Thơ chọn về Việt Bắc, trình diễn trong đêm thơ Nguyên Tiêu

Bàn Tài Đoàn

Muối Cụ Hồ

Xưa con khóc đòi cơm chấm muối

Mẹ tìm đâu ra muối con ơi?

Nín đi lát nữa cha về chợ

Mua đầy lu muối dỗ con tôi.

Cánh liếp xác xơ vừa kẹt mở

Con thôi không khóc đón cha vào

Kìa sao im lặng cha không nói,

Con hỏi muối đâu, cha lắc đầu:

“Không đủ tiền, người giàu không bán”

Nhìn cha, con trẻ mặt rầu rầu

Mấy giọt lệ lăn trên má nhọ

Cha chỉ nhìn con biết nói sao?

Từ khi cán bộ Cụ Hồ đến

Chợ nhiều dầu, thuốc, lắm vải hoa

Từng bồ muối trắng đầy ăm ắp

Đây muối miền xuôi, muối Cụ Hồ

Cụ còn bảo ta đi đào đất

Mở đường to lên tận Đồng Văn

Xe lên, xe chở thêm nhiều muối

Người Mèo không sợ thiếu muối ăn.

Nông Quốc Chấn

Dọn về làng (trích)

Nhớ một hôm mù mịt mưa rơi

Cơn gió bão trên rừng cây đổ

Cơn sấm sét lán sụp xuống nát cửa

Đường đi lại vắt bám đầy chân.

Súng nổ kia! Giặc Tây lại đến lùng.

Từng cái lán, nó đốt đi trơ trụi,

Nó vơ hết áo quần trong túi

Mẹ địu em chạy tót lên rừng

Lần đi trước, mẹ vẫy gọi con sau lưng

Tay dắt bà, vai đeo đẫy nải

Bà lòa mắt không biết lối bước đi.

Làm sao bây giờ: ta phải chống!

Giặc đã bắt cha con đi, nó đánh,

Cha chửi Việt gian, cha đánh lại Tây

Súng nổ ngay đì đùng một loạt,

Cha ngã xuống nằm lăn trên mặt đất

Cha ơi: cha không biết nói rồi...

Chúng con còn thơ, ai nuôi ai dạy?

Không ai chống gậy khi bà cụ qua đời!

Mẹ ngồi khóc, con cúi đầu cũng khóc.

Sợ Tây nghe, mẹ dỗ “nín”, con im.

Lán anh em rải rác không biết nơi tìm

Không ván, không người đưa cha đi cất.

Mẹ tháo khăn phủ mặt cho chồng,

Con cởi áo liệm thân cho bố;

Mẹ con đưa cha đi nằm một chỗ

Máu đầy tay, trên mặt nước tràn...

Mày sẽ chết! Thằng giặc Pháp hung tàn

Băm xương thịt mày, tao mới hả.

Hôm nay Cao - Bắc - Lạng cười vang

Dọn lán, rời rừng, người xuống làng

Người nói cỏ lay trong ruộng rậm

Con cày mẹ phát, ruộng ta quang.

Đường cái kêu vang tiếng ô tô.

Trong trường ríu rít tiếng cười con trẻ.

Mờ mờ khói bếp bay trên mái nhà lá.

Mặc gà gáy chó sủa không lo,

Ngày hai bữa rau ta có muối.

Ngày hai buổi không tìm củ pấu, củ nâu

Có bắp xay độn gạo no lâu,

Đường ngõ từ nay không cỏ rậm,

Trong vườn chuối, hổ không dám đến đẻ con

Quả trên cành không lo tự chín tự rụng,

Ruộng sẽ không thành nơi máu chảy từng vũng.

Bộ đội đỡ phải đi thung lũng núi rừng,

Ra đường xe, hát nói ung dung

Mặt trời lên sáng rõ rồi mẹ ạ!

Con đi bộ đội, mẹ ở lại nhà,

Giặc Pháp, giặc Mỹ còn giết người cướp của

                                                     trên đất nước ta.

Đuổi hết nó đi, con sẽ về trông mẹ.

