Phong thủy và kiến trúc nhà ở

Phong thủy là sự tồn tại khách quan của môi trường tự nhiên. Thuật (thuyết) Phong thủy là lý luận của con người nhằm tạo dựng môi trường sống tốt nhất, hài hòa với môi trường tự nhiên. Chúng ta thường gọi chung là “Phong thủy”. Trong giới hạn bài, ta quan tâm đến phong thủy và kiến trúc nhà ở (Dương Trạch).
Theo văn hóa Phương Đông, con người sinh ra “Sống cái nhà, chết cái mồ”, rồi “nhất cận lộ, nhị cận giang”; “Lấy vợ đàn bà, làm nhà hướng nam”; “Toét mắt là tại hướng đình”... Ngày nay, khi tạo dựng nơi ăn chốn ở của bản thân, gia đình, kể cả đi thuê một căn phòng ở trọ người ta cũng xem xét là có hợp không về nhiều khía cạnh, trong đó có khía cạnh “Phong thủy”.

Như vậy, người Việt ta từ xưa đến nay hay quan tâm đến phong thủy khi tạo dựng nơi ở (Dương Trạch) của mình tùy theo mức độ và từng giai đoạn. Ngày xưa, có “thầy” bói; “thầy” địa lý; “thầy cúng”... Bây giờ thời đại thông tin bùng nổ: kênh Internet sách báo đủ loại, rồi nhiều loại “thầy” xuất hiện làm dịch vụ, trong đó có thầy phong thủy. Qua thực tế: Thầy nào càng nói mông lung, không rõ ràng, thì thầy ấy càng được đánh giá là giỏi, cao siêu. Nhưng thông thường uy tín của thầy tỉ lệ nghịch với nơi cư trú; thầy càng xa càng có uy tín.
Ví dụ, thầy Hà Nội lên Thái Nguyên xem; thầy Sài Gòn ra Hà Nội... Có hiện tượng, sau khi đầu tư về nơi ăn chốn ở (nhà ở) cho mình, công việc làm ăn thuận lợi, đời sống tốt, gia đình vui vẻ thì gia chủ cho rằng mình đã lựa chọn được nhà ở thuận phong thủy, gặp được “thầy” tốt. Nếu gặp khó khăn, không thuận lợi... lại đổ cho phong thủy ngôi nhà, còn người “thầy” chịu trách nhiệm rất ít, có khi lại có câu: “tôi đã bảo mà...”.
Câu hỏi đặt ra: Mua đất, xây nhà; thuê nhà có cần xem phong thủy không? Ai xem? và xem như thế nào? Có cần quan tâm đến phong thủy không?
Theo quan niệm của người Phương Đông, con người sinh ra, lớn lên mất đi theo vòng “Sinh - Lão - Bệnh - Tử” đã chi phối lên tất cả; khi mà số phận tốt thì tất sẽ có duyên, mua được chỗ đất hợp, gặp thầy, gặp thợ, tự nhiên thế! Khi số phận hẩm hiu, thì cố cũng chẳng được. Cứ Sống tốt - có cái Tâm tốt - thì sẽ có Đức tốt - Phúc sẽ tự đến - có Phúc có Phần (tức có Lộc)... Như vậy, không nên quá câu nệ về phong thủy khi mua đất xây nhà (hoặc khi mua nhà). Mà cái cơ bản là: có đất, có kinh phí, có nhu cầu, có quyết tâm, nói một cách khác có “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” thì sẽ thành công. Lúc đó mới nên quan tâm đến phong thủy, khi giải quyết được vấn đề về phong thủy - cái được lớn nhất là được sự an tâm. Khi tâm hồn thanh thản, dễ có cái “Tâm” tốt và thế là ta lại có... “Lộc”.
Khi xây nhà (hoặc mua nhà), ai cũng muốn tốt (đất đẹp, vị trí thuận lợi, hạ tầng điện nước, dịch vụ đầy đủ...), đẹp (thiết kế đẹp, hợp phong thủy...), kinh tế (đầu tư phù hợp)... Vấn đề phong thủy rộng lớn vô cùng, khi tiếp cận thì cần quan tâm một số vấn đề cơ bản:

