Chùm dủ dẻ ngày xưa

Truyện ngắn. Vũ Ngọc Giao

Con Dứt nhỏ hơn tôi hai tuổi, đứng thấp hơn tôi một cái đầu nhưng nhất định không gọi tôi bằng chị, cứ gọi tôi là “mày” xưng “tao”. Tôi ít thích chơi với con Dứt, mà thích tụi trẻ chăn bò ở xóm trên hơn, tụi nó luôn bày trò chơi mới. Chơi với con Dứt chán lắm, gương mặt nó buồn hiu, nói gì cũng chầm chậm cứ như đuổi ruồi cũng không bay. Nhưng không phải lúc nào tôi cũng được chơi với tụi trẻ chăn bò, có hôm nào đó thình lình một đứa trong bọn hứng lên không cho tôi chơi chung, vậy là tôi bị đuổi ra. Những lúc đó tôi lại mon men đến nhà con Dứt.

Dứt trạc tuổi tụi chăn bò trong xóm, nhưng nó chẳng chơi với ai, nói đúng hơn chẳng đứa nào chơi với nó. Tôi hay nghe tụi chăn bò gọi Dứt là “con hoang” nên không đứa nào thèm chơi. Ngoài việc ra đồng chăn bò, Dứt chỉ loanh quanh trong nhà. Dứt không có cha. Nghe thím tôi kể vậy. Khi mẹ có nó thì cha cũng dứt tình, nên nó ra đời mẹ đặt tên Dứt là vậy. Mẹ nó là một người đàn bà đẹp, năm Dứt chưa đầy một tuổi, mẹ gửi nó cho bà ngoại rồi đi lấy chồng, biền biệt từ bấy đến nay không về.

Dứt thích chơi với tôi, biết tôi thích gì nó luôn chiều để tôi ở lại chơi với nó lâu hơn. Mỗi khi tôi đến nhà, nó vui lắm, kéo tôi vào căn nhà nhỏ lụp xụp chỉ có hai bà cháu. Bà nó thấy tôi là lập cập đi rót nước lá cho tôi uống. Lần nào cũng vậy, bà lại bếp tro cời than ra, hai củ khoai đen trũi đã nướng từ lúc nào còn ủ trong tro nóng đưa cho tôi và nó. Tôi và Dứt mỗi đứa một củ khoai túm vào vạt áo, xuýt xoa mang ra hè ngồi ăn, cho đến lúc hai cái miệng đen thui như hai con chó mực mới chịu ra lu nước đen ngòm sau nhà hí hoáy rửa miệng.

Dứt không được đi học như những đứa trẻ khác trong làng, nó phải ở nhà. Bà ngoại nó đã già yếu nên nó là lao động chính, một buổi chăn bò, một buổi ra đồng. Thấy tụi trẻ trong làng đi học Dứt thích lắm, nó thường nhìn với đôi mắt buồn buồn và thèm muốn. Thấy tội, mỗi khi hai đứa dắt nhau ra mương nước trước nhà ngồi chơi tôi thường kể chuyện cổ tích cho nó nghe. Nó nghe say sưa, mắt luôn mở to nhìn tôi thán phục “Sao mày giỏi dữ vậy?”.

Mỗi khi nghe Dứt khen tôi sướng ran. “Nhiêu đó mà nhằm nhò gì, mày nghe chuyện Rôbinxơn sống một mình trên đảo chưa?”. Hỏi đến đó tôi lại ra bộ trầm ngâm như người lớn: “Thôi được, hồi nào lên rẫy tao kể Hoàng tử bé cho nghe, hay hơn nhiều”. Nghe vậy con Dứt sướng lịm người ngửa mặt lên trời lim dim ao ước: “Ước gì tao được đi học như mày”.

Biết tôi thích dủ dẻ, mỗi khi lên rẫy thả bò, Dứt thường lang thang tìm những chùm dủ dẻ vàng mọng nước. Có lần tôi đang chơi với tụi chăn bò xóm trên, thình lình Dứt xuất hiện, nó gọi tôi ra, giở cái nón cời xuống (cái nón đã cũ, quê tôi gọi là nón cời) trong đó một chùm dủ dẻ chín vàng. Tôi thấy thương nó lắm, nhìn thấy dủ dẻ là nó nhớ đến tôi, hái cho được rồi đi tìm tôi để cho, dù nó rất sợ lại gần tụi chăn bò, sợ tụi đó động đến nỗi đau của nó.

