Vườn trên mái

VNTN - Làm thế nào để tăng chất lượng môi trường sống của cư dân đô thị khi mà diện tích không gian xanh đang ngày một thu hẹp, ao hồ ngày một mất đi, dân cư đô thị ngày một đông đúc… Và phát triển “vườn trên mái” đang là một giải pháp thông minh đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững của cư dân đô thị. 

1. Trong những năm gần đây tốc độ phát triển kinh tế của cả nước ngày càng nhanh, kéo theo đó là quá trình đô thị hóa với tốc độ chóng mặt. Chỉ tính riêng năm 2019, tỷ lệ đô thị hóa đã đạt tới 38,4% năm 2020 vào khoảng 40% và năm 2021dự kiến còn cao hơn nữa. Quá trình đô thị hóa thể hiện sự phát triển của một quốc gia, một địa phương, cụ thể: Có sức hút đầu tư mạnh, cơ sở hạ tầng được cải thiện, tạo ra nhiều việc làm cho người dân, thu nhập người lao động được cải thiện…

Tuy nhiên, dưới áp lực của đô thị hóa, nhiều đô thị tại Việt Nam phát triển thiếu đi sự bền vững và khiến cho môi trường sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng: làm mất cân bằng hệ sinh thái môi trường, diện tích cây xanh ngày một thu hẹp, ô nhiễm nguồn nước, nước thải công nghiệp, khói bụi…

Những khu vườn đẹp trên mái nhà. Ảnh : Internet.

Hiện nay các cụm từ như: Đô thị sinh thái, đô thị thông minh, phát triển đô thị bền vững, công trình kiến trúc xanh… là những từ khóa được nhắc đến rất nhiều. Điều này chứng tỏ vấn đề môi trường sống đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng và trở thành một “vấn nạn” trong quá trình phát triển đô thị và cũng chứng tỏ các cấp chính quyền ở các đô thị đang rất quan tâm và có những chính sách, định hướng để phát triển đô thị theo chiều hướng đô thị xanh, bền vững.

Đô thị giống như một “cơ thể sống”, hệ thống hạ tầng kỹ thuật giống như “mạch máu” để nuôi sống đô thị. Hệ thống cây xanh giống như “lá phổi” cần được chăm sóc và bảo vệ. Vậy làm thế nào để tăng diện tích cây xanh đô thị giải tỏa “nỗi thèm khát về không gian xanh công cộng”, cải thiện môi trường sống trong bối cảnh các đô thị đang trong thời kỳ đô thị hóa và phát triển công trình cao tầng mạnh mẽ?

Tổ chức Y tế thế giới từng xuất bản một công trình dài khẳng định các không gian xanh công cộng (dù trên mặt đất hay trên mái công trình) nếu có chất lượng và an toàn, dễ tiếp cận mang lại nhiều lợi ích về tâm lý và thể chất cho con người, đồng thời làm các đô thị bớt nóng bức, cải thiện chất lượng không khí, tiếng ồn… Các chuyên gia Singapore đã chứng minh, đưa cây xanh lên tầng cao là giải pháp hiệu quả nhất làm tăng hệ số diện tích cây xanh cho đô thị để tạo dựng môi trường sinh thái bền vững trong bổi cảnh diện tích đất đô thị luôn bị hạn chế.

Xu hướng biến tầng mái của tòa tháp căn hộ thành vườn, công viên trên cao không còn xa lạ tại nhiều thành phố lớn trên thế giới. Những “mái nhà xanh” được khuyến khích xây dựng và luôn thu hút vì thân thiện môi trường, đáp ứng nhu cầu sống xanh cho cư dân. Xu hướng này đã và đang mang lại kết quả tích cực tại nhiều nước phát triển. Chỉ trong vài năm trở lại đây, số lượng các công trình được phủ xanh tầng mái tại các thành phố lớn đã tăng gấp nhiều lần: không chỉ là sự xuất hiện của những khu vườn trên cao mà còn là các vườn cây trồng cây cảnh, cây ăn quả, rau…

Như vậy, việc đưa vườn lên mái là giải pháp tối ưu, hiệu quả và đang trở thành xu thế trong các công trình công cộng, trường học, chung cư và kể cả các nhà ở riêng lẻ.

2. Vườn trên mái là cách để tận dụng không gian để trồng cây xanh, không gian sinh hoạt cộng đồng tốt như vậy. Tuy nhiên, việc này cũng gặp phải nhiều ý kiến trái chiều. Vậy ta cùng tìm hiểu theo những góc nhìn khách quan thực tế nhất.

- Vườn trên mái là cách để có được những điều tuyệt vời sau:

Việt Nam là đất nước có điều kiện khí hậu nóng ẩm mưa nhiều. Thảm thực vật được trồng trên mái, sân thượng sẽ là lớp cách nhiệt hiệu quả. Nó sẽ giúp làm mát các không gian bên dưới, ngăn cản bức xạ nhiệt và hạn chế co ngót trần bê tông của công trình, bảo vệ kết cấu mái.

Có lẽ điều này ai cũng biết, cây xanh giúp làm sạch không khí, thanh lọc một lượng khí độc hại, khí thải phát sinh trong quá trình sinh hoạt của con người. Nhưng hơn thế nó còn hạn chế tiếng ồn, cây xanh có thể hoạt động như một bức rào cản âm thanh, ngăn cản tiếng ồn tốt hơn so với những bức tường gạch, bê tông thông thường. Và từ đó không gian xanh giúp các cư dân đô thị nghỉ ngơi, thư giãn, tránh xa những ồn ào và vất vả trong cuộc sống.