Trước hết, cần lưu ý khi chọn đất. Bây giờ Luật Quy hoạch đã có nên đầu tư đều cơ bản nên chọn ô đất không phạm quy hoạch, như vậy, mới định cư lâu dài được, mà có chuyển đổi cũng không mất giá. Khi có được khu vực dự kiến, lựa chọn ô đất cụ thể nên xem vị trí đó mình có thích không? Thích rồi mới quan tâm đến hướng lưng nhà, hướng mặt nhà, cố gắng chọn được hướng hợp tuổi gia chủ vì quan hệ giữa người (mệnh) và nhà ở (trạch) vô cùng mật thiết. “Trạch” và “Mệnh” có tương phối thì phối hợp nhau tốt (cát), nếu không tương phối thì xấu (hung). Trong trường hợp không được hướng, cũng không quá câu nệ. Vì đã có những cách hóa giải của “thuật” phong thủy bằng cách bố cục vị trí, hướng cửa, hướng bàn thờ, hướng bếp... xử lý bước này có thể bằng cách tự nghiên cứu hoặc gặp thầy phong thủy. Cách nào cũng được miễn là tạo được sự yên tâm, củng cố sự quyết tâm, thì sẽ thành công.
Khi lựa chọn phương án đầu tư, phương án đầu tư tốt là: công trình phải đáp ứng được công năng của nó. Thông thường một ngôi nhà ở gia đình sẽ có: phòng khách, bếp ăn, phòng ngủ, các chức năng khác; phòng thờ, kho, sân chơi, tiểu cảnh, vườn, cổng, hàng rào... tùy theo điều kiện mỗi công trình. Phương án đầu tư tốt cũng tức là phù hợp với năng lực kinh tế của gia chủ, dự báo kinh phí khả năng đầu tư. Nếu không đủ điều kiện kinh phí và công năng công trình thì phải có dự báo phát triển thì điều cần làm là tính toán, phân chia giai đoạn đầu tư cho thích hợp. Sau này khi có điều kiện ta lại tiếp tục.
Phương án đầu tư tốt nhất cho cả công trình là có thiết kế tốt, kiến trúc đẹp. Ở trong một ngôi nhà đẹp, tâm hồn sảng khoái, mọi người vui vẻ, sức khỏe sẽ tốt, thế là có “phong thủy” đẹp. Trong bước này, nếu quan tâm đến phong thủy cần nghiên cứu chi tiết: phong thủy phòng khách, phong thủy phòng bếp, phong thủy khu wc, phong thủy phòng ngủ, phong thủy cầu thang, phong thủy phòng đọc, phong thủy bể nước, cây cảnh, vị trí cổng... Biện pháp có thể đi xem mẫu tham khảo hoặc tìm một nhà tư vấn lựa chọn phương án đầu tư thích hợp. Trường hợp tốt nhất là có duyên gặp nhà tư vấn thiết kế giỏi lại biết bố cục nhà theo phong thủy.
Một điều nữa, khi quan tâm đến phong thủy khi xây dựng nhà ở là vấn đề thời gian, chọn ngày, tháng, năm, gia chủ cần chọn năm đẹp: tức là tránh năm “tam tai”, “hoang ốc”, “kim lâu”. Nếu phạm thì nên mượn tuổi.
Lưu ý: Quá trình xây dựng người được mượn tuổi phải đứng tên chủ trì các việc cúng tế tại khu vực xây dựng đến khi hoàn thành công trình. Sau đó quan tâm đến chọn tháng hợp, ngày đẹp, giờ đẹp để xử lý các việc liên quan: động thổ, đổ mái, vào nhà, vào bếp, đặt bàn thờ...
Quá trình xây nhà nên thi công theo tiến độ vốn, yêu cầu về kỹ thuật, kế hoạch tiến độ đưa công trình vào sử dụng. Không nhất thiết câu nệ: công trình khởi công, hoàn thành phải trong cùng một năm; chọn ngày đổ sàn, đổ cốt… cũng không nhất thiết; đủ điều kiện là ta làm. Nếu để yên tâm thì chọn ngày đổ mái (đối với bê tông cốt thép mái bằng), hoặc đặt nóc (đối với nhà có nóc). Cơ bản chỉ cần lưu ý: Ngày động thổ, ngày đặt bàn thờ, ngày vào bếp, như vậy là đủ.
Như vậy, ta có thể tự tin khi có nhu cầu, tìm đất xây nhà hoặc tìm nhà để mua, để thuê và phong thủy là phương cách để chúng ta tự quyết định khi tạo lập môi trường sống (nhà ở) cho mình, cho gia đình hoặc bè bạn. Cũng cần lưu ý: Tôn chỉ của phong thủy là “giữ gió” (Tàng phong) được nước (Đắc thủy) nhưng các thông số của Kiến trúc hiện đại ngày nay khác nhiều so với các thông số để xử lý phong thủy theo văn hóa truyền thống. Như bây giờ có: nhà chia lô, nhà cao tầng, nhà chung cư, bếp ga, tủ lạnh, quy hoạch giao thông, hỏa táng, quy hoạch nghĩa trang...
Phong thủy đang nói đến là phong thủy “khí - hành”. Nó đúng với mảnh đất khác nhau, chủ nhân khác nhau. Ngoài ra, nếu quan tâm phong thủy “lý - số” lại tính toán các cuộc đất thích ứng với từng căn, mệnh cá nhân, các thông số được tính toán từ ngày sinh, tháng đẻ. Các bước đi trong quá trình vận dụng áp dụng phong thủy cần vận dụng cho phù hợp.
Phong thủy là lý thuyết có nguồn gốc bắt nguồn từ Trung Hoa và được phát triển thêm giao thoa với văn hóa mang tính chất vùng miền và có tính phổ biến rộng theo không gian địa lý và nhiều tầng lớp, được hòa trộn với tập tục địa phương hóa thành phong tục văn hóa cổ truyền. Phong thủy có tính chất tương đối thần bí, nửa công khai với lý thuyết tương đối phức tạp, hay được ví dụ “mờ mờ”. Lý luận của phong thủy là hệ thống khó tiếp cận và nhiều trường phái, mà kiểm định thì rất khó... Tuy nhiên, phong thủy có vai trò rất to lớn, nó giúp cho con người khi tiếp cận có được niềm tin, đây là điều kiện căn bản, là nhân tố quyết định sự thành bại, giúp gia tăng sự thành công và may mắn. Nó giúp cho con người ý thức sống (ở), sống hài hòa bền vững gắn với thiên nhiên giảm thiểu tác động xấu đến thiên nhiên. Đây cũng là mục tiêu được định hướng cho xây dựng nền văn hóa nói chung, nền kiến trúc nói riêng với tôn chỉ “Hiện đại, đậm đà bản sắc dân tộc”.

KTS. Nguyễn Văn Cường