Tự tin để đi dài hơn trên con đường sáng tác

VNTN- Ngày 14 /8, Trại sáng tác văn học  trẻ tiếp tục bước vào buổi làm việc thứ hai.

Là tác giả của 15 tập truyện ngắn, tiểu thuyết, đã đạt nhiều giải thưởng lớn về văn chương, bằng sự nhiệt tình cùng kinh nghiệm dày dặn của nghề viết, nhà văn Tống Ngọc Hân như “cầm tay chỉ việc”, cụ thể hóa những điều cơ bản và quan trọng nhất cho những cây bút trẻ - những người mới bắt tay vào viết truyện ngắn.

Từ “cầm tay chỉ việc”...

Để các trại viên có cái nhìn khái quát về truyện ngắn, mở đầu nhà Tống Ngọc Hân đã đi vào những điều cơ bản như: Những giá trị của truyện ngắn; Thế nào là truyện ngắn? Những yếu tố quan trọng nhất để tạo ra truyện ngắn.

 Đề tài truyện ngắn rất nhiều, nhưng người viết cũng nên kể những điều có ý nghĩa và đáng được kể. Khi có đề tài hay, người viết cần có kỹ năng kể, đó là năng khiếu và tài năng sử dụng từ ngữ. Nhà văn cũng chỉ ra người mới viết truyện ngắn thường hay ôm đồm, khoác lên cho truyện “chiếc áo” quá rộng. Nhiều chi tiết và nhân vật khiến truyện ngắn quá dài. “Một bàn tiệc không nên có quá nhiều món ngon”, đối với truyện ngắn quá dài người viết phải biết lược bớt những tình tiết, thậm chí lược bớt những nhân vật để giảm tải dung lượng.

Về việc mở đầu truyện ngắn như thế nào? Chị cũng đưa ra rất nhiều cách: mở đầu bằng không gian và thời gian; mở đầu bằng tâm trạng, bằng những âm thanh, hình ảnh… Chị khẳng định, người viết cũng không nên quá quan trọng về điều này mà nên chú ý mở đầu truyện thật dễ và tự nhiên nhất. Nếu đánh giá tầm quan trọng trong kết cấu truyện ngắn, thì phần kết truyện ngắn mới quan trọng.

Với cách triển khai kể trong truyện ngắn. Thông thường người viết hay bị cảm xúc chi phối mà để nhân vật “tôi” kể từ đầu đến cuối, như vậy rất đơn điệu, thiếu khách quan và nhàm chán. Nên để các nhân vật trong truyện ngắn cùng tham gia kể. Đấy là cách hay nhất khiến ngôn ngữ trong tác phẩm phong phú, đa giọng điệu và người đọc cũng cảm thấy thoải mái, thỏa mãn. Cách dùng ngôn ngữ kể trong truyện ngắn nên đơn giản, mộc mạc và phù hợp. Theo nhà văn, cách dùng phương ngữ trong truyện là rất cần, nó tạo đặc trưng văn hóa vùng miền, tạo giọng điệu riêng cho người viết.

Phần kết thúc truyện và tạo dư ba cho truyện, chị khẳng định, muốn người đọc nhớ đến truyện ngắn và gửi gắm được tư tưởng trong đó thì người viết nên tạo dư ba cho câu chuyện. Kết thúc thỏa mãn nhất là cách kết thúc khiến người đọc vương vấn nhất. Khi kết truyện người viết ít nhất phải có 3 kết thúc, để lựa chọn được phương án kết truyện phù hợp nhất.

Để truyện ngắn thành công, tâm trạng và thái độ người viết cũng vô cùng quan trọng. Tâm trạng kể chuyện phải hết sức khách quan khi đánh giá các nhân vật. Nhà văn khuyên: đừng viết khi yêu quá, sẽ mù quán thiên vị. Cũng đừng viết khi ghét quá, giận quá. Đừng viết khi còn nhìn thấy những đổ vỡ. Văn chương phải nhất quán, hãy viết khi chúng ta lắng lại. Nhà văn phải công bằng, có thái độ nhân văn. Người viết phải sống nhân văn, sống cuộc đời nhân văn thì mới có thái độ nhân văn.

 Nhà văn cũng gửi lời nhắn nhủ với các trại viên: Văn chương không được nóng vội, văn chương là con đường dài, rất dài, văn chương cần rất nhiều vốn sống. Người cầm bút phải tích lũy vốn sống, bồi đắp nó bằng việc đi, đọc, học mà có được…

Để dễ viết nhất với những người đang trong độ tuổi đi học, các em nên viết cứ như là đang kể cho bạn mình nghe. Khi ta gói gọn đối tượng kể thì chúng ta sẽ dễ thực hiện hơn. Các bạn trẻ hãy chọn những điều tốt đẹp, đẹp đẽ để viết và tôn trọng nhân vật của mình, cho nhân vật của mình được sống…

Không chỉ giảng về lý thuyết, phần tương tác, trao đổi qua việc nhận xét các tác phẩm của các trại viên cũng là phần hết sức lý thú và lôi cuốn. Ở phần này nhà văn Tống Ngọc Hân đã nhận xét rất tỉ mỉ từng tác phẩm của 12 bạn viết trẻ. Có nhiều tác phẩm chị tâm đắc vì đã chạm tới cảm xúc của người đọc khiến chị phải rơi nước mắt. Chị đánh giá: Dù các tác phẩm còn có những hạn chế và còn có những khiếm khuyết -  do độ tuổi, nhưng chị cũng nhìn thấy những thứ rất long lanh trong sáng tác của các bạn trẻ.