Tôi và nó kéo nhau ra mương nước trước nhà nội ngồi. Tôi thủng thẳng hái từng trái dủ dẻ đựng trong cái nón cời cáu đen của Dứt cho vào miệng ăn ngon lành. Chùm dủ dẻ có năm trái, tôi ăn đến trái thứ tư mới sực nhớ đến Dứt. Nhìn qua thấy nó đang âu yếm nhìn tôi, tôi đưa nó trái dủ dẻ còn lại: “Nè, Dứt ăn đi!”. Con Dứt cười cười: “Thôi mày ăn luôn cho nó đủ chùm”. Nghe nó nói tôi hơi quê chút, nhưng chữa thẹn bằng cách nói lớn: “Tao thích nhất là dủ dẻ á”. Nó lại cười cười: “Mày có gì mà không thích, chà là cũng thích, sim cũng thích, dủ dẻ cũng thích. Đến mấy cái trứng chim dồng dộc trong vườn mà hôm trước tao còn nghe mày đòi ông nội mày đem hấp nồi cơm cho ăn nữa mà”. Nó nói, mặt tỉnh queo. Tôi sượng trân chống chế: “Mấy thứ đó ở thành phố có đâu? Tao về quê mới được ăn chớ bộ!”. “Ờ, là tao nói vậy”. Mắt Dứt nhìn ra đồng, xa xăm như đang suy nghĩ điều gì mông lung lắm.

Dứt khác tôi nhiều, có khi Dứt rủ lên rẫy hái chà là, tôi nhất định không đi vì bận chơi với tụi trẻ xóm trên, nhưng Dứt chẳng giận tôi bao giờ. Còn tôi, mỗi khi bị tụi chăn bò đuổi ra, mon men đi tìm Dứt mà không gặp là tôi ra mương nước ngồi, cằm kê lên đầu gối giận hờn vu vơ. Hôm sau lỡ có gặp, nó hỏi gì tôi cũng im lặng. Vậy là nó lại đi tìm dủ dẻ cho tôi.

Có một chuyện mà cho đến giờ tôi chẳng thể nào quên. Hôm đó Dứt rủ tôi lên rẫy hái sim. Lúc đi trời nắng chang chang, đến chiều hai đứa vẫn say sưa, chợt nhìn lên thấy mây kéo về tối sầm, sấm chớp đì đùng, mưa bất ngờ trút xuống. Tôi và nó lật đật chạy tìm chỗ nấp. Loanh quanh một hồi chẳng tìm ra, cây cổ thụ cũng nhiều nhưng tôi không dám lại gần vì nhớ cha dặn khi sấm sét thì không nên núp dưới cây to. Mưa càng lúc càng nặng hạt, nhìn thấy bên cạnh cây cổ thụ có cái miếu thờ, tôi và nó chạy vào nấp. Vào đến nơi, chúng tôi cũng đã ướt sũng. Sâm sẩm tối vẫn mưa không dứt, lúc này nước mưa thấm vào người, tôi bắt đầu run cầm cập vì lạnh, vừa run vừa len lén nhìn lên miếu thờ. Mỗi khi ánh chớp ngoài trời lóe lên tôi lại nhìn thấy những dòng chữ ngoằn ngoèo vẽ trong miếu. Tôi bắt đầu liên tưởng đến những hình ảnh ma quái mà tôi đã nghe tụi trẻ chăn bò kể. Nước ngoài đồng từ từ dâng lên, tôi tuyệt vọng nhìn sang con Dứt. Lúc đó tôi bỗng nhớ lời cha dặn, mỗi khi gặp điều gì sợ hãi hay khó khăn thì nhớ mỉm cười, rồi mọi thứ sẽ nhẹ nhàng qua. Tôi quay sang nhìn nó, nhăn răng cười. Nó cũng đáp trả tôi cái cười như mếu.

Trời tối đã lâu, mưa vẫn mù mịt rơi. Tôi không còn đủ kiên nhẫn để cười được nữa. Tôi bắt đầu tưởng tượng, nước dâng lên, tôi và con Dứt sẽ bị cuốn đi, rồi ông nội tôi sẽ chạy đi tìm, đến khi tìm thấy thì tôi đã tắt thở, rồi cha tôi nhận được tin, cha sẽ đem tôi đi chôn và khóc tu tu. Nghĩ đến đó tôi bật khóc nức nở. Con Dứt lúc này mặt mũi bắt đầu đanh lại, nó yên lặng nắm tay tôi thầm thì: “Im đi, đừng để ma nó nghe mày khóc, nó nhảy ra bóp cổ. Tao với mày không chết được đâu, đừng sợ!”. Nghe đến “ma” tôi hết khóc, im re. Vừa lạnh, vừa đói, vừa sợ, tôi từ từ khuỵu xuống bên con Dứt.