Cung cấp nguồn thực phẩm an toàn cho gia đình. Điều này xuất phát từ nhu cầu thực tế muốn tìm kiếm các sản phẩm rõ nguồn gốc và đảm bảo vệ sinh. Trồng rau trên sân thượng cũng sẽ tiết kiệm được một khoản chi phí cho việc mua thực thẩm.

Nước được thấm trên các lớp đất trồng cây xanh có thể sẽ được giữ lại đến 80%. Nước sẽ không chảy xuống hệ thống cống sẽ làm giảm áp lực thoát nước chung cho cả khu vực và vườn trên mái chắc chắn sẽ giảm áp lực thoát nước trong đô thị, chống ngập úng.

- Ngoài những ưu điểm kể trên, việc đưa vườn lên mái cũng phát sinh một số hạn chế nhất định:

Không gian vườn rau có thể trở thành một không gian trải nghiệm cho các em bé sau thời gian học tập ở trường

Nếu không có phương pháp trồng cây, kỹ thuật thi công hợp lý thì rất có thể đây sẽ là không gian gây ra việc thoát nước kém, đọng nước. Trần nhà chống thấm không tốt sẽ bị ngấm nước gây ra các hiện tượng thấm, dột hoặc nứt trần rất nguy hiểm.

Nếu tải trọng của sân vườn trên mái quá lớn cũng sẽ gây áp lực lên hệ thống kết cấu. Lâu dần sẽ gây nguy hại cho chính gia chủ và những người xung quanh.

Như vậy, việc đưa vườn lên mái có phát sinh một số mặt hạn chế. Tuy nhiên, khi đã có định hướng cụ thể, thì các vấn đề hạn chế sẽ được khắc phục triệt để ngay từ bước thiết kế chuẩn bị đầu tư.

Khi mật độ xây dựng ngày càng tăng, không gian xanh bị thu hẹp, ô nhiễm ngày càng trầm trọng, con người lại mơ về một chốn an cư hài hòa với thiên nhiên. Đó là lý do ngày càng nhiều công trình thiết kế “vườn trên mái” như một giải pháp phủ xanh, làm mát căn hộ giữa trung tâm thành phố nơi quỹ đất hạn hẹp. Đây là một xu thế cho một đô thị đang dần hướng tới một đô thị xanh, bền vững.

3. Ở Thái Nguyên hiện cũng có một số vườn trên mái, tuy nhiên phần lớn là nhà ở tư nhân và chỉ duy nhất có Dự án Chung cư TNG Village tọa lạc tại trung tâm thành phố đang là một điển hình cho giải pháp “Vườn trên mái” tại đô thị.

Đây là dự án vườn trên mái đầu tiên tại thành phố Thái Nguyên với tâm huyết xây dựng một làng xanh sinh thái. Chốn đi về TNG Village nay không chỉ tiện ích hơn mà còn đáng sống hơn với sự xuất hiện của vườn xanh ngay tại tầng mái.

Mặc dù với diện tích khu đất không được lớn nhưng các tiện tích cơ bản đầy đủ: Tầng hầm để xe, toàn bộ tầng 1 là không gian thương mại dịch vụ, phòng khám, nhà trẻ, phòng sinh hoạt cộng đồng. Không gian hơn 1.500m2 sân vườn đường dạo, sân thể thao vui chơi cho trẻ em và cư dân của tòa nhà. Khu tập gym đẳng cấp 5 sao nằm trọn tầng 15 và rất nhiều các tiện ích khác.

Mô hình vườn trên mái của Dự án Chung cư TNG Village

“Vườn trên mái TNG Village hiện đang thi công sẽ là một phần trong chiến lược “green life” của Công ty Cổ phần Đầu tư và Thương mại TNG. Mảng xanh này giúp cư dân có những giờ phút thảnh thơi, sống ở thành phố nhưng vẫn cảm thấy không ngột ngạt và mệt mỏi.

Trên diện tích hơn 1.000 m2, vườn được phân bố thành các khu vực khác nhau, nơi trồng rau, nơi là thảm cỏ để các cư dân nhí trải nghiệm sống xanh, nơi ngự trị của các loài cây bản địa phù hợp với khí hậu thổ nhưỡng… Chạy khỏi chốn đô thị ồn ào khói bụi, người dân về với không gian xanh mát, thoáng đãng, trong lành, sum họp cùng gia đình vào những chiều hoàng hôn giữa lòng thành phố.

Trong điều kiện khí hậu 4 mùa rõ rệt của khu vực thì vườn trên mái mang lại rất nhiều lợi ích cho cư dân. Không chỉ giảm nhiệt lượng truyền từ mái vào bên trong giúp công trình mát mẻ, bền vững, tòa nhà phủ cây xanh sẽ góp phần làm đẹp cảnh quan đô thị, đưa thiên nhiên gần hơn với cuộc sống của cư dân thành phố.

Xã hội ngày càng phát triển, cuộc sống luôn bận rộn với bộn bề công việc. Chính vì vậy, nhu cầu về một nơi nghỉ ngơi thư giãn sau giờ làm việc căng thẳng đang rất được quan tâm. Hãy quên đi những mái tôn đang hiện hữu và cùng hướng về một không gian xanh trên mái để cải thiện môi trường sống quanh ta.

KTS. Nguyễn Trọng Hà