Nguyễn Đình Thi

Quê hương Việt Bắc (trích)

Một nhà sàn đơn sơ vách nứa

Bốn bên suối chảy cá bơi vui

Đêm đêm cháy hồng lên bếp lửa

Ánh đèn khuya còn sáng trên đồi

Nơi đây sống một người tóc bạc

Người không con mà có triệu con

Nhân dân ta gọi Người là Bác

Cả đời người là của nước non

Ma Trường Nguyên

Ông Ké về Nà Lọm

Ông Ké về Nà Lọm

Suối Khuôn Tát reo mừng

Cối nước bên thung vắng

Giã thập thình trong sương

Tình dân bản đùm bọc

Bếp nhà sàn lửa reo

Dưới chân đèo lưng núi

Người ở lán Tỉn Keo

Ông Ké nói tiếng Tày

Với người già người trẻ

Quần áo chàm giản dị

Dáng bước nhanh, cao gầy

Như ông Ké người Tày

Thương dân mình nghèo khổ

Khuyên đoàn kết, tăng gia

Đánh giặc và học chữ

Bản Nà Lọm đỏ lửa

Những lớp học bình dân

Chen trong tiếng thác đổ

Ấm tiếng học đánh vần

Người về bản Nà Lọm

Làm ông Ké người Tày

Sống giữa lòng dân chúng

Chỉ đường đánh giặc Tây

Bản làng vui sáng đuốc

Mừng chiến thắng Điện Biên

Người ở bản Nà Lọm

Làm ông Ké rất hiền

Ông Ké Tày Nà Lọm

Người trở về Thủ đô

Suối Khuôn Tát hát mãi

Nhớ công ơn Bác Hồ

Y Phương

Tiếng hát tháng Giêng

"Một năm mười hai tháng vận chuyển

bướm ong còn làm bạn với hoa

trai gái được đi về trẩy hội

nhiều bạn gái lo ít bạn trai

anh nói rõ họ tên em biết

đến mùa về trồng bắp trên nương

làm không kịp nhớ tìm em với"

Bài hát ấy già lắm rồi

từ khi có núi có đồi

có nền nhà mẹ cha đã hát

con sông Qui hiếm hoi

chở người sang dào dạt

tiếng hát trẻ mãi không già

Mùa xuân này mẹ cho tháng Giêng

anh em ra chiến hào

chiến hào mới đào

đất bừng máu đỏ

hướng súng ngược chiều gió...

anh em tôi chia nhau tháng Giêng

riêng câu hát phần em tất cả

Dẫu em qua một vùng đảo đá

đá lô nhô như sóng triều dâng

sóng có buồn? Sao núi bâng khuâng

quê tôi còn nghèo lắm

Đất nước mệt trăm miền giặc giã

cây cầu tre gánh lúa nuôi quân

chỉ có màu chàm ở lại với dân

tình cách mạng lúc nào cũng thắm

em gái tôi mới lớn

bài hát vui em hát suốt mùa đông

Sửa khăn áo đi em

câu hát tháng Giêng cất vào hoa đá

đứng vững ở đây mà chiến đấu

tựa lưng vào màu đỏ chiến hào

ta nhất quyết không lùi

cả đất nước trong bàn tay ta giữ

câu hát này thiêng liêng lắm chứ

hát bây giờ còn để hát mai sau.

Tên làng

Con là con trai của mẹ

Người đàn ông ở làng Hiếu Lễ

Ba mươi tuổi từ mặt trận về

Vội vàng cưới vợ

Ba mốt tuổi tập tành nhà cửa

Rào miếng vườn trồng cây rau

Hạnh phúc xinh xinh nho nhỏ ban đầu

Như mặt trời mới nhô ra khỏi núi

Con là con trai của mẹ

Người đàn ông ở làng Hiếu Lễ

Mang trong người cơn sốt cao nguyên

Mang trên mình vết thương

Ơn cây cỏ quê nhà

Chữa cho con lành lặn

Con là con trai của mẹ

Người đàn ông ở làng Hiếu Lễ

Lần đầu tiên ôm tiếng khóc lên ba

Lần đầu tiên sông núi gọi ông bà

Lần đầu tiên nhóm lửa trên mặt nước

Lần đầu tiên sứ sành rạn nứt

Lần đầu tiên ý nghĩ khôn lên

Ý nghĩ khôn lên nỗi buồn thấm tháp

Bàn chân từng đạp bằng đá sắc

Trở về làng bập bẹ tiếng đầu tiên

Ơi cái làng của mẹ sinh con

Có ngôi nhà xây bằng đá hộc

Có con đường trâu bò vàng đen đi kìn kịt

Có niềm vui lúa chín tràn trề

Có tình yêu tan thành tiếng thác

Vang lên trời

Vọng xuống đất

Cái tên làng Hiếu Lễ của con.