Tỉnh dậy, tôi thấy mình nằm trên cái phản quen thuộc ở nhà nội, bên cạnh là ông nội, cô chú tôi và mấy bà cụ hàng xóm. Cái đèn bão được ông tôi khêu to lên sáng hơn mọi khi. Mọi người mừng rỡ khi thấy tôi tỉnh lại và tôi phải trả lời những câu hỏi của người lớn: "Vì sao... vì sao...". Không ai chịu tin là chúng tôi đã tự chạy đến cái miếu để nấp mưa. Tôi nằm li bì mấy ngày sau đó vì cảm lạnh. Riêng con Dứt nghe đâu nó chỉ ho khọt khẹt vài tiếng rồi thôi. Khi tôi lại chạy nhảy được ngoài đồng, tình cờ nghe tụi chăn bò kháo nhau: "Nó với con Dứt bị ma giấu trong miếu ngoài đồng, may mà ông nội với mấy ông xóm dưới soi đèn tìm thấy". Tôi im lặng không thanh minh gì thêm.

Từ ngày đó tôi thân với Dứt hơn. Ba tháng hè trôi qua thật nhanh, đã đến lúc tôi phải trở về đi học. Tôi rủ nó ra mương nước trước nhà ngồi chơi, bỗng nó quay sang tôi hỏi: “Ông Tiên mà mày hay kể có thiệt hông mày?”. “Có chứ!”, tôi đáp chắc nịch. Nó mơ màng nhìn lên ngọn bạch đàn trên cao lẩm bẩm: “Nếu ông Tiên hiện ra cho tao ba điều ước, đầu tiên tao ước được thấy cha tao một lần. Điều thứ hai, tao ước mẹ tao về thăm tao với ngoại, mà mẹ bế theo em nữa càng thích. Điều thứ ba tao ước được đi học như mày”.

Nghe nó nói, tim tôi thắt lại, thấy thương nó vô cùng. Tôi khẽ nắm bàn tay Dứt: “Sẽ có mà!”, tôi an ủi. “Sẽ có ngày cha mẹ Dứt sẽ về thăm Dứt với ngoại, còn học thì... hè sang năm về lại tui sẽ bày Dứt tập đọc, cho đến khi nào Dứt đọc được truyện cổ tích”.

Hết kỳ nghỉ hè, tôi trở ra thành phố, đến trường có bạn bè, tôi quên bẵng con Dứt. Mùa hè năm đó tôi không về quê nội như đã hứa với Dứt. Năm sau nữa, tôi lại về. Trình diện ông nội và các cô, các chú xong tôi vội vàng cầm quyển tập đọc và mấy quyển truyện chạy đi ngay. Thím tôi thấy vậy gọi tôi lại nói nhỏ: “Con Dứt chết từ hè năm ngoái rồi, nó bị bệnh”. Tôi nghe như tiếng sấm nổ như hôm tôi và Dứt đang chạy ngoài đồng. Mặc kệ thím nói, tôi chạy như bay xuống xóm dưới, nơi có căn nhà nhỏ của Dứt. Đến nơi, tôi gọi nhưng liếp cửa vẫn đóng, chẳng có ai trong nhà. Tôi ghé mắt nhìn qua tấm liếp, trên cái tủ nhỏ đựng áo quần của bà ngoại có tấm hình đen trắng nhỏ xíu, là Dứt đó. Một bát hương, một cái đèn dầu leo lét. Vậy là bà ngoại Dứt vẫn ở đây. Tôi chờ... đến chập tối cũng chẳng thấy bà về. Tôi lủi thủi quay về, bỗng trời đổ mưa, nhưng lần này tôi không chạy. Tôi mặc kệ mưa…

Tôi cứ đi, tôi mường tượng ra gương mặt Dứt ngày nào. Gương mặt bầu bĩnh, mái tóc cắt ngắn, đôi mắt luôn mở to ngơ ngác... Vậy là Dứt không kịp nhìn thấy cha một lần, không được gặp lại mẹ một lần, cũng không đọc được truyện cổ tích một lần. Dứt đã đi...

Mưa chảy thành dòng trên đường làng. Nước mắt theo mưa chảy thành dòng trên má tôi... Lội bì bõm trong nước tôi nghe văng vẳng lời tụi chăn bò chọc Dứt ngày nào: "Trời mưa bong bóng phập phồng/Mẹ đi lấy chồng Dứt ở với ai..."

Ở với ai... ở với ai... Nước mắt lại theo mưa chảy thành dòng trên má tôi, rồi... nước mắt lại tan vào thành... mưa....