Những chia sẻ về cách viết truyện ngắn của nhà văn Tống Ngọc Hân như khơi mở nhiều điều cho các bạn trẻ. Lần đầu được tham gia vào Trại sáng tác, trại viên Dương Ngô Minh Đức cho biết: Trại với em là một môi trường lý thú và hữu ích, bởi lẽ em không chỉ được học hỏi thêm nhiều khía cạnh về văn chương và quá trình sáng tác - những thứ trước đây em hoàn toàn làm theo bản năng và gặp nhiều trở ngại. Nghe nhà văn Tống Ngọc Hân chia sẻ cách sáng tác truyện ngắn em tự tin hơn rất nhiều và điều đọng lại trong em nhiều nhất là thái độ sống của nhà văn trên từng trang viết.

Đến những tâm sự ở “diễn đàn”

 Buổi chiều cùng ngày, nhà thơ Nguyễn Thúy Quỳnh, Chủ tịch Hội VHNT tỉnh và nhà thơ Nguyễn Kiến Thọ đã chủ trì cuộc giao lưu giữa những người viết trẻ.

Sôi nổi và trẻ trung, cuộc giao lưu như một “diễn đàn của những cây bút trẻ”  qua đây thể hiện rõ hơn những băn khoăn, trăn trở và quan điểm văn chương của mỗi người viết trẻ.

Mở đầu cuộc giao lưu là những tâm sự của bạn Nguyễn Thị Thuỳ Linh - bút danh Dưa. Vốn là tân cử nhân ngành Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, hiện Linh rất nổi tiếng trên cộng đồng mạng - là quản trị viên của group “Thìa đầy thơ” với hơn 350 nghìn thành viên và là admin của fanpage “Tâm sự của Dưa” với 65 nghìn lượt theo dõi trên facebook. Linh đã kể về những việc làm có ích của một “thủ lĩnh” với cộng đồng sáng tác văn chương trẻ như: xuất bản sách, lắng nghe tâm sự của các thành viên, đọc và duyệt những tác phẩm trên group… Tuy đang hoạt động rầm rộ nhưng điều Linh trăn trở nhất vẫn là còn hạn chế những sáng tác có chất lượng đăng tải ở diễn đàn. Linh đến với Trại viết vì niềm yêu thích dành cho văn chương, nghệ thuật, bởi ở đây Linh được học hỏi và tiếp xúc với các nhà thơ, nhà văn lớn và giao lưu với các bạn trẻ cùng đam mê trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.

Ngoài những chia sẻ của Linh, các cây bút trẻ như Minh Phương, Ngô Thế An Toàn, Minh Đức… đã tích cực đưa ra những câu hỏi văn chương “hóc búa”  để mọi người cùng tư duy như: Thế nào là thơ? Tính chuyên nghiệp trong văn chương? Nhà văn đứng ở phe nào, có đứng về phe “nước mắt”?  Kết thúc bài thơ như thế nào cho hay?...  Và không phụ lòng mong mỏi của các bạn trẻ, những thắc mắc của các bạn trẻ đã được nhà văn Chu Thị Minh Huệ (Hà Giang), và hai nhà thơ uy tín: Nguyễn Thúy Quỳnh và Nguyễn Kiến Thọ giải đáp hết sức gần gũi, đầy đủ và khoa học.

Nhận xét về những sáng tác thơ trong Trại sáng tác, hai nhà thơ đều có chung suy nghĩ: Những cây bút trẻ thực sự đã chạm vào thơ và có nhiều câu thơ hay, chân thành, chứa những cảm xúc rất đáng quý… tuy vậy cũng cần kiệm lời và sử dụng từ ngữ chính xác, nghệ thuật hơn… Hai nhà thơ cũng rất mong muốn qua Trại sáng tác lần này các em nên phát huy và nuôi dưỡng niềm đam mê sáng tác văn chương vì văn chương giúp con người sống thiện lương và tốt đẹp hơn.

“Là lần thứ hai được tham dự Trại, điều em ấn tượng nhất là sức trẻ và niềm đam mê của trại viên năm nay - bạn nào cũng tài năng và tràn đầy nhiệt huyết với văn chương. Bên cạnh đó em cũng cảm ơn với những chia sẻ sâu sắc của các nhà văn, nhà thơ trong Trại sáng tác. Lời chia sẻ và giảng giải của các nhà văn, nhà thơ khiến em vỡ vạc ra nhiều điều, và thấy rõ hơn những điều tươi đẹp ẩn sâu trong mỗi tác phẩm”. Chia sẻ của Nguyễn Thị Thuỳ Linh cũng là cảm nhận của nhiều trại viên tham dự Trại sáng tác năm nay.

Quang Khải