt không hề chớp nhìn thẳng vào Từ sư phụ, sát bên là Lý trang chủ cao to vạm vỡ khuôn mặt nghiêm trang.

Lặng yên một lát, Lý trang chủ mới thong thả tiến ra một bước thủ lễ bốn phía chậm rãi nói:

- Bạch Từ sư phụ! Kính thưa các vị trưởng lão, hương thôn. Lý gia ta đã mấy trăm năm ăn ở sinh sôi vùng đất này đều luôn tự răn mình phải lấy chữ nhân chữ đức làm đầu, luôn chân thành đoàn kết với các tộc họ khác cày cấy làm ăn. May mắn được các tộc suy tôn cho giữ chức hương trưởng luôn tự nhủ phải khiêm cung học hỏi, làm gương cho các tộc khác. Điều này các bậc lão trượng đều đã tận mắt nhìn thấy. Nay hiền huynh ta chẳng may mất sớm, để lại gánh nặng cho Lý mỗ nào dám lơ là. Ba đứa cháu ta, hai ba tuổi đã mất cha, sáu bảy tuổi đành lìa mẹ côi cút thật không gì đau đớn bằng. Hôm trước ta đã bạch với sư phụ cho trưởng tử Lý Hiền xuất gia nơi cửa phật dưới chùa Màn Trò vùng đất Chu Diên nơi có sư huynh Đỗ Khuông trụ trì ta cũng đã dứt ruột một lần. Hôm nay, thứ tử Lý Bí mới chỉ vừa bảy tuổi đã quyết chí xuất gia theo Phật ta lại lần nữa dứt một khúc ruột khỏi thân mình. Còn đứa cháu út bốn tuổi ta đang cùng với gia nhân tự tay nuôi nấng chung với con ruột của ta cũng ngày đêm không dám rời mắt. Lý gia có lời xin các tộc hãy cho phép thứ tử Lý Bí xuất gia đầu Phật, xin Từ sư phụ dốc lòng rèn dạy để Lý gia có ngày được mở mặt mở mày ta có chết cũng không báo được hết ơn. Mọi chuyện xin Từ sư phụ hãy định đoạt cho.

Lời Lý trang chủ còn chưa dứt, những chòm râu bạc lại rung lên rưng rưng xúc động. Từ sư phụ hiểu được tâm lý của mọi người, khẽ chống cây gậy tổ bước lên một bước nói:

- Lão tăng từng đi tu tập nhiều nơi song chưa thấy nơi đâu như hương Cổ Pháp ta, con người lại ghi sâu đạo lý đặt lễ nghĩa làm đầu cao hơn cả danh dự mạng sống như ở đây. Âu cũng là điềm mừng của vùng đất vậy. Các tộc họ ở đây người người khí khái, họ nào cũng biết nhường nhịn trước sau. Riêng với Lý gia không quản là tộc dẫn đầu, luôn nêu gương chịu thiệt, tôn trọng tận cùng các tộc họ khác mới có được sự khăng khít môi răng như hôm nay. Việc Lý Bí bảy tuổi xuất gia cũng là một hi sinh không nhỏ của Lý gia vậy. Các bậc lão trượng, các vị hương thôn phụ lão hãy cứ an tâm giao việc này cho lão tăng mà giành nhiều tâm sức chỉ dạy đám tráng đinh trong họ ngoài thôn phải biết chăm chỉ việc cày cấy nông rang, mở mang việc săn bắn thuần dưỡng muông thú, lại phải dốc sức đẵn cây xẻ gỗ đóng nhiều thuyền bè mới được. Hương Cổ Pháp đã mấy trăm năm bền vững gốc rễ thì việc mở mang ra bốn phía cũng là lẽ thường. Sau này, con cháu các tộc họ Lý, Đinh, Cù, Triệu, Bạch, Ma, Vững, Giàng, Khái… sẽ càng xum xuê cành nhánh đi khắp năm con sông mười ngọn núi học hành tinh tấn mới là ao ước của tổ tiên các tộc họ cũng là ý nguyện của Phật tổ vậy.

Lời Từ sư phụ nói đến đâu, như từ trong huyết quản, tâm khí, mạch máu giần giật chạy trong tim óc các bậc lão trượng hương thôn tới đó. Ai cũng muốn ngay lập tức nắm chặt bàn tay người bên cạnh, gắn kết thành một khối, chỉ dạy cháu con nghe theo những lời nói như chắt ra từ gan ruột của vị sư trụ trì nơi cổ tự.

Trích tiểu thuyết. Phùng Văn Khai